Qafqaz Universiteti Materiallar

 

Həmin tədris müəsisələrində  həyata keçirilən elektron təhsil sistemi Azərbaycan 

məktəblərində də e-təhsil sahəsində milli standartlaşdırma sisteminin inkişaf etdirilməsin üçün 

bir nümunə olmuşdur. Bu isə öz növbəsində təhsili cəmiyyətin fasiləsizlik, keyfiyyət, təhsilin 

fərdiləşdirilməsi kimi tələblərinə doğru yönəltmişdir.  

Azərbaycanda fəaliyyət göstərən bu liseylərdə şagird fəallığının qiymətləndirilmə səviy-

yəsi beynəlxalq standartlara uyğundur. Şagirdin nailiyyətlərinin qiymətləndirilməsi təlim pro-

sesində qərarların düzgün qərarların qəbul edilməsinə gətirib çıxarır. Məzmun standartlarının 

bütövlükdə  mənimsənilməsi və qiymətləndirilməsi nəticəsində cari qiymətləndirmə aradan 

qalxır ki, bu da təlim prosesində obyektivliyi təmin edir. Bu müəssisələrdə şagird fəallığı 6 

səviyyədə qiymətləndirilir. Birinci səviyyədə  ən sadə  məlumatların  əldə edilməsi nəzərdə 

tutur. İkinci səviyyədə mətni oxuyarkən qavramaları və nəticə vermələri lazım gəlir. Üçüncü 

səviyyədə mövzu ilə  əlaqə yaratmaq, nəticə  çıxarmaq və müqayisə edə bilmək bacarığı 

müəyyən olunur. Dördüncü səviyyədə isə müxtəlif fərziyyələr irəli sürərək mətndəki məlu-

matlardan istifadə edərək nəticə çıxara bilmələri nəzərdə tutulur. Beş və altıncı səviyyələrdə 

isə  şagird artıq çox savad əldə edə bilirlər. Bütün bunlar imkan verir ki, burada təhsil alan 

şagirdlər geniş dünyagörüşünə, yüksək intellektual səviyyəyə, öz ölkəsinə layiq vətəndaşlar 

kimi tərbiyə olunsunlar.  

 Qeyd  etməliyik ki, "Təhsil sisteminin inkişaf tendensiyası  və pedaqoji innovasiyalar 

sahəsində müəllif məktəblərinin, novator müəllimlərin iş üsullarına dair toplanmış faydalı 

təcrübələr, pedaqoji-psixoloji tədqiqatların nəticələri daima sistemləşməli, ümumiləşməli və 

təlim-tərbiyə prosesinin məzmununun yeniləşdirilməsini tələb edir. Bu problemlərin həlli təh-

III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

1342

 

Qafqaz University                                                                                          17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan 

sil sferasına, pedaqoji prosesə “texnologiya” anlayışının elmi əsaslarla gətirilməsini vacib bir 

problem kimi qarşıya qoyur və bütövlükdə təhsildə texnoloji yanaşmaların tətbiqini aktuallaş-

dırır."Məhz bu baxımdan çıxış edən bu liseylərdə həyata keçirilən tədris prosesində informasi-

ya texnologiyaları vasitələrindən geniş istifadə edilir. Bütün fənn otaqları, laboratoriyalar ən 

müasir elektron cihazlarla təchiz edilmiş və bu cihazlar tədris prosesində istifadə edilə biləcək 

lazımi proqramlarla təmin olunmuşdur. Bu liseylər üçün nəzərdə tutulmuş dərsliklər Azərbay-

canın dərslik proqramına uyğun olaraq hazırlanmışdır.  

Bu liseylərində  həyata keçirilən təlim prosesi şagirdlərdə bilikləri öyrənməyə  və  mə-

nimsəməyə meylliliyi artırır. Təlimin nəzəri problem kimi həlli birinci növbədə onun nəzəri 

əsaslarını, qanunauyğunluqlarını psixoloji aspektdə açmağı tələb edir."  

