Cədvəl 2
Uc-uca qaynaq tikişlərində kənarların maksimal kələ-kötürlüyü, mm
Obeçaykaların
|
Kürəşəkilli çənlər və yarpaqlardan
|
Konusvari dib
|
|
|
ibarət dib
|
|
|
|
|
|
|
Diametrdən (D) asılı
|
D < 5000
|
|
D > 5000
|
D < 2000
|
D > 2000
|
|
olmayaraq*
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5
|
6
|
|
8
|
5
|
7
|
|
|
|
|
|
|
|
|
____________________________________
*D – daxili diametr, mm.
4.2.3. Tutumun möhkəmliyini müəyyən edən, uc-uca birləşmələrdə orta səth üzrə ölçülən təbəqələrin kənarlarının yerdəyişməsi (b) (şəkil 2) b=0,1s-dən böyük, eyni zamanda 3 mm-dən böyük olmamalıdır.
Elektrikşlakla qaynaq üsulu ilə yerinə yetirilən qaynaq tikişləri istisna olmaqla, halqavari tikişlərdə kənarların yerdəyişməsi cədvəl 3-də verilmiş qiymətlərdən artıq olmamalıdır. Elektrikşlakla qaynaq üsulu ilə yerinə yetirilən halqavari qaynaq tikişlərində kənarların yerdəyişməsi 5 mm-dən çox olmamalıdır.
Cədvəl 3
Qaynaq olunan
|
|
Halqavari tikişlərdə uc-uca kənarların maksimal
|
|
|
yolverilə bilən yerdəyişməsi, mm
|
|
təbəqələrin qalınlığı
|
|
|
|
|
Korroziyaya uğrayan təbəqə
|
|
s,mm
|
|
Monometal tutumlarda
|
|
|
tərəfdən bimetallik tutumlarda
|
|
|
|
|
|
20 -yə qədər
|
|
0,1 s + 1
|
Üzlənən təbəqənin qalınlığının
|
|
20 -dən yuxarı 50 -yə
|
0,15s, lakin 5-dən böyük olmayan
|
50%-i
|
|
qədər
|
|
|
|
|
50 -dən yuxarı 100 -ə
|
|
0,04s + 3,5*
|
0,04s + 3, lakin üzlənən təbəqənin
|
|
qədər
|
|
|
qalınlığından çox olmayan
|
|
100 -dən yuxarı
|
0,025s + 5*, lakin 10-dan böyük
|
0,025s + 5, lakin 8-dən çox
|
|
|
|
olmayan
|
olmayan və üzlənmiş təbəqənin
|
|
|
|
|
qalınlığından çox olmayan
|
|
__________________________________________
|
|
|
|
*kənarlarının yerdəyişməsi 5 mm-dən çox olan qaynaq birləşmələri üçün uc-uca səthlərin 1:3 nisbətində maillik ilə qaynaq olunması şərti ilə.
4.2.4. Boruların uc-uca qaynaq birləşmələrində kənarların yerdəyişməsi cədvəl 4-də verilmiş qiymətlərdən çox olmamalıdır.
|
|
|
Cədvəl 4
|
|
|
|
|
|
|
Borunun divarının
|
Kənarların maksimal buraxıla bilən
|
|
|
qalınlığı s, mm
|
yerdəyişməsi, mm
|
3
|
-ə qədər
|
0,2s
|
3
|
-dən yuxarı 6 -ya qədər
|
0,1s + 0,3
|
6
|
-dan yuxarı 10 -a qədər
|
0,15s
|
10
|
-dan yuxarı 20 -yə qədər
|
0,05s + 1
|
20
|
-dən yuxarı
|
0,1 s, lakin 3-dən böyük olmayan
|
4.2.5. Bu bölmədə göstərilməyən yol verilə bilən həddlərin qiyməti NS-in tələblərinə uyğun olmalıdır.
4.3. Qaynaq
4.3.1. Tutumların hazırlanması, quraşdırılması, təmiri və yenidənqurulması zamanı tətbiq edilən qaynaq işləri tutmların hazırlanması üzrə NS-lərin tələblərinə, təsdiq olunmuş təlimatlara, texnologi sənədlərə əsasən yerinə yetirilməlidir.
4.3.2. Qaynaq işlərini yerinə yetirmək üçün NS-in tələblərinə cavab verən, saz vəziyyətdə olan qurğular, aparatlar, alət və cihazlar tətbiq edilməlidir.
