Qaldirilmasi yollari

2.3. Məhsulun beynəlxalq marketinqdə standartlaşdırılması və 
uyğunlaşdırılması ilə bağlı yaranan problemlər 
Beynəlxalq marketinq strategiyası - şirkətlərin maddi və maliyyə imkanlarının, 
həmçinin istehsal edilən məhsulların və təklif edilən xidmətlərin bazardakı vəziyyətə 
uyğunlaşdırılması, başqa sözlə firmanın daxili strukturunun xarici mühitlə optimal 
şəkildə uyğunlaşdırılması və birbaşa əlaqələndirməsi vasitəsilə reallaşdırılır. Şirkətlərin 
strategiyası müxtəlif ola bilər. Burada əsas məqam hər bir əmtəəyə və hər bazara uyğun 
olan strategiyanın seçilməsi və vahid funksiyaların icra edilməsindən ibarətdir. 
Marketinq funksiyaları qarşıya qoyulmuş məqsədlərə çatmaq üçün marketinq 
prosesində icra edilən ixtisaslaşmış fəaliyyət növləri və ya bu fəaliyyətlərin 
məcmusudur 
(Dadaşov İ.Ş. 2016: s.621)
. 
Marketinq tədqiqatlarının yerinə yetirilməsində məqsəd bazarda və ya şirkətin 
fəaliyyəti ilə bağlı olan qeyrimüəyyənlik səviyyəsinin və risklərin minimuma 
endirilməsi, marketinqə aid əsaslandırılmış idarəetmə qərarlarının və strateji addımların 
müəyyənləşdirilməsidir. Marketinq tədqiqatları nəticəsində istehlakçıların; bazarların; 
bazarların firma strukturu; bazarın məhsul quruluşu; marketinq sahəsinin xarici mühitin 
və marketinqin firmadaxili şəraitinin tədqiq edilməsi icra edilir. Marketinq tədqiqatları 
zamanı marketinqin həyata keçirilməsinə təsir göstərən bütün subyekt və amillərin 
ayrılıqda analizi və alınmış nəticələr başqa funksiyaların realizasiyası prosesində 
istifadə olunduğundan o, digər funksiyalarının əsasını təşkil edir.

---

47 
Məhsul çeşidinin planlaşdırılması ilə firmanın məhsul politikasının hazırlanması; 
istehsal edilən və istehsal olunması nəzərdə tutulan məhsul növlərinin 
müəyyənləşdirilməsi; bu çeşidliliyin idarə olunması, biznes və məhsul portfelinin 
analiz edilməsi; məhsulların funksional, estetik və bir çox parametrlərinin 
istehlakçıların istəklərinə uyğunlaşdırılması; məhsulun həyat tsiklinin müəyyən 
mərhələsində olmasının aydınlaşdırılması; yeni məhsulların istehsalı, məhsulun 
rəqabətə davamlılığının qaldırılması üzrə tədbirlərin planlanması və həyata keçirilməsi, 
ticarət markası strategiyasının yaradılması, məhsulların qablaşdırılması, dizaynı və bu 
kimi bir sıra işlər yerini yetirilir. Geniş anlamda, bu funksiya ilə bazar və onun ətraf 
mühiti, istehlakçıların tələbatı haqqında informasiyalar birbaşa məhsula, onun 
keyfiyyət və dəyər parametrlərinə ötürülür.
Məhsulların bölüşdürülməsi və satışında başlıca məqsəd alıcıya lazımlı məhsulu 
lazımlı və münasib şəraitdə və uyğun qiymətlə istehlakçıya çatdırmaqdan ibarətdir. Bu 
funksiyanın icra edilməsi ilə məhsulların bölüşdürülməsi və satışı, onların satıcıdan 
birbaşa alıcıya çatdırılması icra edilir. 
Beynəlxalq marketinqin idarə edilməsi olduqca çoxşaxəli və mürəkkəb prosesdir. 
Beynəlxalq marketinq fəaliyyətinin müəssisə üçün faydalı idarə olunması onun həm 
daxili, həm xarici bazarda uğurla işləməsinin başlıca amilidir. Rəhbər bazarda mövcud 
ümumi problemləri tam araşdırmalı və dərindən təhlil etməli, buna əsasən marketinq 
strategiyasını formalaşdırmalıdır. Çoxsaylı situasiyaların qurumlara təsirinin 
vacibliyini qiymətləndirməyi hər zaman bacarmalıdır. Müxtəlif vəziyyətlərin bir – 
birindən hansı xüsusiyyətlərinə görə fərqləndiyini və oxşar tərəflərini aydın şəkildə 
təhlil etməlidir. Qeyd olunan aspektlər firmanın fəaliyyətinə olduqca böyük təsir 
göstərir. Beynəlxalq marketinqin idarə edilməsi zamanı obyekt rolunda şirkətlər, 
alıcılar və vahid bazar çıxış edir 
(Cemal Y. 2016: s.631)
. 
Beynəlxalq marketinqin uğurlu idarə edilməsi - şirkətlərin və firmaların öz əmtəə 
və xidmətlərini, taktika və davranış strategiyasını bazarın mövcud olan və dəyişən 