Bu zaman izahlı illüstrativ (ənənəvi) təlim, proqramlaşdırılmış təlim, fikri işlərin və anla-

yışların mərhələlər üzrə təşəkkülü nəzəriyyəsi, problemli təlim, təlim nəzəri təfəkkürün inki-

şafı, tərbiyəedici təlim kimi təlim nəzəriyyələri diqqəti cəlb edir.  

Liseylərdə yaxşı  təşkil edilmiş  tədris  şərati üzündən  şagird kollektivində ictimai həm-

rəylik, ictimai rəyə hörmət, yoldaşlıq və dostluq, yüksək ideya inamı, humanizm və s. kimi 

yüksək əxlaqi hisslərin formalaşmasına geniş imkan yaradır. Əldə edilmiş yüksək nailiyyətlər 

imkan verir ki, məktəblərin yüksək bal toplayaraq ali məktəblərə qəbul olunsunlar və təhsil 

aldıqları xarici ölkələrdə Azərbaycanı ləyaqətlə təmsil etsinlər.  

 

 

İNTERNAT MƏKTƏBLƏRİNDƏ YAŞAYAN VƏ OXUYAN UŞAQLARIN 

TİPİK ORTA MƏKTƏBLƏRƏ İNTEQRASİYASIGÜNÜN TƏLƏBİDİR” 

MÖVZUSU ÜZRƏ APARILMIŞ TƏDQİQAT İŞİ 

 

Süsən NƏBİYEVA 

1 saylı Ailə tipli Kiçik qrup evi  

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN 

 

Ulu öndərimiz Heydər Əliyev hələ 1994-cü il sentyabrın 27-də BMT-nin Uşaq Hüquq-

ları Konvensiyasını imzalamaqla müharibə vəziyyətində olan bir ölkədə belə, uşaqların prob-

lemlərinin həllinin vacibliyini ön plana çəkdi.  

Konvensiya Milli Məclisin 1992-ci il 21 iyul tarixli, 236 nömrəli qərarına əsasən ratifi-

kasiya edildi  və bu sahədə mühüm addımlar atılmağa başlandı. Uşaq hüquqlarının müdafiə-

sinin vəziyyətini aydınlaşdırmaq məqsədi ilə qiymətləndirmə aparıldı, məlum oldu ki, uşaq 

hüquqlarının tam qorunması mümkün olmayan sahəsi internat məktəbləri və  uşaq evləridir. 

Qiymətləndirmənin nəicələrinə əsaslanan, 2006-2015-ci illəri əhatə edən De-İnstitutlaşma və 

Alternativ Qayğı Proqramı  çərçivəsində bir çox işlər həyata keçirildi. Proqramın məqsədi 

uşaqların ailələrə verilməsi və ya ailə tipli müəssisələrə yerləşdirilməsini nəzərdə tuturdu.  

İşlədiklərini  əsas gətirərək uşaqlarına baxa bilməyən və onları internat məktəblərinə 

verən valideynlərin vəziyyətini nəzərə alaraq Günərzi qayğı mərkəzlərinin yaradılması, əlilliyi 

olan uşaqların inkişafını təmin edəcək Reabilitasiya mərkəzlərinin açılması və bu kimi məq-

sədlər proqramın tələblərinə daxil idi.  

Bu tədqiqat işi həmin Proqram çərçivəsində Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi 

və Hilfswerk Avstriya təşkilatının birgə layihəsi əsasında 2012-ci ildən fəaliyyət göstərən 1 

nömrəli Ailə Tipli Kiçik Qrup evində  və orada yaşayan uşaqların təhsil aldıqları 237 saylı 

məktəbdə aparılmışdır.  

Ailə Tipli Kiçik Qrup Evinin əsas məqsədi uşaqların inkişaf, müdafiə, iştirak, yaşamaq 

hüquqlarını  təmin etməkdir. Bu müəssisə ailə  və  məktəb funksiyasını özündə birləşdirən 

III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

1343

 

Qafqaz University                                                                                          17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan 

internat məktəblərinə alternativ olaraq yaradılan ilk uşaq qayğı  mərkəzidir.  İnternatlardan 

fərqli olaraq belə müəssisələrdə 8-12 nəfər uşaq yaşaya bilər. Onlar ailədəki uşaqlar kimi 

yaxınlıqda yerləşən məktəbdə  təhsil alırlar. Uşaqların Təhsil Hüquqlarını  təmin etmək 

məqsədi ilə onların icmada yerləşən tipik orta məktəbə getmələri  əsas məsələlərdən biridir. 

