Qarori minimal iste’mol xarajatlari qiymatini hisoblash tartibini amaliyotga joriy etish to‘G‘risida

5-bob. Minimal xarajatlarni hisoblash tartibi 
9. Uy xo‘jaliklari tomonidan oziq-ovqat, nooziq-ovqat mahsulotlari va xizmatlarga 
sarflangan iste’mol xarajatlari qiymati real iste’mol narxlaridan kelib chiqib, respublika o‘rtacha 
narxlariga o‘tkaziladi. 
M
n
 = m
n
 * H
n
, bunda: 
M
n
— uy xo‘jaligi tomonidan n turdagi mahsulot iste’moliga sarflangan xarajatlarning target 
guruhi uchun o‘rtacha respublika narxlaridagi qiymati; 
m
n
— uy xo‘jaligi tomonidan n turdagi mahsulot iste’moli miqdori (kg, litr, dona va 
boshqalar); 
H
 
— n turdagi mahsulotning real iste’mol narxlarining o‘rtacha respublika narxi. 
Misol uchun, uy xo‘jaligi bir oyda 5 kg kartoshka iste’mol qilsa, bunda ushbu mahsulotning 
respublikadagi o‘rtacha yillik narxi 4500 so‘mni tashkil etsa, bu holda: 
5 kg *4500 so‘m/kg =22 500 so‘m. 
10. Uy xo‘jaligi tomonidan iste’mol qilingan oziq-ovqat, nooziq-ovqat mahsulotlari va 
xizmatlarning yig‘indisi orqali uy xo‘jaligi jami o‘rtacha oylik iste’mol xarajatlari qiymati aniqlanadi. 
JI
m
=OX
m
+HOX
m
+XX
m
, bunda: 
JI
m
— m uy xo‘jaligining jami iste’mol xarajatlari qiymati; 
OX
m
 
— m uy xo‘jaligining oziq-ovqat mahsulotlariga sarflagan jami xarajatlari qiymati; 
HOX
m
— m uy xo‘jaligining nooziq-ovqat mahsulotlariga sarflagan jami xarajatlari qiymati; 
XX
m
— m uy xo‘jaligining xizmatlarga sarflagan jami xarajatlari qiymati. 
Har bir uy xo‘jaligi jami iste’mol xarajatlari qiymatini uning a’zolari soniga bo‘lish orqali 
aholi jon boshiga jami iste’mol xarajatlari qiymati aniqlanadi. 
Aholi jon boshiga to‘g‘ri keluvchi jami iste’mol xarajatlari qiymatiga ko‘ra uy xo‘jaliklari 
tartiblanadi va protsentillarga bo‘linadi. 
11. Uy xo‘jaliklarining oziq-ovqat mahsulotlari iste’moli miqdoridan (kg, litr, dona va 
boshqalar) kelib chiqib, oziq-ovqat iste’molining jami kilokaloriya qiymati aniqlanadi.
12. Uy xo‘jaliklari oziq-ovqat iste’molining bir kilokaloriya qiymati quyidagicha aniqlanadi: 
1kkal
— uy xo‘jaligi iste’mol qilgan 1 kilokaloriyaning qiymati; 
OX
k
— m uy xo‘jaligining iste’mol qilgan oziq-ovqat xarajatlari; 
IK
k
— m uy xo‘jaligi iste’mol qilgan kilokaloriya miqdori; 
Masalan, 5 kishidan iborat uy xo‘jaligi kunlik oziq-ovqat iste’moli uchun kuniga 11 750 kkal 
va mahsulot uchun 53 463 so‘m sarflangan bo‘lsa, u holda 1 kkal narxi quyidagicha hisoblanadi: 
 
