Qattiq jismlarning solishtirma issiqlik sig’imini aniqlash

№ 4 Laboratoriya ishi.
QATTIQ JISMLARNING SOLISHTIRMA ISSIQLIK SIG’IMINI ANIQLASH
(Issiqlik haqida ta’limot. Issiqlik miqdori. Issiqlik sig’imi.)


ISHNING MAQSADI
Qizdirilgan mis, qo’rg’oshin va shishani sovuq suv bilan aralashtirish va aralashmaning temperaturasini o’lchash. Mis, qo’rg’oshin va shishaning issiqlik sig’imini aniqlash.
NAZARIY MA’LUMOTLAR
Jism qizishida yoki sovushida yutilgan yoki ajralgan issiqlik miqdori (ΔQ) temperaturaning o’zgarishi (ΔT) ga va massa (m) ga proporsional:
, (1)
bu yerda proporsionallik koeffisiyenti c - jismning solishtirma issiqlik sig’imi deyiladi va uning qiymati materialning turiga bog’liq.
Mazkur tajribada pitra shaklidagi turli materiallarning solishtirma issiqlik sig’imi aniqlanadi. Har bir hol uchun pitralar torozida tortiladi va t₁ temperaturagacha qizdiriladi, keyin massasi torozida tortib aniqlangan t₂ temperaturali suv quyiladi. Yaxshi aralashgandan keyin issiqlik almashinuvi evaziga pitra bilan suv umumiy t_m temperaturaga erishadi. Bunda pitradan ajralgan issiqlik miqdori ΔQ₁
(2)
(bu yerda m₁ pitra massasi, c₁ - pitraning solishtirma issiqlik sig’imi), suv yutgan issiqlik miqdori esa ΔQ₂ ga teng
, (3)
bu yerda m₂ - suv massasi.
Bu yerda suvning solishtirma issiqlik sig’imi c₂ aniq, temperaturasi esa bug’ temperaturasiga teng deb faraz qilinadi. No’malum c₁ ning qiymati o’lchangan t_m, t_2, m₁ va m₂ ning qiymatlari bo’yicha quyidagi formula orqali hisoblanadi:
(4)
Kalorimetrning idishi ham pitradan ajralgan issiqlikning bir qismini yutadi. Demak, kalorimetrning issiqlik sig’imi quyidagiga teng bo’ladi