Çünki internat məktəblərində uşaqlar tam qapalı şəraitdə yaşayırlar. Onların bütün maddi və 

mənəvi tələbatları maksimum dərəcədə müəssisə hasarları içərisində təşkil olunur. Ailə tipli 

müəssisələrdə isə uşaq sayının az olması (8-12 nəfər) həm orta məktəblərə yerləşdirilməkdə, 

həm dərslərin hazırlanmasında, fərdi yanaşmanın həyata keçirilməsində, həyat bacarıqlarının 

öyrədilməsində, cəmiyyətə layiqli vətəndaş yetişdirilməsində müsbət nəticələrə gətirib çıxarır.  

Tədqiqat işinin aparılmasında müəssisədə yaşayan və heç vaxt icmada yerləşən məktəb-

lərdə təhsil almayan uşaqlarla 3 il işləyən 237 saylı məktəbin 50 nəfər müəllimi və Kiçik Qrup 

Evində yaşayan həmin 10 nəfər uşaq iştirak etdi. Onlar əvvəlcədən hazırlanmış anket sualla-

rını cavablandırdılar. Bu cavablar təhlil edilərək müəyyən nəticəyə gəlməkdə xüsusi rol oyna-

dı. Məlum oldu ki, internatda yaşayan, təhsil alan uşaqların icmada yerləşən məktəbdə oxu-

ması nəinki onların təhsil səviyyəsinin yüksəlməsinə, həmçinin mənəvi-mədəni inkişaflarına, 

sosiallaşmalarına da öz təsirini göstərməkdədir. Müəssisə uşaqlarına qarşı olan stereotiplərin 

aradan qalxması da diqqəti xüsusilə cəlb etməkdədir. 

Tədqiqat işinin nəticələri göstərdi ki, cəmiyyətimizin bu cür kiçik formalı müəssisələrə 

ehtiyacı var. Azərbaycanda Kiçik Qrup Evlərinin açılmasında Beynəlxalq təcrübələrin 

öyrənilməsi və adaptasiya edilərək tətbiq olunması qarşıya çıxacaq arzuolunmaz halların baş 

verməməsinə zəmin yaradır. Belə ki, internat evlərinin bağlanması üçün uşaq, müəllim, ailə 

qiymətləndirmələri aparılır. Ailə  uşağı  təmin edəcək durumda olarsa, hər hansı maneələrin 

qanun çərçivəsində  həll olunması mümkündürsə, bu zaman ailəyə müəyyən köməkliklər 

(hüquqi, psixoloji, tibbi, sosial və s. yönəltməklə) göstərilir. Problem aradan qalxdıqdan sonra 

uşaq ailəyə qaytarılır. Ailəyə qaytarılması mümkün olmayan uşaqların gələcəkdə yalnız Kiçik 

Qrup Evlərinə yerləşdirilmələri nəzərdə tutulub. Müəllim kollektivinin hüquqları da qanuni 

yolla öz həllini tapır. Həmin müəllimlər ixtisaslarına uyğun işlə təmin edilirlər.  

 Tədqiqat işinin mövzusu dövrümüzün aktual problemlərindən biridir.

 

 

 

TARİX DƏRSLƏRİNİN TƏŞKİLİNDƏ İKT İMKANLARINDAN  

İSTIFADƏ TƏCRÜBƏSİNDƏN 

 

Gültəkin RÜSTƏMOVA 

Xarici Dillər Təmayüllü Gimnaziya 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN 

 

Texnologiyanın bugünkü inkişaf sürətinə gənc nəsil bizdən daha tez yetişir. Onlar daha 

sərbəst şəkildə bloqlar yaradır, sosial şəbəkələrin imkanları çərçivəsində informasiya mübadi-

ləsi edir, slaydlar hazırlayıb paylaşır, hər yeni nəsl mobil telefonların imkanlarını bizdən daha 

tez aşkara çıxarır. Bu səbəbdən də onların maraq dairəsinin mərkəzində olan müasir 

texnologiyalardan istifadə etməklə təlim prosesinə yaradıcı və rəqəmsal yanaşılmalıdır. 

