Qaldirilmasi yollari

III FƏSİL. BEYNƏLXALQ MARKETİNQ FƏALİYYƏTİNDƏ YARANAN 
PROBLEMLƏRİN HƏLLİ YOLLARI VƏ İNKİŞAF PERSPEKTİVLƏRİ 
3.1. Yaranan problemlərin həllində yeni istiqamətlər və təklif olunan həllərin 
müzakirəsi 
Hazırda müxtəlif ölkələrdə xarici ticarət əlaqələri idarəetməsi və imkanları hələ də 
çox yüksəkdir və əlaqələrin prioritetləri qarşılıqlı fayda və qeyri-rəsmi tənzimləmə 
prinsiplərinə əsaslanır. 
Beynəlxalq marketinq fəaliyyətində dərinə enmək strategiyasının məqsədi ən qısa 
müddətdə xarici bazara çıxmaqdır. Yerləşmək, rəqibləri aradan qaldırmaq və ya 
potensial rəqiblərin bu bazara girməsinin qarşısını almaq burada başlıca hədəflərdəndir.
Bu səbəbdən, başlanğıcda tətbiq edilən aşağı qiymət tətbiq etmə strategiyası, 
başqa sözlə “bazarı ələ keçirmək” və ya “yüksək bazar payı əldə etmək” adlandırılan 
strategiya xüsusilə effektivdir 
(Lətifov C. 2018: s.156)
.
Yeni məhsula tələbin elastikliyi yüksəkdirsə, başlanğıcda aşağı qiymətlə başlamaq 
daha məqbul hesab edilir. Xalq arasında “sərbəstlikdən qazanmaq” kimi xarakterizə 
edilən və məhsulun ömrünün hər mərhələsində asanlıqla tətbiq olunan bu strategiya, 
potensial rəqiblərin bazara girməsinə mane olur. Burada aşağı mənfəətlə işləyərkən 
uzunmüddətli mənfəət hədəfi gözlənilir.
Beynəlxalq marketinq fəaliyyətində dərinə enmək strategiyası daha çox aşağıdakı 
vəziyyət və şərtlərdə tətbiq edilir: 
● Bazar qiymətlərə həssasdır (tələb elastikdir) və bu səbəbdən aşağı qiymət 
bazarın sürətli böyüməsinə gətirib çıxarır; 
● Tələbin yüksək elastikliyinin qısa müddətli olduğu təxmin edilir və istehlakçılar 
məhsula və qiymətə alışdıqda bu vəziyyət dəyişəcəkdir; 
● Yüksək sabit xərclər səbəbindən xərcləri azaltmaq üçün kütləvi istehsaldan 
keçmək lazımdır; 

---

54 
● İstehsal edilən məhsullar və xidmətlər asanlıqla təkrarlana bilir, buna görə də 
rəqiblərin meydana çıxması asandır və qısa müddətdə onlar mütləq görünəcəkdir. 
Xarici ticarət əlaqələrinin tənzimlənməsi və inkişafı üçün beynəlxalq təcrübənin 
dərinləşməsinin əsası elmi təhlildir. Ticarət əlaqələrinin dayanıqlı sistemi qarşılaşılan 
çətinliklərin öhdəsindən gəlməkdir 
(Şəkərəliyev A.Ş. 2013: s.258)
. 
Münasibətlərin tənzimlənməsi və yaxşılaşdırılması üçün müvafiq təklifin 
hazırlanması nəzəri, metodoloji və praktiki inkişaf üçün xüsusilə vacibdir.
Yaranan problemlərin həllində yeni təklif olunan həllər və beynəlxalq 
marketinqdə artan strategiya qərarları vardır. 
Beynəlxalq arenada fəaliyyət göstərən bir şirkət, hər hansı bir xarici ölkədə 
dayanıqlılıq strategiyası hazırlayarkən aşağıdakı əsas suallara cavab axtarmalıdır; 
● Dayanıqlılıq kampaniyasının məqsədi nədir? 
● Firma tərəfindən bazarın hansı hissəsinə birbaşa təsir göstəriləcək? 
● Ünsiyyət üçün hansı mesaj istifadə olunmalıdır? 
● Kampaniya üçün dayanıqlılıq büdcəsinin nə qədər hissəsi ayrılacaqdır? 
● Bu büdcə media vasitələrinə necə paylanacaqdır? 
● Mesajın effektivliyini və kampaniya bazarının reaksiyasını ölçərkən hansı 
metoddan istifadə ediləcək? 
Bu sualların cavabları idrak strategiyasının formalaşması prosesinin əsasını təşkil 
edir. 
Beynəlxalq marketinqdə dayanıqlılığının təmin edilməsinin ən effektiv 
üsullarından biri də reklamdır. Reklam, ixracatçının satmaq istədiyi məhsulun vizit 
kartıdır. Kim olduğunu (marka), nə etdiyini (məhsul üstünlüyü) və ünvanını (satış 
nöqtəsini) izah edir.
Əsasən, reklam bir xəbər və informasiya vasitəsidir. Məhsulla əlaqəli əsas 
məlumatları maraqlana biləcək auditoriyaya çatdırır. Məqsəd, məhsulun kim olduğunu 
söyləmək, nə işlə məşğul olduğunu izah etmək və beləliklə, məhsulun potensial alıcıları 

