Qayta tiklanuvchi energiya manbalari

Quyoshning xususiyatlari. 
Quyoshning ichki tuzilishini ko‘rib chiqdik, bizga 
Quyosh sirtida va tojda nima jarayonlar kechayotganligini bilish qiziq.
Quyoshning magnit maydonlari bor joylarda toj kovaklari paydo bo‘ladi. 
Quyosh protuberanetslari kosmosga katta miqdordagi toj materiallarini ajratib 
chiqarib yuboradi. Magnit xalqalar protuberanetslarni fozoda tutib qoladi. Quyosh 
sirtidan chiquvchi tojning ruchkasimon qutbli proeksiyasi juda kichik.

---

110 
5.3 - rasm.
 Quyosh sirtida kuzatiladigan hodisalar (NASA tasviri) 
 
5.2. Quyosh energiyasining Yerga ta’siri
Yer atmosferasi tashqarisidagi fazoning istalgan nuqtasida Quyosh tomonidan 
beriladigan nurlanish (insolyasiya) deyarli turg‘un bo‘ladi. Yer sirtida esa vaziyat 
quyidagi holatlarga ko‘ra o‘zgaradi: 

Yerning fazodagi holatining o‘zgarishi,

Yerning aylanishi,

Yer atmosferasi (gazlar, bulutlar va changlar). 
Atmosferadagi gazlar nisbatan turg‘un. Oxirgi yillarda havoning zararlanishi 
tufayli global yoritilish kamayishi kuzatilmoqda, atmosferadagi qattiq aralashmalar, 
qazilma yoqilg‘ilar chiqindilari Quyosh energiyasini Yergacha yetib kelishini 
kamayishiga sabab bo‘lmoqda.
Bulutlar ancha harakatchan va Yerda joydan-joyga ko‘chib qiya soyalar berib 
turadi.
Yer va uning orbitasi haqida tasavvur qilsak, biz Yer o‘z o‘qi atrofida 
aylanishida Quyoshga nisbatan qiya joylashganini ko‘rishimiz mumkin. Yer 
o‘zgarmas tezlik bilan aylanadi, Yer orbitasining shunday nuqtalari topilishi 
mumkinki, uning ayrim qismlari ko‘proq yoritilishi mumkin va aksincha, chunki Yer 

---

111 
fazoda joylashgan. Yerning o‘sha qismi kun davomida Quyoshga yaqinroq bo‘ladi. 
Bu esa fasllar bo‘lishining sababidir – jarayon 5.4-rasmda tasvirlangan.
5.4- rasm