4.3.3. Qaynaq işlərinin yerinə yetirilməsinə müvafiq qaydada attestasiyadan keçmiş, və müvafiq formalı vəsiqələri olan qaynaqçılar buraxılır.
Qaynaqçılar yalnız onların vəsiqəsində göstərilən növ qaynaq işlərini yerinə yetirə bilər.
4.3.4. Göstərilən təşkilatda (montaj və ya təmir sahəsi) ilk dəfə işə başlayan qaynaqçı sertifikatının olmasına baxmayaraq, işə buraxılmazdan əvvəl qaynaq işləri üzrə və nümunənin qaynaq birləşməsinin yoxlanılması yolu ilə sınaqdan keçməlidir.
Qaynaq birləşmələrinin konstruksiya nümunəsini, eləcə də qaynaq birləşmələrinin yoxlanılmasının həcmini qaynaq işlərinin rəhbəri təyin edir.
4.3.5. Tutumlarin və onun elementlərinin yığılması, qaynaq edilməsi və qaynaq birləşmələrinin keyfiyyətinə nəzarət işləri üzrə rəhbərlik sənaye təhlükəsizliyi sahəsində quvvədə olan Qaydalara uyğun işçilərin hazırlıgı olan və attestasiyadan keçmiş mütəxəssislərə həvalə edilməlidir.
4.3.6. Divarının qalınlığı 6 mm-dən çox olan, təzyiq altında işləyən elementlərin qaynaq birləşmələri qaynaq işini yerinə yetirən qaynaqçının soyadı yazılan markalanma (damğalanma) üzrə yerinə yetirilməlidir. Markalanma sistemi istehsalat-texnoloji sənədlərdə (İTS) göstərilir.
Divarının qalınlığı 6 mm-dən az olan qaynaq birləşmələrinin markalanmasının zəruriliyi və üsulu İTS tələblərinə əsasən müəyyən olunur. Markalanma üsulu pərçimləməyi, qızmanı və ya metalın həddindən artıq nazikləşməsini istisna etməli və məhsulun bütün istismar müddəti ərzində markalanmanın saxlanmasını təmin etməlidir.
Əgər verilən məhsulun bütün qaynaq birləşmələri bir qaynaqçı tərəfindən yerinə yetirilibsə, məhsulu markalamamaq olar. Bu halda qaynaqçının damğası firma lövhəciyinin yanında və ya məhsulun digər açıq hissəsinə vurulmalı, damğa vurulan yer yuyulmayan boya ilə çərçivəyə alınmalıdır. Damğanın yeri məhsulun pasportunda göstərilməlidir.
Əgər qaynaq birləşməsi bir neçə qaynaqçı tərəfindən yerinə yetirilibsə, məhsulun üzərinə qaynaq işində iştirak edən qaynaqçıların damğası vurulmalıdır.
4.3.7. Qaynaq işini yerinə yetirməzdən əvvəl birləşdirici elementlərin yığım keyfiyyəti, eləcə də uc-uca birləşdirilən kənarların və onlara bitişik səthlərin vəziyyəti yoxlanılmalıdır. Yığım yerinə yetirilərkən kənarların zərbə üsulu ilə və ya qızdırmaqla bir birinə keçirməyə icazə verilmir.
4.3.8. Tutumları qaynaq etmək üçün tətbiq edilən qaynaq materialları standartların və texniki şərtlərin tələblərinə uyğun olmalı, istehsalçı-müəssisənin sənədi ilə təsdiq edilməlidir.
4.3.9. Qaynaq materiallarının markası, çeişidi, saxlanılması və istifadə şərtləri qaynaq işlərinə aid NS-lərin tələblərinə uyğun olmalıdır.
4.3.10. Qaynaq materialları yoxlanılmalıdır:
elektrodların hər partiyası:- qaynaq-texnologiya xassələri, aşqar elementlərin tərkibinin aşqarlanmış elektrodlarla (Э-09Х1М, Э-09Х1МФ tipli, austenit və başqa) yerinə yetirilmiş əridilmiş metalın stiloskopiya yolu ilə normalaşdırılmış tərkibə uyğunluğu;
hər toz məftil partiyasının qaynaq-texnologiya xassələri;
aşqarlanmış qaynaq məftilinin hər çarxının - stiloskopiya yolu ilə əsas aşqarlayıcı elementlərin olması.
