Qdpi Tabiiy fanlar fakulteti Kimyo kafedrasi Kimyo yo'nalishi 02. 23 guruh talabasi Eshanxo'jayeva Kamolaxonning Umumiy kimyo fanidan labaratoriya mashg'ulotidan taqdimoti Tuzlarning olinishi va ular ustida tajribalar Nazariy qism

Qdpi Tabiiy fanlar fakulteti Kimyo kafedrasi Kimyo yo'nalishi 02.23 guruh talabasi Eshanxo'jayeva Kamolaxonning Umumiy kimyo fanidan labaratoriya mashg'ulotidan taqdimoti
Tuzlarning olinishi va ular ustida tajribalar
Nazariy qism.
Kerakli jihoz va reagentlar
Ishni bajarish tartibi. XULOSA
Tuzlarning quyidagi turlari bo‘ladi: o‘rta(normal) tuzlar, nordon tuzlar, gidroksi tuzlar va kompleks tuzlar.
Nordon tuzlar kislota tarkibidagi vodorodning bir qismi o‘rnini metall olishidan hosil bo‘lgan mahulotdir. Nordon tuz molekulastarkibida metal va kislota qoldig‘idan tashqari, o‘rnini metallga bera oladigan vodorod ham bo‘ladi., masalan, NaHSO4, CaHPO4.
Tuzlarni ko‘p usullar yordamida olish mumkin.
Metallning metallmas bilan ta’sirlashuvidan:
Fe + S = FeS.
Metallarning kislota bilan ta’sirlashuvidan
Zn + 2HC1 = ZnCl2 + H2↑.
Metallarning tuz bilan ta’sirlashuvidan :
Cu + Hg(NO3)2 = Cu(NO3)2 + Hg.
Amfoter oksid hosil qiluvchi metallarning ishqorlar bilan ta’sirlashuvidan:
Zn + 2NaOH = Na2ZnO2 + H2↑.
Asosli oksidlarning kislotalar bilan ta’sirlashuvidan:
CaO + 2HC1 = CaCl2 + H2O.
Asosli oksidlarning kislotali oksidlar bilan ta’sirlashuvidan:
MgO + SiO2 = MgSiO3.
Asoslarning kislotalar bilan ta’sirlashuvidan:
2KOH + H2SO4 = K2SO4 + 2H2O;
KOH + H2SO4 = KHSO4 + H2O;
Bi(OH)3 + HCl = Bi(OH)2Cl + H2O.
Asoslarning kislotali oksidlar bilan ta’sirlashuvidan:
NaOH + CO2 = NaHCO3;
2NaOH + CO2= Na2CO3 + H2O.
Ishqorlarning metallmaslar bilan ta’sirlashuvidan:
2NaOH + Cl2 = NaCl + NaClO + H2O.
Tuzlar ishqorlar bilan ta’sirlashadi: yangi tuz va yangi asos yoki asosli tuz hosil bo‘ladi:
2NaOH = Mg(OH)2 + 2NaCl;
MgCl2 + NaOH = Mg(OH)Cl + NaCl.
Nordon tuzlar quyidagi usullar bilan hosil qilinishi mumkin:
Asos va mol kislotani bir-biriga ta’sirettirib olinadi:
NaOH + H2SO4 = NaHSO4 + H2O
O‘rta tuz va kislotani o‘zaro ta’sir ettirib olinadi:
Na2SO4 + H2SO4 = 2NaHSO4.
