Qarshi – 2023 1-mavzu. Din ijtimoiy madaniyat hodisa sifatidagi ahamiyati. Reja

3-reja bayoni. Soxta xristianlik harakatlari. Krishnani anglash jamiyati. Aum-Sinrikyo harakati.
Soxta xristianlik harakatlari. Zamonaviy voqelik diniy-ekstremistik xarakterdagi sektalarning inson ongi va qalbi uchun kurash yo‘lidagi faoliyatining jonlanishi kuzatilayotganini ko‘rsatmoqda. Xususan, ma’lumotlarga ko‘ra, bizga qo‘shni bo‘lgan davlatlarda "Bogorodichiy sentr", "Serkov ob’edineniya", "Serkov Isusa", "Serkov Novogo Zaveta", "Beloe bratstvo", "Bojestvennыy orden Pervogo Angela" kabi o‘nlab diniy sektalar noqonuniy ravishda faoliyat olib bormoqda. "Satanizm" deb ataladigan sekta ham keng tarqalgan. Ayrim ma’lumotlarga ko‘ra, o‘ta xavfli bo‘lgan bu sektaning Rossiyada 100 ming, Yer yuzida 5 milliondan ortiq tarafdorlari bor.
Ular aholining diniy bilimlari pastligidan foydalanib, oxiratning yaqinligi bilan qo‘rqitish hamda asosan yoshlar va moddiy ahvoli nochor bo‘lganlar ichida ish olib borish yo‘li bilan o‘z tarafdorlarini ko‘paytirishga harakat qilmoqdalar. Bunday sektalarga asos solgan "avliyo"lar o‘z izdoshlarini aldash yo‘li bilan ularning mol-mulklariga egalik qilishga urinmoqdalar.
Yashirin faoliyat olib borishi, sekta ichida bo‘layotgan voqealarning ko‘pchilikka ma’lum bo‘lib qolmasligining qattiq nazorat qilinishi, ular faoliyatidan jamoatchilikning bexabar qolishini keltirib chiqarmoqda.
Ugandadagi "Oxirat kuni" sektasi boshliqlarining faoliyati bunga misol bo‘ladi. Oxiratni 1999 yilning 31 dekabriga "belgilagan" ushbu sekta rahbarlari o‘z tarafdorlarini mol-mulklarini sotish, tushgan mablag‘ni ularga berishga va shu yo‘l bilan gunohlardan forig‘ bo‘lishga chaqirgan. Qiyomatning 2001 yil 1 yanvarga "ko‘chirilishi" sekta rahbarlariga nisbatan shubha uyg‘onishiga olib kelgan. Shundan so‘ng rahbarlar Kanungu qishlog‘ida 500 dan ortiq o‘z tarafdorlarini aldab bir joyga to‘plab, ustlaridan yopib binoga o‘t qo‘yib yuborishgan. Ommaviy axborot vositalari xabarlariga ko‘ra, tezkor tadbirlarni o‘tkazgan politsiya yana to‘rt joyda ommaviy qabrlarni topgan. Umuman bu sektaning qurbonlari 1000 ortiq bo‘lgani qayd qilingan.
Jahon xristianlarini birlashtirish yo‘lidagi Muqaddas Ruh assotsiatsiyasi (Assotsiatsiya Svyatogo Duxa za ob’edinenie mirovogo xristianstva (ASD-OMX) bo‘lib, Mun San Men birlashtirish cherkovi, Birlashtirish harakati, munchilar (munistы) kabi nomlar bilan ham ataladi.
Tarixi: BCh (Birlashtirish cherkovi) asoschisi Sun Myung Men 1920 yilda Shimoliy Koreyada mahalliy presviterian cherkoviga e’tiqod qiluvchi dehqon oilasida tug‘ilgan. Maktabda o‘qish davrida u pyatidesyatniklar yig‘inlarida qatnashardi. 1936 yili Pasxa bayramida unga “vahiy” keladi: Iso Masih unga ko‘rinib, uni taxminan 2000 yil avval boshlagan missiyasini yakunlash uchun “tanlangan”ini aytgan. Ma’lumotlarga ko‘ra, bu voqea sodir bo‘lganda osmondan: “Sen insonlarni halokatdan qutqarasan, sen Masihning ikkinchi bor zoxir bo‘lishisan!". Shu voqea sabab u o‘z ismining birinchi bo‘lagi - Sun (ajdarho)ni -San (nur taratuvchi (svetyaщiysya)ga o‘zgartirdi va bu bilan u o‘zini “ilohiy” kelib chiqishini bildiradi. Shu yo‘l bilan yangi “payg‘ambar”- Mun San Men vujudga keldi.