---

55 
arasında yeni müştəriləri cəlb etmək və bu auditoriya içərisində marka haqqında 
məlumatlılıq yaratmaqdır. 
Məhsulun reklamına qərar verən ixracatçı əvvəlcə bir reklam agentliyi tapmalıdır. 
Sonra reklam strategiyası bu agentliyə ötürülür və ya agentliklə birlikdə yaradılır. 
Reklam üçün ayıracağı büdcənin fərqli reklam alətləri arasında necə paylanacağına 
qərar verdikdən sonra ixracatçı agentliyin hazırladığı reklamları qiymətləndirir, həyata 
keçirir və nəticələrini tədqiq edir. 
Reklam inkişafındakı başlanğıc nöqtəsi mesajın deyəcəyinin ifadəsi olan yaradıcı 
strategiyadır. Reklam yaradan insanlar tez-tez yaddaqalan təsirli mesajlar üçün zəmin 
yaratmaq üçün böyük bir fikir axtarırlar. “Reklam müraciəti” alıcının motivləri ilə ən 
yaxşı uyğunlaşan ünsiyyət yanaşmasıdır. 
“Rasional cazibə” ağla, “duyğusal müraciət” ürəyə səslənir. Satış təklifi, məhsulun 
alınma səbəbini əks etdirən öhdəlikdir. “Yaradıcı tənzimləmə” cazibə və ya təklif 
elementinin təqdim edilmə yoludur. “Bədii rəhbərlik və reklam mətni” mədəni 
həssaslıqlar nəzərə alınaraq yaradılmalıdır. Çünki qavrayışlar dünyanın müxtəlif 
yerlərində fərqlidir. 
Reklam strategiyaları müəyyənləşdirilərkən aşağıdakı məsələlər nəzərə 
alınmalıdır: 
● Hədəf İstehlakçı: Xüsusilə reklamın hədəf auditoriyası müəyyənləşdirilməli və 
bu istehlakçıların münasibət və ehtiyacları araşdırılmalıdır. 
● Reklamın məqsədi; Təqdimat məqsədi çoxdur və maliyyə xidmətlərinin satışını 
və qazancını artırmaq, malların mövcudluğu haqqında məlumat vermək, bazarın 
müəyyən bir hissəsində məhsul və ya xidmət haqqında məlumatlılığı təmin etmək, 
reklam olunan məhsulun sınaqdan keçirilməsini təmin etmək, malların uyğunluğunu 
araşdırmaq, marka imici yaratmaq üçün yazılmışdır. 
● Məhsulun avantajı: Reklam mesajı istehlakçı üçün məhsulun ən vacib 
xüsusiyyətinə yönəldilməlidir. Bu markaya xas və ya rəqiblərin keyfiyyətlərindən üstün 
cəhətlər mütləq şəkildə vurğulanmalıdır. 

---

56 
Məhsulun vəd olunan üstünlüklərinin səbəblərini reklam strategiyasında da 
tapmaq lazımdır. Məhsulun üstünlüklərinə əlavə olaraq, tərkibindəki xüsusi maddələr, 
xammalın keyfiyyəti (məsələn, yalnız təbii maddələrdən hazırlanan təmiz hamam 
sabunu), fiziki məhsul keyfiyyətləri, məhsulun istehsal üsulları və s. 
Reklam strategiyasında göstərilən məhsul (şəxsiyyət) və reklamın yaratdığı 
gözlənilən duyğu mühiti, bu strategiyanın reallaşdırılmasına işıq tutacaqdır. Məhsul bir 
şəxsiyyətə malikdir və bunu müştərilərinə ünsiyyət vasitəsi ilə çatdırır. 
Marka şəxsiyyəti 1970-ci ildən bəri reklam kampaniyalarının mərkəzində 
olmuşdur. Ted Bates, USP (Unique Selling Person) konsepsiyası ilə markaların 
şəxsiyyətlərini müştərilərə çatdırmaq üçün rahatlıq təklif edir. Bu konsepsiyaya görə, 
markanın xarakteri həqiqi və ya simvolik bir marka identifikatoru vasitəsilə müştəriyə 
asanlıqla izah edilə bilər. Ulduz Strategiyası anlayışı məhsula şəxsiyyət vermək üçün 
istifadə olunur. Məşhur ulduzların istifadə etdiyi vurğulanan məhsullar, istehlakçıların 
gözündə sevdikləri ulduz formasını daşıyır. 
Reklam strategiyası, şirkətin marketinq strategiyasının reklam aktlarına 
çevrilməsidir. Bu fəaliyyətlərə uzun müddət rəhbərlik edəcəyi üçün şərh tələb etməyən 
qalıcı, aydın bir sənəd olmalıdır. Məqsəd, reklamın “necə” ediləcəyini deyil, reklamla 
birlikdə “nəyin” çatdırılacağını müəyyənləşdirməkdir. Yaxşı düşünülmüş bir reklam 
strategiyası uzun müddət firma üçün qüvvədə qalacaqdır.