Gidroksi tuzlar quyidagi usullar bilan hosil qilinishi mumkin:
Kislota bilan mol asosni bir-biriga ta’sir ettirish:
HCl + Mg(OH)2 = 2Mg(OH)Cl + H2O
O‘rta tuz bilan asosnibir-biriga ta’sir ettirish:
Bi(NO3)3 + 2NaOH=2NaNO3 + Bi(OH)2NO3
Asosli tuzlarning olinishi. Кuchsiz va ko‘p negizli asoslarga kuchli kislotalar ta’sir ettiriladi va bu reaksiyalarda asoslar mo‘l miqdorda olinadi:
Cu(OH)2 + HCl= CuOHCl + H 2O
CuOHCl + HCl= CuCl2+ H 2O
Al(OH)3 + HCl= Al(OH) 2Cl +H 2
2AlOHSO4+ H 2SO4=Al 2(SO4)3 + 2H 2O
2 Mg(OH)2 + H 2SO4= (MgOH) 2SO4 + 2H 2O
(MgOH) 2SO4+ H 2SO4= 2MgSO4 + 2H 2O
Qo‘sh tuzlar: Тarkibida bir paytni o‘zida ikkita har xil metall ushlab turadi.Qo‘shaloq tuzlar ko‘p asosli kislotalardagi vodorod atomlarini har xil metallarga almashinishi tufayli hosil bo‘ladi.
H 2SO4 → NaKSO4
H 3PO4 → NaKLiPO4
H 2SO4 →KCr(SO4)2
Qo‘sh tuzlar dissotsilanishida turli metall kationlari va kislota qoldig‘i anioni hosil bo‘ladi:
NaKSO4 Na++ K+ +SO4 2-
Olinishi: Ko‘p asosli kislotalarga turli asoslarni bosqichli ta’sir etish kerak:
NaOH+ H 2SO4= NaHSO4+ H 2O
NaHSO4+KOH= NaKSO4+ H 2O
NaOH+ H 3PO4=NaH 2PO4+ H 2O
NaH 2PO4+KOH=NaKHPO4+ H 2O
Amaliy qism:
Asbob va idishlar. Texno kimyoviy tarozi va uning oshlari. 2. CO2 hosil qilish uchun tayyorlangan kipp apparati. 3. Halqali shtativ. 4. Gorelka. 5.temir plastinka. 6. Sig‘imi 25 ml bo‘lgan o‘lchov silindrlar. 7. Chinni kosach. 8. Shisha tayoqcha. 9. Probirkalar qo‘yilgan shtativ.
Reaktiv va materiallar. 1. Rux granulalari va kukuni. 2. Oltingugurt (kukun xolidagisi) 3. Qo‘rg‘oshin (II) oksid, PbO, 4.lakmusli qog‘oz. 5. Cho‘plar.
Eritmalar. 1. Xlorid kislota HCl(2n). 2. O‘yuvchi natriyNaOH. 3. Bariyli suv Ba(OH)2 (to‘yingani. 4. Bariy xlorid BaCl2. 5. Temir (III) xlorid Fe(Cl)3.(0.5 n) 6. Kumush nitrat AgNO3 (0.1 n) 7. Bariy nitrat Ba(NO3)2 (0.1 n). 8.kaliy sulfat K2SO4 (0.1n). 9. Magniy sulfat MgSO4. 10. Mis sulfat CuSO4 (0.5 n). 11.
1.Asosli oksid bilan kislotaning o‘zaro ta’siri
Ozgina (0.5g chamasi) qo‘rg‘oshin oksidni probirka olib, uning ustiga suyultirilgan xlorid kislota quying. Probirkadagi aralashmani qaynaguncha qizdiring va birnecha minut qaynating. Suyuqlikni boshqa boshqa probirkaga quyish bilan uni cho‘kmaning erimagan qismidan ajratib oling. probirka sovitilgan qo‘rg‘oshin xloridning kristall xolida chokishini kuzating.
2. Kislotali oksid bilan asosning o‘zaro ta’sir.
Probirkaga ozgina bariyli suv Ba(OH) quying va eritmaga kipp apparatidan korbanat angdirid CO2 yuboring. Chokma hosil bo‘lishini kuzating. Reaksiya tenglamasini yozing. Reaksiya tenglamasini yozing.
Xulosa
Ushbu labaratoriya mashg'ulotida biz talabalar eng avvalo labaratoriya mashg'ulot bajarish uchun xavfsizlik texnikasi esimzga tushirib xavfsizlik qoidalariga amal qildik. Ushbu tajribalar orqali biz Tuzlarning olinishi ularni xossalari tuzlarga xos hususiyatlarni o'rgandik
Etiboringiz uchun rahmat