---

48 
tələbərinə uyğunlaşdırılmasıdır. Bu özü isə marketinqin idarə edilməsi prosesinə 
situasiyanın idarə olunması sistemi kimi yanaşmanı formalaşdırır. 
Standartlaşdırmanın üstünlükləri, quraşdırma xərclərini aşağı salmaqla, mal 
ehtiyatlarını azaltmaqla, böyük ehtiyatları qorumaq üçün ehtiyacları azaltmaqla və 
təmir xərclərini azaltmaqla maliyyəni azaltmağa kömək etməsidir. Lazım olan daha az 
fərdiləşdirmə idarəetmə və dizaynın təkmilləşdirilməsinə kömək edir, komponentlərin 
dəyişdirilməsinə imkan yaradır və iş qabiliyyətini artıran mütəxəssis biliklərinin praktik 
tətbiqini təmin edir və performansı artırır. Standartlaşdırma məhsul imicinin 
formalaşmasına kömək edir. Bənzər bir keyfiyyət standartı və bir məhsul üçün 
maliyetin sadəliyi, istehlakçıların marağına səbəb olur. İstehlakçının harada olmasından 
asılı olmayaraq özünü oxşar xüsusiyyətləri ilə müəyyənləşdirmək bacarığı məhsulun 
müsbət imicini yaratmağa və müştəri sadiqliyini cəlb etməyə kömək edir. 
Müştəri xidmətləri, reklam, paylama və məhsul qiymətləri müvəffəq olmaq üçün 
yerli bazar şərtlərinə əsaslanmalıdır. Pis yaradıcılıq və cavab müddəti 
standartlaşdırmanın dezavantajıdır. Standartlaşdırma bir işi bir qaydaya salmaq üçün 
potensiala malikdir. Standartlar tətbiq olunduqdan sonra qısa müddətdə status-kvo 
halına gəlir və korporativ mədəniyyətə kök sala bilər və dəyişikliyə ehtiyac olduqda 
onları dəyişdirməyi çətinləşdirir. Bununla birlikdə, bazar şərtləri tez-tez dəyişir və 
sürətlə dəyişən şirkətlər onlardan faydalanmaq üçün ən yaxşı mövqedədirlər. 
Standartlaşdırma, xüsusilə məhsul dizaynında yaradıcılığa pis gələ bilər. 
Məhsullar coğrafi sərhədlər nəzərə alınmadan bazarlarda standartlaşdırıla bilsə də, 
elektronikaya gəldikdə fərqli ölkələrdə fərqli sistemlər ola bilər. Beləliklə texnoloji 
cihazlar standart spesifikasiyalara uyğun olaraq istehsal edilə bilər, lakin hər ölkədə 
istifadə edilə bilməz. Hindistanda mövcud enerji 220 V, tezlik 50 Hz-dir. ABŞ-da cari 
təchizatı 110-120 V, tezliyi 60 Hz-dir. Bu səbəbdən adapterlərdən digərində bir ölkədə 
istehsal olunan texnoloji cihazlardan istifadə etmələri tələb olunur.
Qloballaşma dövründə belə mədəniyyətə əsaslanan fərqlər mövcuddur. Din 
dünyadakı bir çox insanın həyatını təsir edən çox vacib bir amildir. Məsələn, vegeterian 

---

49 
olmayan qidalarda ixtisaslaşmış bir fast-food zənciri Hindistanda əhəmiyyətli bir 
qazanc əldə etməzdən əvvəl yerli bazara uyğunlaşmalı idi. Ancaq zəncir vegeterian 
olmayan qidaya və Hindistandakı istehsal prosesini təkrarlamağa yönəlmiş olsaydı, 
gəlir zərər görərdi. Yerli bazarın spesifik təfərrüatlarını nəzərə almamaq və məhsulların 
uyğunlaşdırılması bir sənaye və ya təşkilat üçün fəlakətə səbəb ola bilər. 
Rəqabət dedikdə, yalnız rəqib sayının artmasından danışılmır. Məsələ 
burasındadır ki, internetdə tam və ya qismən fəaliyyət göstərən müəssisələrin yeni 
bazarlara çıxışı asan olur. Bu o deməkdir ki, fiziki bir iş yalnız yerli fəaliyyət göstərə 
bilərsə, rəqəmsal bir şirkət yüzlərlə yeni bazara çıxa bilər. Bununla birlikdə, yeni 
bazarlara giriş həm də özünüzün daha çox rəqiblə üz–üzə qalmağınız deməkdir. Axı, 
yeni bir ölkədə istehlakçı auditoriyasına çatmaq istəyirsinizsə, yenə də yerli rəqibləri 
ilə “mübarizə aparmalısınız”. Bu, yalnız hər yeni ölkədə xüsusi yerli rəqabətə sahib 
olmaq deyil, həm də işiniz üçün daha ümumi bir rəqabət deməkdir.
Bir çox şirkət ümumi kampaniyalarla potensial müştərilərinə çatmağa çalışır. Bir 
sıra reklamları və ya axtarış elanları yaradırlar və ümid edirlər ki, hər bir istifadəçi eyni 
dərəcədə onları cəlb edəcəkdir. Problem yenə də tam eyni yanaşma ilə geniş bir kütləyə 
çatmağa çalışmaqla müəyyən bir nöqtədədir. Hansı ki, demək olar ki, heç vaxt uğurlu 
olmur, çünki insanlar məhsulun onlar üçün istehsal olunduğunu və onların xüsusi 
ehtiyac və istəklərini qarşıladığını hiss etmək istəyirlər. 
Şübhəsiz ən böyük beynəlxalq marketinq problemlərindən biri bütün bazarları 
əhatə edəcək mənbələrin olmamasıdır. Bu, yalnız reklam büdcəsindən deyil, həm də 
insan potensialından bəhs edir. Kampaniyalar üçün kifayət qədər büdcə olsa da, onları 
idarə etmək üçün kifayət qədər insana ehtiyacınız var.