Qaraqalpaq til bilimi

Úndew gáplerdiń mánileri

1. 
   Maqtaw, maqtanıw, tańlanıw:
   

Mısallar:
1) - Haw, kólden qamıs alǵanımdı, kim menen orǵanımdı jazbappan-ǵo!
2) – Yamaná pısıq jigit ekensiz!
3) - Qoyıp turıńız, aǵa, oylasıp alayıq, maǵan Zubayda degenińizdiń úyin silteń, Zubaydanı aldıńızǵa urlap ákeletuǵın adamlarım bar!
4) – Qashshan ot basqanday ettim-á!
5) – Tirsegi shıǵıp zorǵa kelip edi, shıraylanıwın qara!
6) – Maǵan qarsı keletuǵın bir adam joq!
7) – Men saǵan francuzlardıń duxiyin sewip beremen!
8) – Sizge kóyleksheńlik jarasadı eken!

2. 
   Quwanıw, lázzetleniw, súysiniw:
   

Mısallar:

1. 
   – Baxıtlı bol, Jarqınım!
   
2. 
   – Qosaǵıń menen qosa qartay, jigerbentim!
   
3. 
   – Sirá ziyarattı niyetlep shıqqanımda da eki payǵambar birden bunday aldımnan shıqpas!
   
4. 
   – Qánekey, úsiytip jasay berseń!
   
5. 
   – Qudayım, jılandı ayra salmaǵay, túrmege dushpanıń da túspegey, endigi jaǵında bala-shaǵańnıń aldında aman júrgeysen!
   

3. 
   Ókiniw, kúyiniw, renjiw:
   

Mısallar:

1. 
   –Sizler de ar joq eken,- dedi renjigen Kóbeysin.
   
2. 
   – Átteń, aktiń júykemdi qurıtıp turǵanın qara, bolmasa “órdek qırǵın”dı berer edim shetińizden!
   
3. 
   – Qatındı dos dep júrgen, seniń esiń joq!
   
4. 
   – Mınaw adam bolıp kóringisi kelip júrgen námárt!
   
5. 
   – Jańa ǵana chayxananıń aldın sıpırtıp edim, men sıpırǵan jerge sıpırındıńızdı berman sıpırtıp taslapsız!
   
6. 
   – Sóytpegenińde, birge ketetin edik!
   
7. 
   – Bunıń áwel Sámetin óltiriw kerek edi!
   

4. 
   Qapalanıw, qıynalıw, jek kóriw, ayaw:
   

Mısallar:

1. 
   – Qarawıllıq etkenińiz sol ma, jılına tórt mıń baw pishen urlatasız!
   
2. 
   – Házir bilip atırman bunı, házir – bul Zubayda degen tek buzıq qatınlardıń ǵana emes, bir topar arzagóy buzıqlardıń da atamanı eken-dá!
   
3. 
   – Áy óziń bil, Bazarbaydan da biyqásiyet ekenseń!
   
4. 
   – Shıraǵım-aw, astarlay bermey ayta ǵoy, erimdi kórgenshe taqatım joq!
   

5.