Munchilarning ta’kidlashlaricha, bo‘lg‘usi payg‘ambar Yaponiyada elektrik kasbini egallagan, ammo u o‘z iste’dodi bilan muhandis diplomini olishi ham mumkin edi. Biroq u “ilohiy yo‘l”ni tanlashni afzal bilgan.
Ikkinchi jahon urushi tugagandan keyin Mun 1948 yilda ma’naviy buzuqligi, “jamoat tartibini buzganligi” uchun 100 kunga, keyinroq esa ikki xotinga ega bo‘lganligi uchun 5 yilga qamalgan. 1950 yil kuzda u Janubiy Koreyaga o‘tadi va 1954 yilda o‘z tashkilotiga asos soladi.
1957 yilda uning muallifligida Muqaddas kitoblarga “Bibliya”ga qo‘shimcha ravishda “Ilohiy prinsiplar” ("Bojestvennыe Prinsipы“) nomli kitobini chop etadi.
1955 yilda Mun 10 dan ortiq ayollarning nomusiga tajovuz qilishda ayblanib sudga tortilgan.
Ayblarni yumshatish, janjallarga barham berish uchun o‘sha ayollardan biri Seuldagi “Rixva” universteti talabasi 18 yoshlik Xak Xok Djaga 1960 yilda uylanadi ("svadba agnsev“).
To‘y sovg‘asi sifatida"payg‘ambar" o‘z rafiqasiga “olamni yaratuvchi ona” ("mat mirozdaniya“) unvoni-titulini beradi va “Ilohiy prinsiplar“ni sovg‘a qiladi.
1976 yildan boshlab BCh bir necha bor moliyaviy masalalar bo‘yicha janjalli voqealarga sabab bo‘lgan. 80-yy. Boshlarida dunyo bo‘ylab BChning 150 dan ortiq korporatsiyalari bo‘lib, ularga turli sohalarga oid korxonalar qarashli bo‘lgan. Korxona xodmlari past maosh olib, yuqori daroma olishga rozi bo‘lishgan. Emishki, daromadlar BChni yuksaltirishga ishlatilgan.
AQSh sudi Munni 625000 $lik Nyu Yorkdagi uyini soliq deklaratsiyalarda qayd etmagani, soliqlardan qochganlikda ayblagan. 1982 yil iyulida uni 18 oy qamoq jazosi va 25 000 doll.jarimaga tortadi. Advokatlar say-harakatlari tufayli Mun 1 yildan so‘ng ozod etilgan. (Munning pullari BCh tashkiloti hisobiga tegishli bo‘lgani uchun soliqlardan ozod deyishgan).
1992 yilda Mun o‘zini yangi insoniyatning “Haqiqiy Ota”si deb e’lon qilgan, 1993 yilda “Yangi Ahd davri” tugab, “Ahdning yakuniy davri (“era Zaversheniya Zaveta“) boshlanganini bildirgan.
Munchilar to‘liq va yakuniy haqiqatga “Haqiqiy Ota ” orqali erishaladi, deb ta’kidlaydilar. Mun va uning xotini yaqinda “Iso Masih”ga rafiqa topishgan va Iso Masih ularga ko‘rinib minnatdorchilik bildirgan. Munchilarning ommaviy nikoh tantanalari “Unashtirish” marosimi munchilarning ammaliyotida markaziy o‘rinda turadi.
U 2 qismdan iborat: “muqaddas vino” marosimi va “muqaddas nikoh”.
Ushbu marosimlar vino orqali unashtirilayotganlar odamzotning “birinchi gunohi”dan poklanib, yangi “haqiqiy” hayotni boshlashlarini anglatadi. Nikoh marosimidan avval “unashtirish” bo‘lib o‘tadi. Bo‘lg‘usi kelin-kuyovlar o‘z juftlarini topishni Mun va uning tajribali mintaqaviy liderlariga to‘lig‘icha ishonadilar. Ayrimlar o‘z juftini nikoh tantanasidan bir necha kun avvalgina taniydilar.