Tarix fənninin tədrisi metodikası kifayyət qədər ciddi prosesdir. Davamlı olaraq yeni-

lənən və hərəkətdə olan tarixi komponentlərin qarşılıqlı əlaqəsindən ortaya müxtəlif nəticələr 

çıxır. Bu nəticələrin tədris prosesində şagirdlər tərəfindən necə mənimsənilməsi günümüzdəki 

öyrənmə və öyrətmə məqsədlərinin düzgün qoyulmasından aslıdır. Təlim prosesinin səmərə-

liliyi ilk olaraq təlim metodunun məqsədyönlü seçilməsi ilə səciyyələnir. Bununla əlaqədar ola-

raq fəal dərsin quruluşunda əlverişli metod və texnoloji yanaşmadan geniş istifadə edilməlidir. 

 

Qafqaz U

Tarix fə

zakirəsi

malikdi

Ö

məşğul 

• M

• İ

M

müəllim

tarix də

möhkəm

İn

internet

var ki, t

hər bir m

Şa

lunu diq

ya təcrü

sində ço

təblərdə

müəllim

tərəfind

rələr təş

M

məktəbl

ev tapşı

təqdim 

• r

• o

• y

 

"Ş

nız?" su

• 2

• 3

• 4

III INTERN

University     

ənninin tədr

i və keçilən 

r. 

Öyrənmə pro

saxlamaq la

Microsoft o

İnternet res

Microsoft O

mə  həm də 

rslərində bi

mləndrimək

nternet resu

t istifadəsin

tarix dərslər

müəllim bel

agirdlərdə m

qqətdən kən

übəsinə nəz

ox geniş ist

ə tədrisdə, m

mləri online 

dən qrup yar

şkil edilir. 

Müəllimlərin

lərində 150 

ırığını komp

edilən "Şag

respondentl

onlardan 46

yalnız 38%

Şagirdləriniz

ualına respo

25% "tapşır

35% "bəzən

40% "həmi

NATIONAL 

                      

risi prosesin

mövzuya a

osesini cəlbe

azımdır. Bu

ofis proqram

usrslarından

ffice proqr

şagirdə imk

ilik və baca

klə yanaşı, h

ursları ilə  ha

i də düz ist

rinin qurulm

lə resusrlar 

müəyyən ol

narda qoyma

zər salsaq gö

tifadə olunu

müzakirələr

tapşırıqları

radılır, şagi

n bu imkanl

müəllim ar

pyüterdə ha

girdlərinizə 

lərin 23 %-i

6% "bəzən t

 respendent

zə ev tapşır

ondentlər  

rmıram", 

n", 

şə" deyə ca

Ş

ko

SCIENTIFIC

                      

ndə İKT-nin

aid əlavə bil

edici forma

u proseslərin

mlarından is

n istifadə 

ramlarından

kan verir k

arıqlarını bu

həm də özün

azırlanan ta

tiqamətdə f

masında gen

yaratmaqla

lunmuş baca

aq olmaz."S

örərik ki, so

ur. Məsələn,

rin aparılma

ın ötürülmə

irdlər o qrup

lardan istifa

asında bir s

azırlamağı t

ev tapşırıgın

i suala "tapş

tapşırıram" 

t "həmişə ta

rıqlarını int

avablandırıb

46%

Şagirdlə

ompyute

C CONFERE

1344

 

                     

n istifadəsi 

liklərin əldə

ada həyata k

n həyata keç

stifadə  

n olan Publ

ki, tarix fənn

u proqramlar

nə inam hiss

arix  dərsləri

formalaşdırı

niş istifadə e

a təhsilimizi

arıqların ink

Sosial şəbək

osial servis

, facebook, 

asında istifa

əsində bu im

pda toplanıl

adəsinin səv

sorğu keçiril

apşırmasını

nı komyüte

şırmıram" c

deyə cavab

apşırıram" d

ernetdən ist

b. 

