Qaz sərfini ölçən sistem üçün ölçmə qurğularının seçilməsi
Yüklə 0,53 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Həll üsulları Yalnız bir texniki göstəriciyə görə sistemin səmərəliliyini heç də həmişə müəyyən etmək düzgün və mümkün deyildir, lakin baxılan halda əsas məlumat mənbəyi sərfölçənlər olduğundan onların ümumi səmərəliliyə təsirini araşdıraq və seçim zamanı istifadə edilən parametrlərin ranqını müəyyən etməyə çalışaq. Qazın sərfini ölçən cihazların informasiya-ölçmə sisteminin məqsədləri üçün seçilməsi məsələsinə sistemli şəkildə kompleks yanaşma tətbiq edərək, bu məsələyə müxtəlif ekspertlərin yanaşmasını və ədəbiyyat mənbələrindən götürülmüş yanaşmaları təhlil etmək məqsədilə ekspert- lərin rəyindən istifadə olunmuşdur. Ekspertlər qismində iştirak edən metroloq və sistem layihəçi- sinin rəyini öyrənmək üçün əvvəlcə sərfölçənlərin xarakteristika və göstəricilərinin siyahısı tərtib edilmişdir (cədvəl 1). Bu siyahıya həm konstruktiv-texnoloji, həm də metroloji xarakteristikalar, eləcə də iş prinsipi ilə əlaqədar göstəricilər daxil edilmişdir. Siyahının informasiya-ölçmə və ida- rəetmə sistemlərinin layihələndirilməsi zamanı nəzərə alınan ümumi tələblərə nisbətən daha geniş olması hal-hazırda müvafiq texniki vasitələrin inkişafının müasir istiqamətlərinin təhlil prosesində nəzərə alınması istəyi (tələbi) ilə bağlıdır. Digər tərəfdən siyahı prioritetlər nəzərə alınmadan təsa- düfi düzülüşlə tərtib edilmişdir ki, ekspertlərə istiqamət verilməsin, onların rəyinin formalaşması- na təsir göstərilməsin. Cədvəl 1. Sərfölçənlərin xarakteristika və göstəricilərinin (seçim meyarlarının) siyahısı Xarakteristika və göstəricilər (seçim meyarları) Sərfin ölçmə diapazonu İşçi temperatur diapazonu İşçi təzyiq Ölçmə xətası İş prinsipi Konstruksiyası Qazın tərkibi Qazın sıxlığı Axın sürəti Həssaslığı Reversiv axınların və ya ümumi sərfin ölçülməsi Qazda mexaniki hissəciklərin ölçüsü Sərfölçənin buraxma qabiliyyəti Axına göstərdiyi hidravlik müqavimət Qaz axınına maneə səviyyəsi Çıxış siqnalının forması (analoq, rəqəmsal) Çıxış siqnalının ötürülmə protokolu (Hart, Modbus, Profibus) Siqnalın ötürülmə məsafəsi Cəldişləməsi (ölçmə sürəti; Xətaların kompensasiya imkanları Başqa funksional imkanlar – diapazonun avtomatik dəyişdirilməsi və s. Çıxış xarakteristikasının xəttiliyi Çıxış xarakteristikasının temperaturdan asılılığı Sərf etdiyi güc Aqressiv mühitə dözümlülüyü Sərfölçənin qiyməti və xidmət xərcləri Quraşdırma mürəkkəbliyi, quraşdırma üsulu; Təmirə yararlılığı İstehsalat və ekoloji təmizlik İşçi təzyiqlər fərqi diapazonu Qaz sərfini ölçən sistem üçün ölçmə qurğularının seçilməsi 77 Sərfölçənin seçilməsində qiymət amili də nəzərə alınmalıdır. Həmin qiyməti optimallaşdır- maq məqsədi ilə qoyulmuş məsələnin həlli üçün ikinci dərəcəli amillərin (göstəricilərin) vacibliyi, hansı göstəricilərə üstünlük hüququ verilməsi – prioriteti təyin olunmalıdır ki, qiymətin və səmə- rəliliyin tələb olunan səviyyəsinə nail olmaq mümkün olsun. Beləliklə, informasiya-ölçmə və idarəetmə-nəzarət sistemlərində qazın ölçülməsi üçün əsa- sən ultrasəs, təzyiq düşküsünə əsaslanan, turbinli və koriolis sərfölçənlərindən istifadə olunur. Öl- çülən mühitlərin müxtəlifliyi və ölçmə məsələlərinin qoyuluşundan asılı olaraq, texniki-iqtisadi xarakteristikalarına görə uyğun və münasib olan sərfölçənin seçilməsi kifayət qədər mürəkkəb məsələdir. Cədvəl 2-də hər iki ekspertin qazın sərfini ölçən cihazlar üçün seçim variantları və müvafiq ranqlar təqdim edilmişdir. Cədvəl 2. Ekspertlərin rəyinə görə seçim meyarlarının ranqı Birinci ekspert (metroloq) Ranq