4.3.11. Qaynaq olunacaq kənarların və səthlərin hazırlanması mexaniki emalla, ya da termiki kəsmə yolu ilə və ya sonrakı mexaniki emalla (kəsmə, frez, abraziv alətlə) yonma (oksigen, hava-qövs, plazma-qövs) ilə yerinə yetirilməlidir. Termiki kəsmədən (yonmadan) sonra mexaniki emalın dərinliyi konkret polad markasının kəsmənin (yonmanın) termiki dövrə həssaslığından asılı olaraq NS-də göstərilməlidir.
4.3.12. Qaynaq olunacaq detalların kənarları və onlara bitişik səthlər NS-in tələblərinə uyğun olaraq yanıq dəmir qırıntılarından, boyadan, yağdan və digər çirkdən təmizlənməlidir.
4.3.13. Köməkçi elementlərin qaynaq edilməsi və sökülməsi (yığma qurğular, müvəqqəti bərkidicilər və s.) cizgilərin və NS-in göstərişlərinə uyğun olaraq yerinə yetirilməlidir. Bu elementlərin qaynağını belə məmulatların qaynağını yerinə yetirməyə icazəsi olan qaynaqçılar yerinə yetirməlidirlər.
4.3.14. Tutqacları, tutumların qaynağına aid texniki sənədlərdə nəzərdə tutulmuş aşqar materiallar tətbiq olunmaqla, verilən məmulatların qaynağına buraxılan qaynaqçı yerinə yetirməlidir. Sonrakı qaynaq işləri aparılarkən tutqaclar çıxarılır və ya əsas tikişlə əridilir.
Əsas məmulatlar qaynaq edildikdən sonra müvəqqəti bərkidicilərin qaynağı və çıxarılması məhsulun metalında çatların və kəsiklərin əmələ gəlməsini istisna edən texnologiya üzrə yerinə yetirilməlidir.
4.3.15. Tutumlar və onların elementləri hazırlanarkən bütün qaynaq işləri müsbət temperaturda, qapalı yerlərdə yerinə yetirilməlidir.
Quraşdırma meydançalarında tutumların montajı, hazırlanması və eləcə də onların binadan kənarda təmiri zamanı havanın mənfi temperaturunda qaynaq işini yerinə yetirməyə yol verilir. Bu halda qaynaqçı, eləcə də qaynaq yeri bilavasitə küləyin və atmosfer yağıntılarının təsirindən qorunmalıdır. Ərtafda havanın 0oC-dən aşağı temperaturlarında qaynaq işləri müəyyən qaydada razılaşdırılmış NS-in tələblərinə uyğun yerinə yetirilməlidir.
4.3.16. Qaynaq işlərini yerinə yetirən qaynaqçını müəyyən etmək üçün bütün qaynaq tikişləri damğalanmalıdır.
Damğa xarici tərəfdən, qaynaq tikişinin kənarından 20-50 mm məsafədə vurulmalıdır. Əgər qaynaq tikişi xaricdən və daxildən müxtəlif qaynaqçılar tərəfindən yerinə yetirilibsə, o zaman damğa xarici tərəfdən kəsr şəklində vurulur: kəsrin surətində xaricdən qaynaq tikişi yerinə yetirən qaynaqçının damğası, kəsrin məxrəcində isə daxildən qaynaq edən qaynaqçının damğası vurulur. Əgər tutumun qaynaq birləşmələri bir qaynaqçı tərəfindən yerinə yetirilirsə, o zaman damğanı lövhəciyin yanında və ya başqa açıq sahədə vurmaq olar. Əgər qaynaq birləşmələri bir neçə qaynaqçı tərəfindən yerinə yetirilibsə, qaynaq işində iştirak etmiş qaynaqçıların hamısının damğaları vurulmalıdır.
Uzununa tikişlərdə damğa tikişin başlanğıcında və sonunda halqavari tikişdən 100 mm məsafədə vurulmalıdır. Uzunluğu 400 mm-dən kiçik olan uzununa qaynaq tikişli obeçaykalarda bir damğa vurmağa yol verilir. Halqavari tikişlərdə damğa halqavari tikişin uzununa tikişlə kəsişdiyi yerdə və hər 2 m-dən bir, lakin hər tikişdə ən azı iki damğa olmaqla vurulmalıdır. Damğalar bayır tərəfdən vurulmalıdır. Divarının qalınlığı 4mm-dən az olan tutumlarda uzununa və halqavari tikişlərin damğasını elektroqraf və ya silinməyən boyalarla vurmağa icazə verilir.