“Muqaddas vino” yoki “Nasabni o‘zgartirish” marosimi orqali munchilar Mun va uning oilasi bilan qarindoshlik rishtalarini bog‘laydilar. Mun ta’rificha: “Bu marosimlar shayton dunyosidan saqlovchi va “Haqiqiy ota-onalar”ga yaqinlashish bo‘yicha o‘ziga xos “emlash” vositasidir. Vinoda 21 bitta unsur (element) va “Ota va Ona”ning qoni jamlangan bo‘lib, uni iste’mol qilgan inson o‘z ajdodlaridan voz kechadi.
Boshqa bir ma’lumotlarga qaraganda, ushbu ichimlik tarkibiga Mun va xotinining boshqa narsalari ham solinadi.
Oq birodarlik tashkiloti (OBT) eng janjalkash sektalardan biri bo‘lib, Nyu Eyj harakati bilan o‘zaro bog‘liq. Uning g‘oyalarida ham Baliq erasi (Iso Masih davri) yakunlanib, Vodoley erasi, ya’ni yer yuzida Ilohiy boshqaruv davri boshlanishini da’vo qiladilar.
Asoschisi va yaqin yillarga qadar rahbari Yuriy Krivonogov tex.f.n.,m Kievning nevralgiya va psixiatriya institutida ishlagan, ko‘plab yangi g‘oyalar muallifi, inson shaxsiyatiga ta’sir o‘tkazish masalalariga qiziqqan (KGB bilan aloqada bo‘lgan).
O‘z qiziqishlari o‘laroq biroz muddat Krishnani anglash jamiyatiga a’zo bo‘ladi va turli uslublarni o‘rganadi. U “Atma” nomli “Qalb instituti”ni ochadi va “Znanie” nashriyoti orqali ko‘plab risolalar chop etadi. Krivonogov ko‘p shaharlarda ma’ruzalar o‘qib yuradi va Dnepropetrovskda bo‘lg‘usi xotini Mariya svigunni uchratadi va to‘y arafasi uni yerdagi “Xudo” deb e’lon qiladi.
Krivonogov o‘zini turli avliyolar nomi bilan atab chiqqan (Ioann Predtech, Payg‘ambarlar Yoqub, Nuh, Ioann Krestitetl, Tutanxamon, knyaz Vladimir, v.h) va oxiri Yuoann Svami ismida to‘xtagan. Mariya ham dastlab Xudoning onasi, keyin Ota Xudo, O‘g‘il Xudo, Muqaddas Ruhga aylangan, nihoyat Mariya Devi Xristos nomini olgan. Mariya o‘zini erkak jinsiga nisbatan ishlatiladigan “on” so‘zi bilan murojaat qilgan. U yer yuzida uch yarim yil yashab 144 ming eng e’tiqodli kishilarni “haqiqiy e’tiqodlilar”ni jamlashi kerak bo‘lgan.
Bu kishilar yusmalianning yangi xalqi bo‘lishi kerak edi. (YuSMALOS bu “Yuoann Svami Mariya Logos” abriviaturasi, shuningdek Jus malos “yovuzlik qonuni” ma’nosi bor). Yusmalos “olamni qutqarish” missiyasi 1990 yil 1 iyuldan 1993 yil 24 noyabrga qilib belgilangandi.
Yerdan oxirgi bo‘lib bu er xotin ketishi, ularni chormixlashlari lozim bo‘lgan. Jasadlar uch kun ko‘chada turib, uchinchi kuni qayta tirishlari va osmonga ko‘tarilishlari kerak edi. O‘sha kuni Oxir zamon bo‘lib, yer yuzi vayron bo‘lishi, insoniyat halokatga uchrashi, keyin esa yusmalos xalqi yerda yangi hayotni boshlashi, ular jannatda qolgan do‘zaxda bo‘lishi ta’kidlangan.
Belgilangan sanada Kievda bir necha ming tarafdorlar yig‘iladilar. Albatta, Oxir zamon bo‘lmadi. Kievdagi muqaddas Sofiya ibodatxonasi oldida to‘polon uyushtirildi.
