Q o d IL o V, Q. O d IL o V umumiy elektrotexnika va elektronika asoslari

7.1. Elektr energiyasini tejashni
tashkil etish
Tabiat manbalaridan tejamkorlikda foydalanishning ahamiyati 
texnika va texnologiyaning taraqqiyotiga bog‘liq. Elektr eneigiyasidan 
foydalanish ortib boigan sari, uning tannarxini kamaytirishda elektr 
energiyasini tejamkorlik bilan foydalanish katta ahamiyatga ega.
149
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Hozirgi davrda dunyo miqyosida elektr energiyasini tejash tajribasi 
bor. Elektr energiyasini juda kam miqdorda sarflaydigan texnika va 
texno ogiya uskunalari, mexanizmlari va uy-ro‘zg‘or asboblari ishlab 
chiqarilmoqda. Elektr stansiyalarda ishlab chiqariladigan elektr 
energiyasining ko‘p miqdori iste'molchiga yetib borguncha yo'qolib 
ketadi.
Elektr energiyasining joylarda yo'qolishi taxminan quyidagicha:
Ob'yektlar
Yo'qolishi, 
%
hisobida
Elektr uskunalarida yo'qolish
25
Yordamchi uskunalarda sarf bo'lishi
20
Asosiy uskunalarda mexanikaviy yo'qolish
45
Texnologiyali (foydali) eleklr sarf ho'lishi
10
Shuning uchun iste'molchilami elektr energiyasi bilan ta’min- 
lashda va elektr tarmoqlarini rivojlantirishda undan maksimal 
ravishda rasional foydalanishga ahamiyat berish zarur.
Shuni alohida qayd etish kerakki, sanoat, transport, qurilish 
va qishloq xo‘jaligida taxminan 30 % elektr energiya foydasiz 
sarflanadi.
Agarda 0 ‘zbekistonda elektr energiyasidan tejamkorlik bilan 
foydalanilsa, har bir milliard kilovatt-soat ishlatilagn energiya 
hisobiga 100 million kilovatt-soat elektr energiyasini tejab qolish 
mumkin. Bu, har yili tejalgan 100 million kilovatt-soat elektr 
energiya hisobiga 50 ming tonna yonilg'ini tejash mumkin. Bulardan 
tashqari, elektr stansiyalaming kapital qurilishiga sarf bo‘ladigan 
materiallar, xomashyolar tejaladi. Shuning uchun ham elektr 
energiyasini tejamli ravishda sarf qiladigan uskunalar, mexanizmlar 
ishlab chiqarishga ahamiyat berilishi kerak.