Damğa vurulan yer silinməyən boya və ya elektroqraf ilə yerinə yetirilən, yaxşı görünən çərçivəyə alınır və tutumun pasportunda qeyd olunur.
4.3.17. Tutumların hazırlanması, montajı və təmiri zamanı qaynaq texnologiyasına, real məhsullar üzərində onun texnolojiliyi təsdiq olunduqdan, bütün kompleksin qaynaq tikişlərinin tələb olunan xassələri yoxlandıqdan və onların keyfiyyətinin səmərəli yoxlama metodları mənimsənildikdən sonra yol verilir.
Tətbiq olunan qaynaq texnologiyası Qaydalara uyğun attestasiyadan keçməlidir.
4.3.18. Qaynaq texnologiyasının attestasiyası tədqiqat və istehsal növlərinə bölünür.
Tədqiqat attestasiya növü yeni, lakin əvvəl attestasiyadan keçməmiç qaynaq texnologiyalarınin tətbiqinə hazırlanması zamanı ixtisaslaşmış təşkilat tərəfindən həyata keçirilir.
İstehsal attestasiya növü - tədqiqat attestasiyasının nəticələrinə görə verilmiş rəylər əsasında hər bir müəssisə tərəfindən keçirilir.
4.3.19. Qaynaq texnologiyasının tədqiqat attestasiyası layihələndirmə və texnoloji tövsiyyələrin (texnologiyanın tətbiq olunma sahəsi, qaynaq materialları, qızdırılma rejimləri, qaynaq və termiki emal, qaynaq birləşmələrinin qəbul-təhvil xarakteristikalarının zəmanətli göstəriciləri, yoxlama üsulları və s.) verilməsi zamanı lazımi hesablamaları yerinə yetirmək üçün lazım olan, qaynaq birləşmələrinin xarakteristikasını müəyyən etmək məqsədi ilə keçirilir.
Tədqiqat attestasiyası zamanı müəyyən olunan qaynaq birləşmələrinin xarakteristikalarını əsas metalın növündən, təyinatından və qaynaq birləşmələrinin növbəti istismar şəraitindən asılı olaraq seçilir:
normal (20o ± 10oC) və işçi temperaturda mexaniki xassələri, o cümlədən qırılmağa qarşı müvəqqəti müqaviməti, axıcılıq həddi, metal tikişin nisbi uzanması və nisbi sıxılması, metal tikişin zərbə özlülüyü və qaynağın termiki təsir zonaları, metal tikişin qırılmağa qarşı müvəqqəti müqaviməti və qaynaq birləşməsinin əyilmə bucağı;
uzunmüddətli möhkəmlik, plastiklik və yayılma;
dövri möhkəmlik;
metal tikişinin kritik kövrəklik temperaturu və qaynağın termiki təsir zonası;
işçi temperaturda termiki köhnəlmədən sonra qaynaq birləşmələrinin xassələrinin stabilliyi;
işçi mühitdə oksidləşmənin intensivliyi;
yolverilməz qüsurların olmaması;
kristallararası korroziyaya qarşı (austenit sinifli poladlardan ibarət qaynaq birləşmələri elementləri üçün) davamlılıq;
qaynaq birləşmələri üçün digər spesifik xarakteristikalar.
Müəssisə tərəfindən keçirilən tədqiqat attestasiyasının nəticələrinə görə onun təcrübi tətbiq olunması üçün lazımi tövsiyyələr verilməlidir. Təklif olunan texnologiyanın istehsalda tətbiq olunmasına icazə, ixtissaslaşdırılmış müəssisənin qərarı əsasında SİTGDMND Agentliyi tərəfindən verilir.
4.3.20. Verilmiş texnologiya əsasında konkret istehsal şəraitində yerinə yetirilmiş qaynaq birləşmələrinin Qaydaların və NS-in tələblərinə uyğunluğunu yoxlamaq məqsədi ilə texnologiya tətbiq edilməyə başlamazdan əvvəl hər müəssisə tərəfindən qaynaq texnologiyasının istehsal attestasiyası keçirilir.
İstehsal attestasiyası yerinə yetirildiyi müəssisədə eynitipli qaynaq birləşmələrinin hər qrupu üçün* keçirilməlidir.
