Qərbi Kaspi Universiteti

Partlamaınış döyüş sursatlarının aşkar edilməsi.

Partlayıcı maddələrin (döyüş sursatının itirilməsi)

3. 
   Radioaktiv maddə (RM) ətrafa yayılmaqla baş verən qəzalar.
   

• 
  AS və AE qurğularında qəza və ətrafa RM atılması
  
• 
  BNİM-qəza
  
• 
  Nüvə qurğulu kosmik aparatda qəza baş verməsi
  
• 
  Radioaktiv mənbəyinin itirilməsi (aşkar edilməsi)
  

4. 
   GTZM yayılmaqla baş verən qəzalar
   

• 
  GTZM istehsalat, emal olunarkən, saxlanarkən baş verən qəzalar.
  
• 
  GTZM daşınarkən baş verən nəqliyyat qəzası.
  
• 
  Kimyəvi döyüş sursatından baş verən qəza.
  
• 
  Qəza nəticəsində baş verən kimyəvi reaksiya prosesində GTZM yaranması və yayılması.
  
• 
  GTZM mənbələrinin aşkar edilməsi (itirilməsi).
  

5. 
   Bioloji təhlükəli maddə (BTM) ətrafa yayılmaqla baş verən qəzalar
   

• 
  BTM ətrafa yayılmaqla baş verən qəza
  
• 
  BTM ətrafa yayılmaqla nəqliyyat qəzası
  
• 
  BTM aşkar edilməsi
  

6. 
   Həyat təyinatlı kommunal sistemlərdə qəzalar
   

• 
  Kanalizasiya sistemlərində qəza.
  
• 
  Su təchizat sistemlərində qəzalar.
  
• 
  Kommunal qaz boru kəmərlərində qəza.
  
• 
  İstilik şəbəkələrində qəza.
  
• 
  Elektrik enerji sistemlərində qəza.
  

7. 
   Hidrodinamik qəzalar
   

• 
  Bəndlərin yaradılması
  
• 
  Binaların qəflətən uçulması
  

8. 
   Nəqliyyat
   

• 
  Hava nəqliyyatı
  
• 
  Su nəqliyyatı
  
• 
  Yerüstü nəqliyyat
  
• 
  Yeraltı nəqliyyat
  

Azərbaycan Respublikasının ərazisində yüksək dərəcədə texnogen təhlükələr mövcuddur ki, bunlar da müxtəlif növ FH-ın başlıca mənbələridir. Bunların əsas səbəbləri aşağıdakılardır:

• 
  istehsalat sahələrində təhlükəsizliyin dövlət tərəfindən tənzimlənməsi mexanizminin zəifləməsi; respublikada iqtisadiyyatın strukturca yenidən qurulması prosesinin uzanması nəticəsində istehsalatın bütün sahələrində əmək və texnoloji intizamın, habelə istehsalatda qəzaya qarşı davamlılıq tədbirlərinin zəifləməsi;
  
• 
  bəzi sənaye sahələrində istehsalat vasitələrinin, xüsusən də texnoloji avadanlıqların, nəqliyyat vasitələrinin , əsas istehsalat fondlarının yol verilməz dərəcədə, bir sıra hallarda 90% və daha artıq aşınması;
  
• 
  sənaye istehsalında təhlükəsizlik texnikasının, xammalın və hazırlanan məhsulun keyfiyyətcə kəskin surətdə aşağı düşməsi;
  
• 
  istehslatda təhlükəli, zərərli amilləri aşkar və nəzarət edən cihazların, belə amillərdən kollektiv və fərdi mühafizə vasitələrinin kifayət qədər hazırlanması və onların keyfiyyətsiz olması;
  
• 
  sənaye, nəqliyyat, energetika, kənd təsərrufatı, habelə idarəetmə sahələrində təhlükəsizliyin təmin edilməsi sistemlerinin texnoloji etibarlılığının zəif olması;
  
• 
  zərərli və təhlükəli potensiallı müəssisələrdə kadrların, xüsusən də yüksək ixtisaslı kadrların itirilməsi nəticəsində istehsalat mədəniyyətinin aşağı düşməsi, mütəxəssislərin səriştəsinin və məsuliyyət hissinin zəifləməsi;
  
• 
  ölkədə həyat fəaliyyətinin təmin olunması sahələrində aparılan əsaslı və tətbiqi tədqiqatların keyfiyyətinin aşağı olması;
  
• 
  partlayış, yanğın, kimyəvi, radiasiya, bioloji təhlükəli maddələr və texnologiyalardan istifadə edilməsinin miqyasca genişlənməsi;
  
• 
  qəza və fəlakətlərin qabaqlanması və qarşısının alınması, insan təlafatı və maddi itkilərin azaldılması üzrə görülən tədbirlərin kifayət dərəcədə olmaması və əlaqələndirilməməsi; iqtisadiyyatın bütün sahələrində yeni təhlükəsiz ve qənaetcil texnologiyaların yavaş və keyfiyyətsiz səviyyədə tətbiqi, texnoloji proseslərin və qəza əleyhinə mühafizəsinin avtomatlaşdırılmasının zəif templə aparılması;
  
• 
  ölkənin ərazisində zərərli istehsalatların və təhlükə potensiallı obyektlərin yaşayış zonalarının və onların həyat təminatı sistemlərinin yaxınlığında yerləşməsi;
  
• 
  potensial təhlükəli istehsalat və obyektlərin vəziyyətinə nəzarət və müşahidənin kifayət dərəcədə olmaması;
  
• 
  sənaye obyektlərinin heyəti və əhali üçün kollektiv və fərdi mühafizə vasitələrinin inşaatı və istehsalı həcmlərinin kəskin surətdə azalması;
  
• 
  təhlükə potensiallı obyektlərdə qəzalar barədə lokal (məhdud) xəbərdarlıq sistemlərinin olması;
  
• 
  təhlükəsizliyin təminatı, FH-ın qabaqlanması və aradan qaldırılması üçün cavabdeh olan işçilərin sayının azaldılması;
  
• 
  qəza-xilasetmə xidmətlərinin fəaliyyətinin kifayət dərəcədə səmərəli olmaması;
  
• 
  qəza və fəlakətin aradan qaldırılması üçün lazımi həcmdə ehtiyatların olmaması;
  
• 
  avtomobil yolları şəbəkəsinin zəif inkişafı;
  
• 
  FH-ın baş verməsi ehtimal olunan zonalarda sosial problemlerin yaranması.