23%

38%

rin ev ta

erdə ha

ENCE OF YO

                    1

yeni faktlar

ə edilməsi b

keçirməklə ş

çirilməsində

lisher və  P

ninə aid öz

r vasitəsilə

sini aşılayır

i daha rəna

ır. Hazırda 

edilir.Öz bil

n inkişafına

kişaf etdiril

kə" yalnız ə

slərin mövcu

tvitter kim

adə olunsa d

mkanlardan 

lır, həm tap

viyyəsini m

lib. Rəyi sor

ın səviyyəsi

rdə işləməy

cavabı verib

blandırıb,  

deyə cavab v

tifadə etmək

apşırığın

azırlama

tap

bə

hə

OUNG RESE

17-18 April 2

rın yerindəc

baxımından 

şagirdlərin 

ə iki istiqam

Power Poin

z resusrsunu

sərgiləyə b

. 

arəng olmaq

müxtəlif m

liyinə və təc

a müsbət təs

lməsində so

əyləncə xara

ud resurslar

mi saytlardan

da, hazırda b

istifadə ed

pşırıqlar ötü

müəyyən etm

ruşulan müə

ini öyrənmə

yi tapşırırsın

b, 

verib. 

 

klə yerinə y

nı 

ası 

pşırmıram

zən

mişə

EARCHERS 

015, Baku, A

cə öyrənilm

praktik əhə

diqqətini bu

mət var: 

nt proqraml

u yaratsın. 

ilməsi onda

qla yanaşı, 

multimedia v

crübəsinə ar

sir edir. 

osial şəbəkə

akteri daşım

rından tədri

n daha çox 

bir çox orta

irlər. Orda 

ürülür, həm 

mək məqsəd

əllimlərin şa

ək məqsədil

nız?" sualına

yetirməyi ta

Azerbaijan 

məsi, mü-

əmiyyətə 

u sahədə 

ları  həm 

Şagirdin 

a biliyini 

şagirdin 

vəsaitləri 

rxalanan 

ələrin ro-

mır. Dün-

is prose-

ali mək-

a məktəb 

müəllim 

müzaki-

dilə Bakı 

agirdlərə 

lə onlara 

a: 

apşırırsı-

 

Qafqaz U

N

təşəbbü

Si

İKT imk

D

mövzu 

son mö

istifadə 

hazırlad

lövhədə

yerləşdi

avtomat

də  qısa 

əyləncə

So

http://ru

daxil ol

də edirə

sadədən

ki ardıc

dərsin n

Q

D

rılır və h

,həm də

olmur, h

D

yazılanl

sonunda

Şagirdlə

Təcrübə

Ta

III INTERN

University     

Nəticələrdən 

üskarlıq edər

izlərin diqq

kanlarından

Dərsin ilk m

(İbtidai İcm

övzusu oldu

edirəm. Bu

dığım testlər

ə göstərilən 

irilmişdir, ş

tik olaraq su

vaxt  ərzind

, həm öyrən

onra bloqum

u.calameo.co

uram. Səhif

əm. Lövhəd

n mürəkkəbə

cıllıqla izah 

növbəti mərh

Qrup tapşırıq

Dərsin sonun

http://www

ə biliyin qiy

hətta yüksək

Dərsin əvvəl

lar  şagird  ü

a açıqlayac

ər dərs boy

ə göstərdi k

arix sirrlərlə

NATIONAL 

                      

belə qənat

rək təhsilə İ

qətinə bir tə

n istifadə ilə

mərhələsini 

ma quruluşu

uğu üçün su

unun üçün 

ri şagirdlər

testlər müv

agirdə 5 san

ualın düzgü

də  şagirdlər

nmə. 

mdakı resu

om saytında

fələr ekrana

də birbirinin

ə inkişaf mə

edir. Müza

hələsinə ke

qları yerinə 

nda mövzun

w.banktestov

ymətləndiril

k əhval-ruh

ində şagird

üçün maraq

cağamı, am

yu qalib gəl

i, bu, (kod h

ə doludur. O

SCIENTIFIC

                      

ətə gəlmək 

İKT imkanl

crübəmi çat

ə qurulub. 

keçmiş  dər

unun dağılm

ualların haz

"Web-2.0" 