İkinci ekspert (layihəçi) Ranq Sərfin ölçmə diapazonu 1 Sərfin ölçmə diapazonu 1 İşçi temperatur diapazonu 1 İşçi təzyiqlər fərqi diapazonu 1 İşçi təzyiq fərqi diapazonu 1 İşçi temperatur diapazonu 1 İşçi təzyiq 1 İşçi təzyiq 1 Ölçmə xətası 1 Ölçmə xətası 1 Qazda mexaniki hissəciklərin cihaza təsiri 1 Qazın tərkibi 1 Çıxış siqnalının forması (analoq, rəqəmsal) 1 Qazın sıxlığı 1 Çıxış siqnalının ötürülmə protokolu (Hart, Modbus, Profibus) 1 Həssaslığı 1 Qazın tərkibi 2 Sərfölçənin buraxma qabiliyyəti 1 Qazın sıxlığı 2 Aqressiv mühitə dözümlülüyü 1 Həssaslığı 2 İş prinsipi 2 Reversiv axınların və ya ümumi sərfin ölçülməsi 2 Konstruksiyası 2 Sərfölçənin buraxma qabiliyyəti 2 Axın sürəti 2 Axına göstərdiyi hidravlik müqavimət 2 Qazda mexaniki hissəciklərin ölçüsü 2 Cəldişləməsi (ölçmə sürəti) 2 Axına göstərdiyi hidravlik müqavimət 2 Xətaların kompensasiya imkanları 2 Qaz axınına maneə səviyyəsi 2 Başqa funksional imkanlar – diapazonun avtomatik dəyişdirilməsi və s. 2 Çıxış siqnalının forması (analoq, rəqəmsal) 2 Aqressiv mühitə dözümlülüyü 2 Cəldişləməsi (ölçmə sürəti); 2 Sərfölçənin qiyməti və xidmət xərcləri 2 Xətaların kompensasiya imkanları 2 Quraşdırma mürəkkəbliyi, quraşdırma üsulu; 2 Çıxış xarakteristikasının xəttiliyi; 2 Təmirə yararlılığı 2 Çıxış xarakteristikasının temperaturdan asılılığı 2 İş prinsipi 3 Sərf etdiyi güc 2 Konstruksiyası 3 Quraşdırma mürəkkəbliyi, quraşdırma üsulu; 2 Axın sürəti 3 Təmirə yararlılığı 2 Qaz axınına maneə səviyyəsi 3 Çıxış siqnalının ötürülmə protokolu (Hart, Modbus, Profibus) 3 Siqnalın ötürülmə məsafəsi 3 Siqnalın ötürülmə məsafəsi 3 Çıxış xarakteristikasının xəttiliyi 3 Başqa funksional imkanlar – diapazonun avtomatik dəyişdirilməsi və s. 3 Çıxış xarakteristikasının temperaturdan asılılığı 3 Sərfölçənin qiyməti və xidmət xərcləri 3 Sərf etdiyi güc 3 İstehsalat və ekoloji təmizlik 3 İstehsalat və ekoloji təmizlik 3 Reversiv axınların və ya ümumi sərfin ölçülməsi 3 Cədvəldən göründüyü kimi, hər iki ekspertin rəyi 2-3 bənd fərqi ilə üst-üstə düşür. Ekspert- metroloq ölçmə diapazonu, ölçmə xətası və çıxış siqnalının forması və ötürmə protokolu kimi Allahverdiyev E.N. 78 meyarlara, ekspert-layihəçi isə bunlara əlavə olaraq qazın tərkibi və sıxlığı, aqressiv mühitə da- vamlılıq kimi meyarlara üstünlük vermişdir. Ekspert-layihəçi sərfölçənin çoxfunksiyalılığını 3-cü, metroloq isə 2-ci yerdə olmasını vacib hesab edir. Əlbəttə, bütün göstərilən meyar və göstəricilərin nəzərə alınması daha mükəmməl nəticəyə nail olmağa imkan verərdi, lakin, qeyd etdiyimiz kimi, məsələnin bu cür qoyuluşunda meyarların sayı kəskin artır ki, bu da onun həllini əksər hallarda qeyri-mümkün edir. Beləliklə, rəyləri ümumiləşdirərək, demək olar ki, layihələndirmə prosesində sərfölçənlərin seçimi zamanı siyahıda göstərilən meyarların kombinasiyasından istifadə edərək, prioritetləri kon- kret məsələnin həllinə yönəltmək lazımdır. Nəticə 1. Qaz sərfi vericilərinin seçilməsi informasiya-ölçmə sisteminin sintezində əsas problem- lərdən biri olub, son nəticədə sistemin səmərəliliyini müəyyən edir. 2. Ekspert qismində çıxış edən - qaz sərfini ölçən cihazların və sistemin istifadəçisi – met- roloq və qaz sərfini ölçən informasiya sisteminin layihəçisinin rəyləri ümumilikdə üst-üstə düşür. 3. Bütün seçim meyarlarının prioritet verilmədən istifadə edilməsi birbaşa həlli olmayan çoxmeyarlı məsələyə gətirib çıxarır. Buna görə də layihələndirmə prosesində meyarların kombi- nasiyasından istifadə edərək, prioritetləri layihə tapşırığına uyğun konkret məsələnin həllinə yö- nəltmək məqsədəuyğundur. Yüklə 0,53 Mb. Dostları ilə paylaş:
|