QəRİb məMMƏdov, mahmud xəLİlov

- Səhiyyə-qoruyucu əhəmiyyətli meşə-parklar. Bu istiqamətdə işlər 1970-ci ildən sonra aparılmışdır. Bu-

ra Qaraşəhərlə 8-ci km arasında, Zığ zeytun plantasiyası, 8-ci km Bakıxanov qəsəbəsi – Qaraçuxur arasında 

salınan yaşıllıqları aid etmək olar.  

Bakı  şəhərinin  şimal hissəsində yerləşən Biləcəri yaşıllıqları, qanlı göl, badamdar, Şor göl və  Şıxov 

yaşıllıqları da meşə-park rolunu oynayır.  

- Şəhərətrafı meşə parkları. Bura Ceyranbatan gölü ətrafındakı və aeroport yanındakı meşə-parklar daxil-

dir.  

-Kurort meşə parkları. Bura Buzovna, Zaqulba və Bilgəhdə yerləşən 7 sağlamlıq ocaqları  ərazisində 

salınan yaşıllıqlar daxildir.  

Qeyd etmək lazımdır ki, Bakı şəhərində və Abşeron yarımadasındakı yaşıllıqlar qeyri-bərabər yerləşmişdir. 

Bu baxımdan şəhərin yaşıllıq salmaq mümkün olmayan, dar küçəli köhnə hissəsi daha kasatdır. Havaya çoxlu 

miqdarda toksik maddələr ayıran metallurgiya, kimya, neft-kimya və  sənayenin digər sahələrinin  ərazilərində 

yaşıllıq işlərinin aparılması daha çətindir. Belə müəssisələr Abşeronda,  əsasən, Qara şəhərdə, Sumqayıtda və 

Qaradağda yerləşir. Onların  ətrafında və  ərazilərində ilbəil salınan yaşıllıqlar demək olar ki, tamamilə  məhv 

olur. Belə ki, belə  şəraitdə  əkilən bitkilər havadan yerüstü orqanları ilə  və torpaqdan aldığı  zəhərli maddələr 

tərəfindən məhv edilir. Odur ki, yaşıllıqlar salarkən sənaye obyektlərinin yanındakı çirklənmiş sahələrin 

meşəbitmə şəraiti nəzərə alınmalı və əkindən qabaq müvafiq tədbirlər görülməlidir.  

Hazırda Abşeron və Bakıda salınan yaşıllıqlarla qısaca tanış olaq.  

- Zığ parkı – dənizə yönələn alçaq təpəli relyeflə  səciyyələnir və  Əhmədli yaylası  şimal tərəfdən  əsən 

küləkdən bu ərazini qoruyur. Burada salınan zeytun bağları çox gözəl nəticə verməsinə baxmayaraq, onlar hissə-

hissə məhv edilərək, yerində xüsusi tikintilər salınır.  

-  Şıxov parkı sahəsində  dənizə yönələn özünəməxsus amfiteatr yaranır və  şimal küləyindən qorunur. 

Dənizdən  əsən cənub küləyi zamanı hava yodla, mineral duzlarla zənginləşir ki, o da amfiteatrın  ərazisində 

(parkda) saxlanılır. Badamdar yaylası  şəhərdən gələn səsin və  şimal küləyinin qabağını alır, eyni zamanda 

şəhərdən gələn sənaye çirkləndiricilri, parka daxil olmasının qarşısını alır.  Ərazinin yaşıllaşdırılması başa 

çatdıqda  Şıxov parkı  Şıx yamacının Xəzərə baxan amfiteatrında «Dostluq» parkı  və Bayıl yamaclarının 

yaşıllıqları ilə birlikdə vahid cənub-qərb yaşıl qurşağını yaradacaq. Hazırda Xəzərin səviyyəsinin qalxması ilə 

əlaqədar dəniz kənarındakı yaşıllıqların bir hissəsi quruyur və yerində qamışlıqlar yaranır.  

Bayıl yamacları  və «Dostluq» parkı yaşıllıqlarında  əsasən eldar şamından, qismən həmişəyaşıl sərvdən 

istifadə edilmişdir. Bibi-heybət (Şıxov) qəsəbəsinə yönələn dik yamacın (35-45

0

) cənub cəhətində süxur 

qırıntıları, iri qayalıqlar arasındakı yaşı 100-dən artıq olan 5 ədəd püstə ağacı diqqəti cəlb edir. Ağacların boyu 

4-5 m, diametri 24-32 sm-dir. Ağaclar bol meyvə gətirir. Bu ağaclar yəqin ki, keçmişdə salınan püstə bağının 

yadigarlarıdır. Səhranı xatırladan bu yamacda tək-tək yovşana, qanqala, kəvərə  və efemerlərə  təsadüf olunur. 

Maraqlıdır, sahədə tək-tək püstə yeniyetmələrinə də təsadüf olunur. Lakin onlar qoyunlar tərəfindən məhv edilir. 

Yayın qızmarında qoyunlar bu ağacların altında kölgədə daldalanır. Bu isə torpaq qatının yuyulmasına və 

qayalığın səthə çıxmasına səbəb olmuşdur.