ə təqdim ed

vafiq olaraq

niyə vaxt ə

ün cavabı gö

rin indiyə  q

ursa keçid e

a yerləşdird

a gəldikcə şa

n ardınca nü

ərhələləri il

akirələrdən 

çid alırlar.

yetirildikdə

nun necə mə

v.ru linkində

lməsi məqsə

iyyədə keçm

lərin diqqət

qlıdır.  Şagi

mma necə  d

lməyə  və  ko

http://qrcod

Onları açma

C CONFERE

1345

 

                     

olar ki haz

arını sintez 

tdırıram. Tə

rsin təkrarı 

ması. Qarab

zırlanmasın

alətlərdən i

dirəm. http:

q ibtidai icm

rzində sualı

örüntülənir. 

qədər mənim

edirəm, http

diyim“İbtida

agirdlərin d

ümayiş edil

lə düzülür. B

sonra tədqi

ən sonra din

ənimsənildi

əki testlər c

ədini daşıyı

məsilə onlar

tini səhifələ

rdlərimlə  r

düzəltməyi 

odlaşdırman

der.ru/ ) şagi

ağı öyrətmə

ENCE OF YO

                    1

zırda bu isti

edirlər. 

əqdim etdiy

ilə  başlayı

bağ kurqanla

nda bütün b

istifadə etm

://photopeac

ma dövrünü

ın cavabını 

Oyun xarak

msədikləri  b

p://gulyarus

ai İcma quru

dərsə marağ

lən şəkillər 

Bu düzülüş 

iqat sualı və

nlənilir, müz

iyini müəyy

cavablandırı

ır: dərs pros

rda tarix fən

ərdəki kodla

razılığa gəli

qalib qrupu

nı necə edə

irdlər üçün 

k isə biz mü

OUNG RESE

17-18 April 2

iqamətdə m

yim dərs nü

ıram. Təcrü

arı-VI sinif

bölməni  əh

məklə Photo

ch.com . Pr

ü əks etdirən

tapmaq tap

kteri daşıya

biliyin səvi

stamova.blo

uluşunun da

ınin getdikc

o dövrdə h

hər şagirdə

ə qrup tapş

zakirələr ed

yən etmək ü

ılır. Bu üsul

sesi şagird 

nninə daha ç

aşdırılmış y

irəm, “orda

un üzvlərin

əcəklərini  ö

əla stimul o

üəllimlərin 

EARCHERS 

015, Baku, A

 

müəllimlər m

ümunəsi 6-c

übəsini payl

f) həm də b

atə edən te

opeach proq

royektor va

n şəkillərin 

pşırılır, vaxt

an test-yoxla

yyəsini ölç

ogspot.com 

ağılması" ad

cə artdığını 

hazırlanmış 

ə həmin pro

ırıqları ilə ş

ilir. 

üçün test-so

l yenə də hə

üçün nəink

çox həvəs y

yazı cəlb ed

a yazılanlar

nə öyrədəcə

öyrənməyə  ç

oldu. 

əlində. 

Azerbaijan 

müəyyən 

cı sinifdə 

laşdığım 

bölmənin 

estlərdən 

qramında 

sitəsi ilə 

üstündə 

t bitəndə 

ama həm 

ür. Həm 

buradan 

dlı dərsə 

müşahi-

alətlərin 

sesi san-

şagirdlər 

orgu apa-

əm oyun 

ki yorucu 

yaradır. 

dir, orada 

rı  dərsin 

əyəm.” . 

çaışırlar. 

III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

1346

 

Qafqaz University                                                                                          17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan 

ORFOQRAFİYANIN TƏDRİSİNDƏ YENİ TƏLİM 

TEXNOLOGİYALARINDAN İSTİFADƏ 

 

Gülay ƏZİMLİ 

Qafqaz Universiteti 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN 

 

 Orfoqrafiya  tətbiqi dilçiliyin mühüm sahələrindən biridir.Tətbiqi dilçiliyin bu sahəsi 

nitqi yazıda əks etdirmək, sözlərin deyilişi və yazılışı arasında olan sərhəddi aradan qaldırmaq 