__________________________________
*Eynitipli qaynaq birləşmələrinin təyinatı əlavə 5-də verilmişdir.
4.3.21. İstehsal attestasiyası bu müəssisədə işlənmiş proqrama uyğun yaradılmış və komissiya sədri tərəfindən təsdiq edilmiş attestasiya komissiyası tərəfindən keçirilir.
Bu proqram qaynaq birləşmələrinin dağıdıcı və dağıdıcı olmayan üsullarla yoxlanmasını və yoxlama nəticələrinə görə qaynağın keyfiyyətinin qiymətləndirilməsini nəzərdə tutmalıdır.
İstehsalat attestasiyasının keçirilmə qaydası, o cümlədən müəssisədə Qaydaların qüvvəyə minməsinə qədər tətbiq olunan attestasiyanın keçirilmə qaydası normativ sənədlərə (NS) və ya istehsalat-texnoloji sənədlərə (daha sonra mətn üzrə İTS) asasən müəyyən olunur.
Əgər qaynaq texnologiyasının istehsalat attestasiyası zamanı hər hansı sınaq növü üzrə qeyri məqbul nəticələr alınıbsa, attestasiya komissiyası alınan nəticələrin müəyyən tələblərə
cavab verməməsi səbəblərini araşdırmalı və yenidən təkrar sınaqların keçirilib keçirilməməsinə və ya bu texnologiyanın istehsalat birləşmələrin qaynağı üçün istifadə oluna bilməməsinə və texnologiyanın yenidən işlənməsinə qərar verməlidir.
Müəssisədə istehsalat attestasiyası keçmiş qaynaq texnologiyasının tətbiqinə icazə, ixtissaslaşdırılmış müəssisənin qərarına əsasən SİTGDMND Agentliyi tərəfindən verilir.
4.3.21. Tədqiqat attestasiyasının müəyyən etdiyi səviyyəyə görə qaynaq birləşmələrinin xassələri və ya keyfiyyəti pisləşdiyi halda istehsalçı-müəssisə (montaj və ya təmir müəssisəsi) qaynaq texnologiyasının tətbiqini dayandırmalı, qaynağın keyfiyyətini pisləşdirən səbəbləri müəyyən etməli və aradan qaldırmalı, təkrar istehsal attestasiyasını, əgər lazım gələrsə, tədqiqat attestasiyasını da keçirməlidir.
4.3.22. Tutumların hazırlanması, montajı və təmiri zamanı attestasiyadan keçmiş istənilən qaynaq texnologiyası tətbiq edilə bilər.
Martensit və martensit-ferrit sinfinə aid austenit və yüksək xromlu poladlardan hazırlanmış detalların qaz qaynağına yol verilmir.
4.3.23. Təzyiq altında işləyən elementlərin qaynağı havanın müsbət temperaturunda yerinə yetirilməlidir. Montaj və təmir işləri zamanı NS-in (İTS) tələblərinə riayət etməklə və qaynaqçılar üçün lazımi şəraiti (küləkdən, yağışdan, qardan qorunmaq) yaratmaqla mənfi temperatur şəraitində qaynaq əməliyyatı yerinə yetirilməlidir. Havanın mənfi temperaturunda qaynaq işləri aparılmazdan əvvəl metalın qaynaq olunacaq yerləri qurudulmalı və müsbət temperatura qədər qızdırılmalıdır.
4.3.24. Qaynaq olunacaq detalların əvvəlcədən və iş zamanı qızdırılmasının zəruriliyi və rejimi qaynaq texnologiyası ilə müəyyən olunur və İTS-də qeyd olunur. Havanın temperaturu mənfi olduqda, müsbət temperaturda olduğu kimi, detallar qızdırılır, lakin qızdırılma temperaturu 50oC-dən yüksək olmalıdır.
4.3.25. Qaynaqdan sonra qaynaq tikişi və ona bitişik sahələr şlakdan, metal qırıntılarından və digər çirkdən təmizlənməlidir.
Kontakt qaynaq üsulu ilə qaynaq edilmiş boruların uc-uca birləşdiyi yerdə verilmiş keçid en kəsiyini təmin etmək üçün daxili qrat (qaynaqdan sonra tikişdə əmələ gələn artıq metal ərintisi) təmizlənməlidir.
