QəRİb məMMƏdov, mahmud xəLİlov

Şüşə izolyasiya lifləri və mineral pambıq istehsalı müəssisələri 

Nazik dispers şüşə to-

zu, fenollar, for-

maldehidlər, karbo-

hidrogenlər  

Dəri və reaspirator xəstəlikləri  

Toxucu müəssisələri 

Pambıq tozu  

Raspirator xəstəlikləri (bronxit), pnevmokonioz 

(bisinoz)  

Avtomobil nəqliyyatı 

Karbohidrogenlər, o 

cümlədən benz(a)piren 

Tənəffüs (nəfəs) yollarının qıcıqlanması, ürək 

bulanması, baş gicəllənməsi, nəfəsalma və qan 

dövranının pozulması. Beynin elektrik aktivliyinə 

təsiri. Orqanizmin immun aktivliyinin aşağı düşməsi, 

uşaqlarda akitaminozun əmələ  gəlməsi, bədxassəli 

yenitörəmələr (şişlər).  

Qanda hemoqlobin təcrid olunaraq karboksihemoqlo-

bin  əmələ  gəlir və qanın oksigeni ağciyərlərdən 

bədənin toxumalarına keçirmə qabiliyyəti aşağı düşür. 

Koronar (damar) çatışmazlığı tutumaları, stenokardiya 

və  hətta miokarda infarktı. Karboksihemoqlobinin 

konsentrasiyası 3-4% olduqda görmə qavrayışı pozu-

lur,  əsəb sistemi zədələnir. Orqanizmin mübadilə 

prosesləri, mərkəzi əsəb sisteminin fəaliyyət vəziyyəti 

(psixi sapmalar, toxuma tənəffüsü sıxılır) pozulur. 

Nəqliyyatın  ən qızğın iş saatlarında (pik) piyadalarda 

ümumi keyfsizlik, süstlük, psixomotor pozuntuları, 

beynin funksional pozulması müşahidə olunur. 

Ağciyər və nəfəs yollarında kəskin qıcıqlanma və ilti-

hab prosesləri, methemoqlobinin əmələ  gələmsi, qan 

təzyiqinin aşağı düşməsi, baş gicəllənməsi, huşun 

itirilməsi, qusmaq, təngnəfəslik, azot 2-oksid olduqda 

– öskürək, zökəm baş verir. Uşaqlarda – tənəffüs 

funksiyası  aşağı düşür, raspirator xəstəlikləri artır. 

Gözün selikli qişasında qıcıqlanma, ağciyərlərin xroni-

ki dəyişməsi və iltihab prosesləri, mikroorqanizmlərin 

təsiri ilə birlikdə  ağciyərin  şişməsi inkişafının 

tezləşməsi. Baş ağrıları, tez yorğunluq. Əsəbi pozğun-

luq. Uşaqlarda – ləng böyümə, anemiya, hiperaktivlik -  

yüksək hərəkət aktivliyinə, diqqətsizliyə, küsəyənliyə, 

yüksək qıcıqlanmaya, ölüvaylığa səbəb olur, hərəkət 

funksiyasının incə  və kobud pozulması  uşaqlarda 

yerişin düzgün olmaması, tarazlığın pozulması,  əzələ 

zəifliyi ilə nəticələnir. Belə uşaqlar təhsildə geri qalır.