üçün müəyyənləşdirilmişdir. Orfoqrafiya sözü yunan mənşəli olub “orthos” və “qropho” his-

sələrindən ibarətdir. Orthos düzgün, qropho yazıram deməkdir. Deməli orfoqrafiya düzgün 

yazı qaydalarını bildirir. Düzgün yazmaq özü də bir mədəniyyətdir və hər bir mədəni insan 

düzgün yazmaq ücün orfoqrafiya qaydalarına riayət etməlidir. Orfoqrafiya və yazı qaydaları 

fikri vahid bir yolla yazıda ifadə etməyə kömək edən qaydalar sistemidir.Orfoqrafiya həm də 

dil normalarınin sabitliyini təmin edir. 

 Bildiyimiz kimi, orfoqrafiya üzrə öyrədilməsi nəzərdə tutulan mövzular ibtidai siniflər-

dən tədris olunmağa başlayır. Son dövrlərdə  cəmiyyətdə belə bir fikir formalaşmışıb ki, şa-

girdlərin təlimə marağı azalır, bilik səviyyələri aşağı düşür. Belə bir narahatlıq doğuran vəzi-

yətdə necə etmək lazımdır ki, şagirdlər üçün onsuz da çətin olan problemlər uğurla öz həllini 

tapsın? Bu kimi suallar müəllimləri də valideynləri də çox düşündürür. Əslində bu narahatlıq 

təbiidir, çünki təhsilə laqeydlik cəmiyyətə olduqca aşındırıcı təsir göstərir. Ona görə də hər bir 

müəllim dərs dediyi şagirdlərin xarakterinə  dərindən bələd olmalı  və elə müxtəlif yollar 

axtarıb tapmalıdır ki, bunun sayəsində dərs şagirdlər üçün maraqlı və cəlbedici olsun, onları 

yormasın. Bu baxımdan fəal-interaktiv təlimdə istifadə olunan metodlar cox əlverişlidir. 

 Fəal-interaktiv təlim  şagirdlərin fəal idrak fəaliyyətinə  əsaslanan və  təhsil prosesinin 

digər iştirakçıları ilə əməkdaşlıq şəraitində həyata keçirilən təlimi nəzərdə tutur. Fəal təlimin 

səciyyəvi cəhətləri aşağıdakılardır: 

  müəllim tərəfindən şüurlu surətdə idraki problem situasiyanın yaradılması 

  şagirdlər üçün yeni olan biliklərin müstəqil kəşfi, əldə edilməsi və mənimsənilməsi 

üçün şəraitin yaradılması 

  problemin həlli prosesində şagirdlərin fəal tədqiqatçı mövqeyinin stimullaşdırılması 

 Fəal təlim müasir tədrisin başlıca vəzifələrindən biri olan “oyrənmək-öyrətmək” prinsi-

pinə yönəlmiş, bilikləri müstəqil əldə etməyə imkan yaradır. Fəal təlim nəticəsində şagirdlər-

də bilikləri daha müstəqil, sərbəst qavranma və mənimsənmə, məntiqi, tənqidi və yaradıcı tə-

fəkkür, habelə problemlərin həlli və qərar qəbul edilməsi, nəzəri və praktiki məsələlərin əla-

qəli qavrayışı üzrə  və elmi-tədqiqat vərdişləri, geniş dünyagörüşü formalaşdirilir, qarşılıqlı 

hörmət hissi və əməkdaşlıq vərdişləri aşılanır. 

 Orfoqrafiyanın tədrisində  də yeni təlim texnologiyalarindan istifadənin  əhəmiyyəti 

böyükdür. Orfoqrafiyanın tədrisinin interaktiv şəkildə təşkilinin bir sıra üstün cəhətləri vardır. 

Əsası isə budur ki, cox da az olmayan təhsil illərində  fəallığa, müstəqil öyrənməyə alışmış 

şagird müxtəlif situasiyalarda daha yaradıcı  fəaliyyət göstərir. Təlim  şagirdlərin yaddaşına 

biliklərin hazır  şəkildə deyil, təfəkkürun müntəzəm inkişaf etdirilməsi  əsasında daha cox 

biliklərin müstəqil surətdə kəşfi prosesində əldə edilməsi və mənimsənilməsinə yönəlib.