O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI QARSHI FILIALI
“ TELEKOMMUNIKATSIYA TEXNOLOGIYALARI” FAKULTETI
3-BOSQICH AKT 11-21 GURUH TALABASINING
“ LaTeX ga kirish ” FANIDAN
4-MUSTAQIL ISHI
Bajardi : Ro’ziyev.B
Qabul qildi: Asqarova.N
Mavzu: Jadval yaratish.
Reja:
Siljuvchi obyektlar.
Qatlamlarning nomlarini o‘zgartirish.
Shriftlarning xususiyatlari.
Shrift hajmini boshqarish
Ortogonal shriftni boshqarish buyruqlari
Matematik formulalarning versiyalari.
Matematik shriftlar uchun buyruqlar
Matematik belgilar
Jadval yaratish uchun "tabular" muhitidan foydalaniladi. Quyidagi misol jadval yaratish uchun yordam beradi:
\documentclass{article}
\begin{document}
\begin{tabular}{|c|c|c|}
\hline
Ustun 1 & Ustun 2 & Ustun 3 \\
\hline
1 & A & X \\
2 & B & Y \\
3 & C & Z \\
\hline
\end{tabular}
\end{document}
Yuqoridagi misolda, "tabular" muhitida jadval yaratilgan. "{" "|"c|c|c|"}" komandasi orqali jadvalning ustunlar soni aniqlangan va "c" komandasi yaqin taxminan markazni belgilaydi, "l" sol tarafni, "r" esa o‘ng tarafni belgilab beradi.
Jadval ustunlarini ajratish uchun "hline" komandasi, jadvalni tepasini ajratadi.
Siz o‘zingizning maqsadingizga ko‘ra jadvalni moslashtirishingiz mumkin. Jadval ustunlarini aniqlash uchun "|" belgilaridan foydalanishingiz mumkin, va har qanday ustundagi belgilarni ajratish uchun "c", "l", "r" va boshqa belgilardan foydalanishingiz mumkin.
Latexda siljish uchun siz "enumerate" muhitidan foydalanishingiz mumkin. Quyidagi misol 1. siljish obyektlarini yaratish uchun yordam beradi:
\documentclass{article}
\begin{document}
\begin{enumerate}
\item Birinchi element.
\item Ikkinchi element.
\item Uchinchi element.
\end{enumerate}
\end{document}
Yuqoridagi misolda, "enumerate" muhitida 1. siljish obyektlari yaratilgan. Har bir element "item" komandasi orqali belgilangan. Bu ko‘rsatma texnikasi LaTeX da siljish obyektlarini yaratishda juda ommabopdir. Siz "enumerate" muhitini "itemize"ga o‘zgartirib, 1. siljish bilan ishlashingiz mumkin.
Qatlam nomlarini o‘zgartirish uchun, siz "section", "subsection", "subsubsection" komandalaridan foydalanishingiz mumkin. Quyidagi misolda, qatlam nomlarini o‘zgartirish uchun yordam beradi:
\documentclass{article}
\begin{document}
\section{Birinchi qatlam}
Bu birinchi qatlam matni.
\subsection{Birinchi qurol}
Bu birinchi qurol matni.
\subsubsection{Birinchi qurolning ichida}
Bu birinchi qurolning ichida matn.
\end{document}
Yuqoridagi misolda, "section", "subsection", va "subsubsection" komandalari yordamida qatlam nomlari yaratilgan. Belgilangan qatlam nomi qatlamning ustiga yoziladi, shuningdek, ular raqamlangan va raqamlangan bo‘yicha yuqorilashadi. Siz har qanday qatlamning nomini yangilay olasiz, lekin bu nomlarga gina yordam mumkin emas.
LaTeX-da shriftlarning xususiyatlari o‘zgartirish qilish uchun, siz "\usepackage{fontspec}" komandasidan foydalanishingiz mumkin. Ushbu paket sizga xohlagan shriftlarni tanlash, qalinliklarini o‘zgartirish va boshqa xususiyatlarni belgilashga imkon beradi.
