Q o d IL o V, Q. O d IL o V umumiy elektrotexnika va elektronika asoslari

n2 
nJ 
bnom
4.4.2-rasm.
Bareller ulanish sxemasi.
135
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

y4, 
a
4.4.3-rasm
Baretter tokining kuchlanishdan bog‘liqlik egri chizig‘i
5-bob.
ELEKTRON KUCHAYTIRGICHLAR
5.1. Kuchianish, tok va quvvatning kuchaytirish turlari
K uchaytirgichlar deb, berilgan (m um kin bo'lgan) buzish 
darajasida elektr signallarini kuchaytirib beruvchi uskunaga aytiladi. 
Q u w atn i kuchaytirish uskunasini oziqlantiruvchi (oziqianish 
manbai) elektr toki manbaining energiyasi hisobiga kuchayadi.
Kuchaytirish asbobini um umiy koTinishda faol to ‘rt qutbli 
qilib tasvirlash mumkin. U, zanjirga elektr signallarini (f/kir) 
kuchaytirish uchun ikkita chiqish zajimi va kuchaygan signalni 
t / hi olish uchun va uni yuklanish (nagruzka) zanjiriga berishga 
m o‘ljallangan 2 ta chiqish zajimidan tashkil topgan. Nagruzkani 
Zn qarshilik deb olish mumkin. Manba faol to ‘rt qutblining ichida 
joylashgan
1 3 6
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Kirish signalini turlari bo ‘yicha:
a) garmonik tebranishli kuchaytirgichlar;
b) impulslarni kuchaytirgichlar (impuls kuchaytirgich);
d) o 'zg a rm a s to k k u ch ay tirg ich lar ( to ‘g ‘riro g ‘i, sekin 
o'zgaradigan tokning kuchaytirgichlari) ga bo'linadi.
Undan tashqari, faza sezgir kuchaytirgichlar va operatsion 
kuchaytirgichlar bo'ladi.
5.1.2-rasm.
Signal turlari: 
a —
garmonik signal: 
b
— lo'g'ri burchakli 
impulslar; 
d —
sekin o zgaradigan o zgarmas lok.
137
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Kuchaytirish miqdorining turlari — kuchlanish, tok va quw at 
kuchaytirgichlaridir. Shuni esda saqlash kerakki, quvvatni 
kuchaytirish hamma kuchaytirgichlarning asosiy xususiyatidir, lekin 
ulardan bir xillari eng ko‘p kuchlanishni, boshqalari tok bo'yicha, 
uchinchilari quw at bo'yicha kuchaytiradi, shu sababli ularni mos 
ravishda kuchlanish, tok va quw at kuchaytirgichlari deyiladi.
G arm o n ik teb ran ish larn i kuchaytirish sp ek tr chastotasi 
bo‘yicha:
a) past chastotali kuchaytirgichlar (30-5-100 Gs. dan 5+20 
kGts. gacha), ular radioaloqada, ovozli kinoda, televideniye orqali 
ovoz uzatishda, ovoz yozishda;
b) keng polosali kuchaytirgichlar (1 dan 100 mGs. gacha), 
ular elektron ossillograflarda, televizorlarning ko‘rish kanallarida 
va boshqalarda;
d) rezonans kuchaytirgichlar (30 kGs. dan 3000 mGs. va undan 
yuqori), ular radiopriyomniklarda radiosignallami, televizorlarda, 
rad io lo k atsio n stansiyalarda va boshqalarda topa oladigan 
kuchaytirgichlar sifatida ishlatiladi.
Kuchaytirish asbobining asosiy parametri bo'lib, kuchaytirish 
koeffitsiyenti hisoblanadi.
Kuchlanish bo‘yicha kuchaytirish koeffisiyenti:
bu yerda: £/ch , £/kir — mos ravishda kuchaytirgichning chiqish va 
kirish kuchlanishi.
Tok bo‘yicha kuchaytirish koeffitsiyenti:
K, “ Ichifl /h, ,
bu yerda: /cli 
— kuchaytirgich chiqishiga ulangan nagruzkadagi 
tok; / kjr — kuchaytiigich kirishidagi tok.
Q uw at bo‘yicha kuchaytirish koeffitsiyenti:
138
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

bu yerda: Pchiq — nagruzka chiqarayotgan faol quw at; Pkit — 
kuchaytirgichning kirish zanjiridagi ishlatiladigan quw at.
Kuchaytirish texnikasida logarifmik birlik — detsibel ishlatiladi. 
Shuni aytib o 'tish im iz lozim ki, inson qulog'i signallar 
darajasini 1 db ga o'zgarganligini bilishi mumkin.
K/K,
K/K
K/K,
1,0
0,H
2/