QəRİb məMMƏdov, mahmud xəLİlov

Øÿêèë 5.2. Áèîýåîñåíîçóí êîìïîíåíòëÿðèíèí òÿðêèáè âÿ ãàðøûëûãëû ÿëàãÿñè 

 

Şibyə yastığında ekosistemin bütün komponentlərini tapmaq olar: simbiotik yosunlar – produsent rolunu oy-

nayıb fotosintez prosesini yerinə yetirir. Konsument kimi bəzi xırda buğumayaqlılar çıxış edir, onlar şibyələrin 

canlı toxumaları ilə qidalanır, göbələk hifləri isə yosunların hüceyrələrində parazitlik edir.  Göbələklərin hifləri 

və şibyələrin yastıqlarında yaşayan mikroskopik heyvanların (gənələr, nematodlar, ibtidailər, rotatoritlər) çoxu 

redusentlər rolunda çıxış edir. Göbələk hifləri yosunların yalnıız canlı hüceyrələrin deyil, həmçinin ölü hüceyrə-

lərin hesabına yaşayır, xırda heyvanlar – saprofaqlar ibtidailərin ölü kök və yarpaqlarını emal edir. Bu işdə onla-

ra bir çox mikroorqanizmlər köməyə gəlir. Belə sistemdə dövranın qapalılıq dərəcəsi olduqca kiçikdir: parçala-

nan məhsulların çox hissəsi yağış suları vasitəsilə yuyularaq şibyələrdən kənara aparılır, ağacın gövdəsi boyu 

aşağı tökülür. Bununla yanaşı, heyvanların bir hissəsi digər yaşayış yerinə köçür.