Qanday qilib imperator yana Yaponiyani boshqarishga keldi?

Yaponiyaning rivojlanish xususiyatlari
Yaponiyada monopolist kapitalizm feodal monarxiya qoldiqlari bilan chambarchas bog'langan edi. Bu jihatdan Yaponiya Rossiyaga o'xshardi. Angliya, Fransiya va AQSHdan farqli ravishda Yaponiyada hokimiyat burjuaziya qoʻlida emas, balki pomeshchik burjuaziya qoʻlida toʻplangan edi.
Yaponiya bir vaqtning o'zida armiya va flotni qayta qurishga kirishdi. Yaponiya hukumati og'ir sanoatni rivojlantirishga alohida e'tibor berdi. Natijada 1900-1913 yillarda ishlab chiqarish hajmi bo‘yicha Yaponiya Italiyadan o‘zib ketdi va Fransiyaga yaqinlashdi. Mamlakatda sanoat, savdo va banklar jamlandi, monopoliyalar paydo bo'ldi.
Ijtimoiy hayot
Yaponiyada kapitalizmning rivojlanishi dehqonlarning erdan ajralishi bilan bir vaqtda davom etdi. Agrar islohotda yer olgan dehqonlarning 1/3 qismigina uni saqlab qola oldi. Raqobatga chiday olmaganlar yerni ijaraga olishga majbur bo‘ldi. Qolganlari shaharga ko'chib o'tib, yollanma ishchilarga aylanishdi. Sanoatchilar ilg‘or ishlab chiqarishdan foydalanib, mamlakatni taraqqiyotning yangi bosqichiga olib chiqdilar. Sanoat korxonalari soni yil sayin ortib bordi.
Bu korxonalar ishchilarining iqtisodiy ahvoli juda og'ir edi, chunki ish haqi juda past edi.Korxonalar xavfsizlik uchun javobgar emas edi. Bundan tashqari, yapon ishchilari na siyosiy, na ijtimoiy huquqlarga ega edilar. Ishchilar sinfi kasaba uyushmalariga birlasha boshladi. Yaponiya jamiyatining ilg'or qatlami parlament yaratish uchun kurashdi.
Yapon-Xitoy urushi 1894-1895
1894-yilda Yaponiya Seulda saroy to‘ntarishi uyushtirdi, yaponlarga sig‘inuvchi hukumat tuzdi va poytaxt garnizonini qurolsizlantirdi. Bu voqealar Xitoy-Yaponiya urushining boshlanishiga olib keldi. Xitoy dengiz flotining transport kemalari cho'kib ketdi. Ayni vaqtda yapon qoʻshinlari Koreyada joylashgan Xitoy harbiy qismlariga urush eʼlon qilmasdan hujum qildi. 1894 yilda Xitoy qo'shinlari Pxenyan yaqinida mag'lubiyatga uchradi. Bu Yaponiyaga Uzoq Sharqda gegemonlikka yo'l ochdi. Yaponiyaning zamonaviy qurol-yarog'lar bilan ta'minlangan harbiy kuchlari Xitoy qo'shinlarini mag'lubiyatga uchratib, quruqlikdan ham, dengizdan ham hujum uyushtirdilar. 1895 yilda Shimonoseki shartnomasi tuzildi, unga ko'ra Xitoy Koreyaning mustaqilligini tan oldi, Yaponiyaga Liaodong orollari, Tayvan, Pengu (Peskador) ni berdi va Yaponiyaga katta miqdorda tovon to'lashga majbur bo'ldi.
Shartnomaga ko'ra, Yaponiya Xitoyda o'z savdosi uchun sanoat korxonalarini qurish huquqini oldi. (Xitoy yapon sanoati uchun "ochiq" deb e'lon qilingan va yapon tadbirkorlari hukmronlik qiladigan hududga aylanib borayotgan edi.) Yaponiyaning endigi maqsadi Uzoq Sharqdagi asosiy raqibi Rossiyani mag'lub etish edi.
1895 yilda Yaponiya 10 yillik qayta qurollanish dasturini qabul qildi. Yaponiya Rossiya bilan urush boshlangan taqdirda buyuk davlatlarning aralashmasligini ta'minlaydigan bitimlar tuzishga erishdi. Shunday qilib, Rossiya muqarrar urushdan oldin yakkalanib qolgan edi. 1904 yilgi rus-yapon urushidagi g'alaba Yaponiyaning harbiy va iqtisodiy qudratini namoyish etdi.
1910 yilda Yaponiya harbiy kuch ishlatib, Koreyani bosib oldi. Koreyadagi yapon general-gubernatori cheksiz hokimiyatga ega edi. Mustamlakachilik hukmronligini saqlab qolish uchun Yaponiya Koreyada katta harbiy kuchlarni joylashtirdi.
Yaponiya endi diqqatini Xitoyga qaratdi. Xitoyning barcha Yevropa davlatlari va Qo'shma Shtatlar tomonidan talon-taroj qilinishi Yaponiyani ham ushbu mamlakatning boyligidan foydalanishga chaqirdi, bu esa Yaponiyaning AQSh va Angliya bilan munosabatlarining yomonlashishiga olib keldi. Yaponiya Uzoq Sharqda xavfli dushmanga aylandi. Shunday qilib, Yaponiya yangi urush tubiga tobora chuqurroq tortildi.