Quyidagi misolni ko‘rish uchun, quyidagi kodni "\documentclass{article}" komandasining keyingisiga qo‘shing:
\usepackage{fontspec}
\setmainfont{Times New Roman}
Bu misolda, "Times New Roman" shriftini boshqa shrift bilan almashtirish uchun "fontspec" paketidan va "setmainfont" komandasidan foydalanilgan. Nazariy ravishda, siz kerakli shrift nomini yozishingiz kerak
Siz fontsize paketidan foydalanib, LaTeX-da matnning shrift hajmini o‘zgartirishingiz mumkin. Misol uchun, quyidagi kodda 12pt standart hajmga qaytish uchun fontsize paketidan foydalanish mumkin:
\usepackage{fontsize}
\fontsize{12}{16}\selectfont
Ushbu kodda '12' hujmatning o‘lchamini, '16' esa bir qator orasidagi bo‘shlikni belgilaydi. Siz quyidagi o‘lchamlar (pt, mm, cm, in) orasidan tanlov qilishingiz mumkin va matn hajmini qanday o‘zgartirishingizga bog‘liq.
Mana shunday, fontsize paketi sizga matnning shrift hajmini o‘zgartirishda yordam beradi.
Ortogonal atamasi grekcha ortogonios ("orto" to‘g‘ri va "gon" burchakli
degan ma'nonianglatadi) dan olingan. Ortogonal tushunchalar ilg‘or matematika,
xususan chiziqli algebra, Evklid geometriyasi va sferik trigonometriyadan kelib
chiqadi.
Ortogonal va perpendikulyar ko‘pincha sinonim sifatida ishlatiladi.
Ba'zan hujjatni muayyan shrift bilan to‘ldirish talablari mavjud. \LaTeX
Bunday shriftlarni kiritish uchun bir necha usullar mavjud
LaTexda quyidagi shrift turlari mavjud
\rmfamily Rim oila-serif bilan Fonts (serif);
sffamily Sans serif oilasi-serifsiz shriftlar (sans-serif);
\ttfamily Typewriter family-barcha belgilar bir xil kengliklarga ega bo‘lgan
monoshir shriftlari (ular monospace).
Standart qiymat \familydefault-\rmfamily, ya'ni hujjatda hech qanday tushuntirishsiz yozilgan matn uchun o‘rnatilgan shrift \rmfamily bilan yoziladi.
\renewcommand{\familydefault}{\sffamily}
Font yozuvlari (font uslublari)
Biz yozuv,formula va hokazolarni yozayotganda Latexning standart shriftlaridan foydalanamiz. Latex bizga taqdim etgan shrift ajoyib ko‘rinishga ega va xalqaro standartdagi shrift bo‘lsada ayrim hollarda bu shriftdan chekinib , yangi shrift(yangi ko‘rinish)ga o‘tishga to‘g‘ri keladi.
Shrift turini tanlash Latex da quyidagi shriftni ishlatishi mumkin
Misol:
\documentclass{article}
\begin{document}
\textrm{To‘g‘ri roman}\\
\textbf{Bold font}\\
\textit{italic font}\\
\underline{Underline}\\
\emph{Emphazid tekst}\\
\textsl{slandet tekst}\\
\texttt{Teletayp shrift}\\
\textsf{Silliq}\\
\textsc{Katta bosma shrift}\\
ingichka chiqiz \rule{25mm}{.3pt} yoki \rule{56mm}{6pt}
\end{document}
LaTeX-da matematik formulalarning turli versiyalari mavjud. Quyidagi matematik muhitlaridan foydalanishingiz mumkin:
1. inline formulalar: ... yoki ... belgilari orqali yoziladi. Masalan, E=mc^2.
2. displayed formulalar: displaystyle moddada matnning alohida qatlamda yoziladi.