4.4. Termiki emal
4.4.1. Tutumların elementlərinin termiki emalı, metal xassələrinin və qaynaq birləşmələrinin göstəricilərinin NS-də metala və qaynağa aid qəbul edilmiş göstəricilərə uyğunluğunu təmin etmək üçün, eləcə də texnoloji əməliyyatlar (qaynaq, əymə, ştamplama və s.) yerinə yetirilərkən əmələ gələn qalıq gərginliyini aşağı salmaq üçün tətbiq edilir.
4.4.2. Termiki emal üzrə işlərin yerinə yetirilməsinə xüsusi hazırlığı olan, müvafiq sınaqlardan keçmiş və işləməyə vəsiqəsi olan termist-operatorlar buraxılır.
4.4.3. Hazırlandıqdan sonra (yayma, ştamplama, qaynaq və s.) divarlarında yolverilməyən qalıq gərginlik əmələ gələn, eləcə də möhkəmliyi termiki emalla əldə edilən tutumlar termiki emal olunmalıdırlar.
4.4.4. Qaynaq, ştamplama və ya yayma tətbiq edilməklə, karbonlu, eləcə də az aşqarlanmış manqanlı və manqan-silisiumlu poladlardan hazırlanan tutumlar və onların elementləri mütləq termiki emal olunmalıdır, əgər:
karbonlu poladlar üçün dibin silindrik və ya konus elementinin divarının qalınlığı, tutumun flansının və ya borucuğunun qaynaq birləşməsi olan yerdə qalınlığı 36 mm-dən çoxdursa və az aşqarlanmış manqanlı, manqanlı-silisiumlu poladlar üçün 30 mm-dən çoxdursa;
-yayma (ştamplama) üsulu ilə polad lövhələrdən hazırlanmış tutumun dibinin silindrik və ya konus elementlərinin ( borunun) divarının nominal qalınlığı aşağıdakı düstur üzrə hesablanmış qiymətdən artıq olur:
s = 0,009 (D + 1200)
burada D – daxili minimal diametr, mm. Verilən tələblər bortlu örtüklərə aid deyil;
onlar korroziyadan çatlar əmələ gətirən mühitdə istismar edilmək üçün təyin olunmuşlar;
tutumun dibi və digər elementləri 700oC-dən aşağı temperaturda ştamplanır (yayılır);
tutumun dibi və digər elementləri qalınlıqdan asılı olmayaraq soyuq ştamplama və ya soyuq yayma üsulu ilə hazırlanmışdır.
4.4.5. Xarici diametri 36 mm olan karbonlu və az aşqarlanmış poladdan hazırlanmış boruların əyilmiş hissələri əgər əyilmənin orta radiusunun borunun xarici nominal diametrinə nisbəti 3,5-dən kiçikdirsə və boru divarının nominal qalınlığının onun nominal diametrə nisbəti 0,05-dən artıqdırsa, termiki emaldan keçməlidir.
4.4.6. Xrom-molibden, xrom-molibden-vanadiumlu az aşqarlanmış poladdan, martensit sinfinə aid poladdan və iki laylı-əsas layı bu tipə və sinfə aid poladdan qaynaq tətbiq edilməklə hazırlanan tutumlar və onun elementləri diametrindən və divarının qalınlığından asılı olmayaraq termiki emal olunmalıdırlar.
4.4.7. Austenit sinfinə aid və əsas layı karbonlu və az aşqarlanmış manqan və manqan--silisium tipli poladdan və austenit sinfinə aid korroziyaya qarşı davamlı iki laylı poladdan hazırlanan tutumların və onun elementlərinin termiki emalı NS-də müəyyən olunur.
4.4.8. Soyuq ştamplama və plastik deformasiya (flanjirovka) üsulu ilə austenit poladdan hazırlanan tutum dibləri termiki emaldan keçməlidirlər.
4.4.9. 850oC-dən aşağı olmayan temperaturda ştamplanan (yayılan) austenit xrom-nikel poladlarından hazırlanan diblər və detallar üçün termiki emal tələb olunmur.
Əgər korroziyadan çatlama əmələ gətirən mühitdə işləmək üçün təyin olunmayıbsa, daxili diametrinin divarının qalınlığına olan nisbəti 28-dən böyük olan, austenit poladdan isti deformasiya üsulu ilə hazırlanan dibləri termiki emala uğratmamaq olar.
