Q yo‘ldoshev, Q. Muftaydinov, V. Abdurahmonov iqtisodiy ta’limotlar tarixi
Yüklə 371,91 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
D
2 ■ d, Yangi keynschilar Keyns ta ’limotiga asoslanib, uni o‘z davrining mukammal nazariyasi darajasiga ko‘tardilar. Yangi keynscliilik qarash- larining mohiyati, asosan, quyidagichadir: bozorning bir o‘zi iqtisodiy muvozanatni ta’minlay olmaydi, bu ishni faqat davlat qiloladi, bozorning nuqsonlari va ziddiyatlarini faqat davlatgina bartaraf etishi mumkin. Davlat iqtisodiyotda muvozanatning buzilishini oldini oladi va buzilishiga yo‘l qo‘ymaydi. Ko‘rinadiki, yangi keynschilik davlatning iqtisodiyotdagi o‘rni va rolini mutlaqlashtirishga harakat qiladi. Shuni aytish kerakki, tashqaridan qaraganda yangi keynschilikning davlatning iqtisodiy vazifasi masalasi m a’muriy-buyruqbozlik, rejali iqtisodiyot mohiyati bilan hamohang ko‘rinadi. Aslida ularning mohiyati o‘zgacha. Bilamizki, markazlashgan rejali boshqarish tizimida iqtisodi yotning barcha bo‘g‘inlari markazga, uning global maqsadi va manfaatiga bo‘ysundirilgan, bunda iqtisodiyot subyektlarida hech qanday iqtisodiy erkinlik yo‘q, ular o‘rtasida raqobatchilik muhitiga yo‘l qo‘yilmagan, tovar ishlab chiqarish inkor etilgan va h. k. Bizning yaqin tariximiz tajribasi rejali, markazlashtirilgan boshqarish tizimining yaroqsizligini ko‘rsatdi. Yangi keynschilikka ko‘ra, davlat iqtisodiyotni rejalashtirmaydi, balki tartiblashtiradi, u investitsiyalash jarayoni samaradorligini «eng yuqori unumdorligi» va foydaliligini rag‘batlantirib turadi, holos. Bu ta’limotga ko‘ra, davlatning iqtisodiyotga aralashishi cheklangan, ya’ni uning aralashuvi iqtisodiyot barqarorlashib olguncha davom etadi, iqtisodiyot to‘g‘ri, samarali yo‘lga tushib olgandan keyin davlatning aralashuviga muhtojlik qolmaydi. Aslida Keyns va uning izdoshlari taklif etgan nazariya iqtisodiyotda inqirozlarga yo‘l qo‘ymaslikni, barqaror, muvozanatli holatni saqlashni nazarda tutadi. Biroq ana shunga qaramay XX asming deyarli 90-yillarigacha mintaqaviy va jahon iqtisodiy inqirozlari ro‘y berib turdi. Bu esa keynschilik ta’limotini tanqidiy baholashga asos bo‘ldi. Jumladan, postkeynschilik degan nazariya maydonga chiqib, Keyns ta’limotini jiddiy tanqid ostiga oldi. Ular «eng yuqori naflilik», «ishlab chiqarish omillarining eng yuqori unumdorligi» kabi qarashlarni tanqid qilib chiqdilar. 137 Postkeynschilar metodologiyasida milliy daromadni taqsimlash muam- mosi markaziy o‘rin tutadi. Ular iqtisodiy o ‘sish va barqarorlikni milliy daromadning taqsimoti bilan bog‘laydilar. Ulardagi yana bir yangilik shuki, jamiyatdagi barqarorlikni ng ta’minlanishida tashqi omil-ijtimoiy institutlar (masalan, kasaba uyushmalari) muhim rol o ‘ynaydi. Kasaba uyushmalari bandlik, ish haqi, daromadlar, ularning taqsimlash jarayonlaridan xabardor bo'lgan ijtimoiy institut bo‘lganligi tufayli postkeynschilar ularga katta umid bilan qaraydilar. Postkeynschilar maqsadi iqtisodiyotni tartibga solish va daromadlar siyosati orqali inflyatsiyaga yo‘l qo‘ymaslik edi. Biroq iqtisodiyotning to‘lqinli rivojlanishi tufayli iqtisodiyotda ziddiyatlaming yuz berishi, inflyatsiyaning u yoki bu darajada bo'lishi obyektiv iqtisodiy haqiqatdir. Yüklə 371,91 Kb. Dostları ilə paylaş:
|