...
yoki ... ishlatiladi. Misol uchun:
“`
∫_0^∞ e^(-x^2) dx = (√(π))/2
“`
3. equation muhiti: equation muhiti, formulani sonini belgilaydi va label bilan nomlangan. Masalan:
“`
\begin(equation)
E=mc^2
\end(equation)
“`
4. align muhiti: align muhiti bir qatorda nechta formulalar bilan ishlash uchun ishlatiladi, va ularni belgilay oladi. Misol uchun:
“`
\begin(align)
f(x) = x^2
g(x) = 1/(x)
F(x) = ∫^a_b 1/3x^3
\end(align)
“`
5. gather muhiti: gather muhiti esa turli satorlardagi formulalarni joylashtirish uchun ishlatiladi. Misol uchun:
“`
\begin(gather)
a = b + c
x = y - z
\end(gather)
“`
Bu muhitlar sizga matematik formulalarni turli usullarda yaratishga imkon beradi va ularni shakl, joylashgan sifatini ozgartirishga yordam beradi.
Matematik Shriftlar Uchun Buyruqlar
Shriftlarni o‘zgartirish uchun \ buyruqlarini quyida keltirib
o‘tamiz:
\mathrm-tekis,
\mathbf-qalin.
\mathsf-chop etilgan
\mathtt-imitatsiya yozuv mashinasi
\mathcal-qo‘lda yozilgan
\matit-kursiv
\mathfrak-Gothic
\mathbb-setlar
Matematik formulalar uchun LaTeX-da matnning standart shriftlaridan farq qiladigan maxsus shriftlar mavjud. Bu, matematik formulalarni matemayonlikka moslashish uchun juda muhimdir. Quyidagi buyruqlar bilan siz matematik formulalarni maxsus shriftlarda yozishingiz mumkin:
1. Matematik shrifti:
Matematik formulalarni begin(math) va end(math) muhitlari orqali standart matematik shriftida yozishingiz mumkin. Masalan:
“`latex
\begin(math)
E=mc^2
\end(math)
“`
2. Bold matematik shrifti:
Formulalarni qalinlikda yozish uchun siz komandasidan foydalanishingiz mumkin. Misol uchun:
“`latex
(𝐅) = m ·(𝐚)
“`
3. Italik matematik shrifti:
Formulalarni italik shriftida yozish uchun siz komandasidan foydalanishingiz mumkin. Misol uchun:
“`latex
(𝑃𝑉) = nRT
“`
4. Matematik shriftning katta hajmi:
Katta hajmli formulalarni yozish uchun siz komandasidan foydalanishingiz mumkin. Misol uchun:
“`latex
∑_(n=1)^(∞) 2^(-n) = 1
“`
5. Kichik matematik shrifti:
Kichik shriftda formulalar yozish uchun siz komandasidan foydalanishingiz mumkin. Misol uchun:
“`latex
x_(i)
“`
LaTeX-da matematik belgilar ko'rish uchun quyidagi belgilar buyruqlarini ishlatishingiz mumkin.
1. `\sum`: summa belgisi. Masalan, `\sum_{i=1}^{n} i`
2. `\int`: integral belgisi. Masalan, `\int_{0}^{\infty} e^{-x} \, dx`
3. `\prod`: ko'paytma belgisi. Masalan, `\prod_{i=1}^{n} x_i`
4. `\frac`: kesir belgisi. Masalan, `\frac{a}{b}`
5. `\sqrt`: ildiz belgisi. Masalan, `\sqrt{b^2-4ac}`
6. `\alpha`, `\beta`, `\gamma`: alfavit belgilari. Masalan, `f(x) = \alpha x^2 + \beta x + \gamma`
Bu belgilarni ishlatish orqali, siz matematik formulalarni yozishda tavsiya etiladigan belgilar bilan ishlashingiz mumkin. Bu belgilar arqon belgilari, integral, ildiz, aliflar va ko'paytma belgilaridan iborat
Foydalanilgan adabiyotlar
https://fayllar.org
https://kompy.info/
https://t.me/gpt3_unlim_chatbot
Dostları ilə paylaş: |