13. Target guruhida bir kishi uchun o‘rtacha bir kilokaloriya qiymatini kunlik minimal 
kilokaloriyaga ko‘paytirish orqali kunlik minimal oziq-ovqat xarajatlarining qiymati aniqlanadi: 
MOX = 1kkal * N
kkall
, bunda 
MOX — kunlik minimal oziq-ovqat xarajatlari qiymati; 
N
kkal
— bir kishi uchun kunlik minimal kilokaloriya. 
Kunlik minimal oziq-ovqat xarajatlari qiymatini 30,41 ga (365/12) ko‘paytirish orqali 
mazkur ko‘rsatkichning o‘rtacha oylik qiymati aniqlanadi. 
Masalan, agar bir kilokaloriya narxi 4,6 so‘m va bir kishi uchun kunlik minimal kilokaloriya 
2 200 ga teng bo‘lsa, o‘rtacha oylik minimal oziq-ovqat xarajatlari qiymati quyidagicha aniqlanadi: 
MOX=4,6*2200*30,41=304 404 so‘m. 

---

14. Uy xo‘jaligining o‘rtacha oylik jon boshiga nisbatan oziq-ovqat mahsulotlariga 
sarflangan xarajatlarining umumiy xarajatlardagi ulushini aniqlash orqali har bir uy xo‘jaligining 
Engel koeffitsiyenti hisoblanadi. 
Eng
m
— Engel koeffitsiyenti; 
— m uy xo‘jaligining aholi jon boshiga jami oziq-ovqat xarajatlari qiymati; 
— m uy xo‘jaligining aholi jon boshiga jami xarajatlari qiymati.
Masalan, agar uy xo‘jaligining jami iste’moli tarkibida oziq-ovqat xarajatlari 304 404 so‘m, 
jami xarajatlari 439 860 so‘m bo‘lsa, u holda quyidagicha hisoblanadi: 
15. Minimal oziq-ovqat xarajatlari qiymatini Engel koeffitsiyentining o‘rtacha miqdoriga 
bo‘lish orqali bir kishi uchun o‘rtacha oylik minimal xarajatlar qiymati aniqlanadi.
Masalan, tanlangan guruh bo‘yicha o‘rtacha Engel koeffitsiyenti 69 foiz, minimal oziq-ovqat 
xarajatlari 304 404 so‘m bo‘lsa, u holda: 
16. Minimal xarajatlar hisoblangan yil bazaviy yil bo‘lib, kelgusi yil uchun minimal 
xarajatlar oziq-ovqat, nooziq-ovqat mahsulotlari va xizmatlar narxlari darajasidan kelib chiqib, 
indeksatsiya qilib boriladi. 
Bunda iste’mol narxlari indeksi tarkibidagi oziq-ovqat, nooziq-ovqat mahsulotlari va 
xizmatlarning narxlari o‘zgarishi va ularning minimal xarajatlardagi ulushlari ko‘paytmasining 
yig‘indisi orqali minimal xarajatlardagi narxlar o‘zgarishi hisoblanadi. 
MX
inf 
— minimal xarajatlardagi narxlar o‘zgarishi; 
MOX
ind
— minimal oziq-ovqat xarajatlarining minimal xarajatlardagi ulushi; 
Inf
00 
— iste’mol narxlari indeksi tarkibidagi oziq-ovqat mahsulotlari narxining o‘zgarishi; 
HOX
ind
— minimal xarajatlar tarkibida nooziq-ovqat mahsulotlarining ulushi; 
Inf
no
— iste’mol narxlari indeksi tarkibidagi nooziq-ovqat mahsulotlari narxining o‘zgarishi; 
XX
ind
— minimal xarajatlar tarkibida xizmatlarning ulushi; 
Inf
xiz
— iste’mol narxlari indeksi tarkibidagi xizmatlar narxining o‘zgarishi. 
Minimal xarajatlardagi narxlar o‘zgarishini o‘tgan davrdagi minimal xarajatlar qiymatiga 
ko‘paytirish orqali hisobot davrida minimal xarajatlar qiymati aniqlanadi. 
MX
t
=MX
t-1
*MX
inf