4.4.10. Termiki emalın növü (kövrəkliyi azaltma, normallaşdırma və ya kövrəkliyi azaltmaqla möhkəmləndirmək, austenitləşdirmə və s.) və rejimləri (qızdırılma sürəti, saxlama temperaturu və vaxtı, soyudulma şərtləri və s.) NS əsasında qəbul edilir və texniki layihədə göstərilir.
4.4.11. Tutumları ayrı-ayrı hissələr üzrə, sonra da yerli qapayıcı tikişi termiki emal etməyə yol verilir. Yerli termiki emalda ixtissaslaşdırılmış müəssisə ilə razılaşdırılmış texnologiyaya uyğun olaraq səthlərin bərabər qızdırılması və soyudulması təmin olunmalıdır.
Korroziyadan zədələnməyə qarşı dayanıqlıq üzrə tələblər olduğu halda tutumun yerli termiki emalının tətbiq olunması ixtissaslaşdırılmış müəssisə ilə razılaşdırılmalıdır.
4.4.12. Sobada termiki emal prosesində tutumun (elementin) istənilən nöqtəsində qızdırılma temperaturu termiki emal rejimində nəzərdə tutulmuş maksimal və minimal temperatur hədlərini aşmamalıdır.
Sobada olan mühit termiki emal olunan tutuma (elementinə) zərərli təsir göstərməməlidir.
4.4.13. Tutumun və onun elementlərinin metalının xassələri termiki emalın bütün mərhələlərindən sonra Qaydaların, standartların və texniki şərtlərin tələblərinə uyğun olmalıdır.
4.4.14. Termiki emal elə yerinə yetirilməlidir ki, məmulatın metalının bərabər qaydada qızdırılması, onların istidən sərbəst genişlənməsi və plastik deformasiyaların olmaması təmin olunsun. Məmulatın termiki emalı zamanı qızdırılma, saxlanılma və soyudulma rejimiləri özüyazan cihazlarla qeyd olunmalıdır.
4.4.15. Qaydaların 4.4.4 bəndinin tələblərinə uyğun olaraq qalıq gərginliyi götürmək üçün termiki emal əvəzinə NS-də nəzərdə tutulmuş, müvafiq qaydada razılaşdırılmış başqa üsullar tətbiq edilə bilər.
4.5. Qaynaq birləşmələrinin yoxlanılmasi
4.5.1. İstehsalçı, quraşdırma və ya təmir müəssisəsi öz məhsulunun yoxlanılmasının elə üsulunu və həcmini tətbiq etməlidir ki, yolverilməz qüsurların aşkar edilməsini və istismar zamanı onun yüksək keyfiyyətini və etibarlılığını təmin etsin.
Qaynağın və qaynaq birləşmələrinin keyfiyyətinin yoxlanılmasına aşağıdakılar daxildir:
-personalın attestasiyasının keçirilməsi;
yığma-qaynaq, termiki və nəzarət avadanlığının, aparatın, cihazların və alətlərin yoxlanılması;
əsas materialların keyfiyyətinin yoxlanılması;
qaynaq materiallarının və defektoskopiya üçün materialların keyfiyyətinin yoxlanması;
qaynaq texnologiyasının əməliyat nəzarəti;
qaynaq birləşmələrinin dağıdıcı olmayan üsulla keyfiyyətinin yoxlanılması;
qaynaq birləşmələrinin dağıdıcı üsulla keyfiyyətinin yoxlanılması;
qüsurların aradan qaldırılmasına nəzarət.
Nəzarət (yoxlama) üsulları Qaydaların, məhsula və qaynağa aid NS-in tələblərinə uyğun olaraq layihə konstruktor müəssisəsi tərəfindən müəyyən olunur və tutumlara aid layihə sənədlərində göstərilir.
4.5.2. Qaynaq birləşmələrinin yoxlanılması üsullarını və həcmini müəyyən etmək üçün hesablama təzyiqindən, divarın temperaturundan və mühitin xarakterindən asılı olaraq cədvəl 5 üzrə tutumların qruplarını müəyyən etmək lazımdır.
|
|
|
|
|
Cədvəl 5
|
|
|
|
|
|
|
|
Tutumların
|
|
Hesablama təzyiqi,
|
Divarın temperaturu,
|
İş mühiti
|
|
qrupları
|
|
MPa (kqq/sm2)
|
oC
|
|
|
|
|
1
|
|
|
2
|
3
|
4
|
|
1
|
0,07 (0,7) -dən yuxarı
|
Asılı olmayaraq
|
|
Dostları ilə paylaş: |