Ijtimoiy-iqtisodiy muammolarning keskinlashib ketishi, ochlik, fuqarolar urushlari, ommaviy epidemiyalar, spidning tarqalishi yuqoridagi kabi sektalarning keng yoyilishiga olib kelmoqda.
Umuman olganda, bunday sektalarning barchasi insonning ojizligi, ma’naviy va jismoniy kamolotga erishishga bo‘lgan intilishi, kishilar hayotda duch keladigan qiyinchiliklardan o‘zlarining g‘arazli maqsadlari yo‘lida shaxsiy boylik orttirish niyatida foydalanadilar.
“Armageddon” (ya’ni, go‘yoki, oxirzamonda Iso boshchiligidagi iegovochilar va SHayton boshchiligidagi jinlar qo‘shini o‘rtasida bo‘lib o‘tadigan jang) tushunchasini kiritdi. SHuningdek, u har yili iegovochilarning xalqaro konferensiyalarini o‘tkazishni, 50 ga yaqin kitob muallifi sifatida targ‘ibot ishlarida radio va grammo–plastinkalardan foydalanishni yo‘lga qo‘ydi.
“Iegovo shohidlari” Uchlik haqidagi aqidani rad etishadi, lekin boshqa yo‘nalishlar kabi uning barcha ko‘rinishlarini izohlashadi. Ular xudoning o‘z shaxsiy ismi bor, bu ism “Iegovo”dir va u barcha narsalarning asosi va yaratuvchisi, deb hisoblaydilar.
Iegovochilar Iso Xudoning O‘g‘li bo‘lgan deb e’tiqod qilsa–da, uning Xudo bo‘lganini inkor qilishadi. Ularning ta’limotiga ko‘ra, Iso Iegovo tomonidan yaratilgan yagona insondir, qolgan barcha insonlar Masih orqali yaratilgan. Muqaddas Ruh – Xudoning ko‘rinmas kuchi bo‘lib, u dunyo yaratilishida qatnashgan. Iso Golgofa tog‘ida xochga emas, balki ustunga mixlangan deb hisoblaganlari sababli bu ramz ishlatilmaydi. Iegovo butun insoniyat tarixida 144 ming kishini tanlab olgan, ular o‘lgandan so‘ng to‘g‘ridan–to‘g‘ri tiriladi va osmon podshohligiga o‘tib ketishadi. Hozirgi kunda o‘sha tanlangan 144 ming kishi, ya’ni “kichik poda”dan (imoni mustahkam va din yo‘lida ko‘p xizmat qilgan) 11 mingtasi tirik, deb e’tiqod qilinadi. Qolgan imonlilar, ya’ni Iegovo shohidlariga qo‘shilgan “q .ylar”ga (oddiy dindorlar) Er yuzida abadiy jannatda yashashlari va’da qilinadi.
“Iegovo shohidlari” faqatgina Iso Masih o‘limini eslash kechalari bilan bog‘liq bayramni nishonlaydilar. SHu kuni jamoa a’zolari qarindosh va tanishlarini uylariga taklif qilishadi. Dasturxonda Isoning tana va qonining ifodasi deb bilinadigan xamirturishsiz non va qizil, quruq vino bo‘lishi shart.
Markaziy Osiyoda “Iegovo shohidlari” diniy tashkilotining birinchi jamiyatlari 1950 yillarda paydo bo‘lgan va norasmiy ravishda faoliyat ko‘rsatib kelgan. Bugungi kunda respublikamizda “Iegovo shohidlari”ning 1 ta tashkiloti rasman ro‘yxatga olingan. “Iegovo shohidlari” missionerlikka katta e’tibor beradi. Jamoa paydo bo‘lgan davrdan boshlab, asosan uyma–uy yurish va adabiyotlar tarqatish bilan o‘z izdoshlarini ko‘paytirishga harakat qiladi. Ayrim ma’lumotlarga ko‘ra, hozirgi kunda iegovochi missionerlarning soni 700 mingdan ortiq kishini tashkil etadi. Jamoa rahbariyati tomonidan missionerlarni tayyorlash ishlariga katta ahamiyat beriladi. AQSHning Nyu–York shahrida, jamoaning bosh ofisi bilan bir joyda “Galaad” nomli missionerlar tayyorlash markazi mavjud. Ushbu markazda tashkil etilgan besh oylik kurslarda butun dunyodan kelgan missionerlar tahsil olishadi.