Qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish instituti

№-_4_-Mavzu:
Grafika uchun shaxsiy kompyuter dasturiy ta’minoti 
Reja: 
1.
 
Shaxsiy kompyuterlarning dasturli ta‘minoti
2.
 
Kompyuter ta’minoti turlari.
 
1.Shaxsiy kompyuterlarning dasturli ta‘minoti
Shaxsiy kompyuterning foydalanuvchi uchun қulay va samarador bўlishi unda 
қanday dasturiy ta‘minoti mavjudligi bilan aniқlanadi. Lekin dasturiy ta‘minotning 
қanday turlari foydalanuvchi uchun zarur bўlishi uning қaysi soxada faoliyat 
kўrsatishi bilan aniқlanadi. 
Shaxsiy kompyuterning dasturiy ta‘minoti xususiy EҲM-larni 
қўllash 
samaradorligini oshirish
, undan foydalanishni osonlashtirish va 
foydalanuvchilar dasturlarini tayyorlashning meҳnat sarfini kamaytirishi uchun 
mўljallangan dasturlar sistemasidan iborat. 
Shaxsiy kompyuter dasturlar ta‘minotining tўplami қuyidagi guruxlarga ajraladi: 
1. Tizimli dasturlar 
2. Amaliy dasturlar 
3. Dasturlashtirish muhitiKompyuterda har xil turdagi ma‘lumotlar saqlanadi. Ular 
bilan ishlash uchun biz har xil maxsus dasturlar bilan foydalanishimiz zarur, 
chunki kompyuter uzi hech qanaqa harakatlar bajarmaydi u faqat bizning 
buyruklarimizni va ko’rsatmalarimizni bajaradi. Buyruklar va ko’rsatmalar 
ketmaketligi esa dastur deb nomlanadi (dastur tushunchasi yuqoridagi mavzularda 
utilgan). Dasturlar 3 turga bulinadi: 
1) Tizimli (tizim) dasturlar. Tizimli dasturlar bu kompyuter ishini boshqaruvchi va 
har xil yordamchi amallarni bajaruvchi dasturlar. 
Masalan: fayllar ustidan har xil amallar bajarish (kayta nomlash, yaratish, uchirish, 
nusxasini olish, xajmini o’zgartirish), diksni tozalash va tekshirish, kompyuterni 
sozlash ( tashki kurilmalar ishini boshqarish). Tizimli dasturlar ichida 4 dasturlar 
guruhlari ajratilib turadi. Bular: operatsion tizimlar (tizimlar), utilita dasturlar, 
drayver dasturlar va qobiq dasturlar. 
2) Amaliy dasturlar. Amaliy dasturlar bu ma‘lumotlar bilan ish jarayonida 
foydalanadigan dasturlar. 
Masalan: matn ma‘lumotlarni yaratish va taxrirlash, rasm va tasvir 
ma‘lumotlarni yaratish yoki uzgartirish, malumotlar ombori bilan ishlash, musika 
va video ma‘lumotlarni kurib chikish va taxrirlash. 
Amaliy dasturlar foydalangan ma‘lumotlar turiga ko’ra guruhlanadi: matn 
muharrirlari (Word, Lexicon, WD, Notepad, Write va xokazo), rasm va tasvir 
muharirlari, rasm va tasvirlarni ko’rsatuvchi dasturlar (Corel, Adobe Photoshop, 
Imaging, ACDSee, Paint vaxokazo), musika va video muharrirlari, musika va 
video ko’rsatuvchi dasturlar (Adobe Premier, Winamp, universal proigrovatel va 
xokazo), jadvallar muharriri (Lotus, Excel va xokazo), ma‘lumotlar ombori bilan 
ishlovchi dasturlar (Access, Dbase, FoxPro va xokazo), 
uyin dasturlari
, urgatuvchi 
dasturlar, bugalteriya va moliya dasturlar, va boshqalar.