Qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish instituti

№-_9_-Mavzu:
3 DS Max uch o‘lchamli dasturning interfeysini sozlash 
Reja: 
4.
Dasturni yuklash va oddiy geometrik shakllarni qurish 
5.
Faskali silindr
6.
Toroidal tugun
Dasturni yuklash va oddiy geometrik shakllarni qurish 
Ishni dasturni yuklab, oddiy geometrik shakllarni qurish, ularning sirtlariga 
materiallarni berish, yorug’lik va kameralardan foydalanish va oddiy 
harakatlanuvchi roliklar yasashdan, boshlaymiz. Bu dars 3D Studio MAXning 
asosiy imkoniyatlariga keng nazar tashlash va dasturni tushinish imkonini beradi. 
1. Dasturni yuklash uchun kursorni Windows sistemasining Start (Pusk) 
piktogrammasi ustiga olib borib, sichqonning chap tugmasini bosamiz. 2. 3dsmax 
yorlig‘ini qidirib, topamiz va unga kursorni qo‘yib, sichqonning chap tugmasini 
ikki marta bosamiz. 
1.1.rasm. 3D MAX yuklash yorlig‘i. 
Bundan keyin sichqonni chap tugmasini qisqa qilib, shartli ravishda ChS deb 
ataymiz. Dastur yuklangandan keyin ekranda 3D MAX interfeysi paydo bo‘ladi. 
Dasturning ish maydoni proyeksiyalar oynalariga bo‘linadi. Joriy holda ekranda 
to‘rt proyeksiyalar oynasi joylashadi – Tor (tepadan ko‘rinish), Front (oldidan 
ko‘rinish), Left (chapdan ko‘rinish) va markaziy proyeksiya oynasi Perspective 
(Perspektiva). Bir vaqtning o‘zida oynalardan faqat bittasi faol bo‘lib, ya‘ni qurish 
uchun ajraladi. Faol oynaning atrofi sariq rang bilan chegaralangan bo‘ladi. 
Ob’yektlarni yaratish Siz bu yerda standart geometrik primitivlarni qurish 
bilan tanishasiz. Parallelepiped Karkasli parallelepiped quramiz: 1. Geometry 
tugmasiga ChS bilan bosamiz va turli tuman ob’yektlar ro‘yxatidan – Extended 
Primitives (murakkab primitivlar) qatorini tanlaymiz. 
Object Type (ob’yektlar turi) bo‘lagida standart primitivlar turlariga mos keluvchi 
yozuvlar bilan tugmalar chiqadi. 
1.2. rasm. Geometry tugmasi belgilangan instrumentlar paneli 

---

2. Chamfer Box (faskalik parallelepiped) tugmasiga, ChS bilan bosamiz. Buyruqlar 
panelining pastki qismida uchta bo‘lak paydo bo‘ladi: Creation Method (qurish 
usuli), Keyboard Entry (Klaviaturadan kiritish) va Parameters (Parametrlar).
3. Perspective (Perspektiva) proyeksiya oynasiga ChS bilan bosamiz va tugmani 
qo‘yib yubormasdan kursorni diagonal bo‘yicha surib, asosini cho‘zamiz. 
Parameters (Parametrlar) bo‘lagida, Length (uzunlik) va Width (kenglik) 
o‘lchamlarining o‘zgarishini kuzatib boramiz.
4. Asosning uzunlik va kengligini belgilash uchun sichqonning tugmasini qo‘yib 
yuboramiz.
5. Parallelepiped balandligini berish uchun qo‘yib yuborilgan kursorni tepaga yoki 
pastga suramiz. Parametrlar bo‘lagidan Height (balandlik) parametr qiymatini 
kuzatib boramiz.
6. Balandlikni belgilagandan keyin ChS tugmani bosamiz. Balandlik qayd 
qilingandan keyin kursorni bir oz chetga surib, ChSni yana birmarta bosamiz. 
Shunda 45o qiyalikda parallelepiped qirralarida faskalar paydo bo‘ladi.
Faska balandligi Fillet (Faska) parametri yordamida berilsa ham bo‘ladi.
7. Smooth (Silliqlash) faska sirtini silliqlash rejimini yoqing. Natijada qurilgan 
parallelepiped 1.3 rasm shakldagi ko‘rinishga ega bo‘ladi. Biz joriy holatda 
segmentlar miqdori 1 teng prallelepipedga ega bo‘ldik. 
Segmentlar sonini o’zgartirish uchun, Lengt Segs (uzunlik bo‘yicha 
segmentlar) va Width Segs (kenglik bo‘yicha segmentlar) parametrlarini moslash 
kerak. Segmentlar sonini oshirish uchun, ob'yektning to‘rli yuzasini tahrirlashni 
amalga oshirish zarur. Faskadagi Segmentlar sonini Fillet Segs (faska bo‘yicha 
segmentlar) o‘zgartiruvchisi yordamida amalga oshirsa bo‘ladi. 
1.3 rasm. Faskali parallelepiped.