QəRİb məMMƏdov, mahmud xəLİlov

 

3.7. Populyasiyanın məkan (ərazi) strukturu 

Populyasiyanın  ərazi (məkan) strukturu fərdlərin və onların qruplaşmalarının landşaftın müəyyən 

elementlərinə və bir-birinə nisbətən yerləşmə xarakterini göstərir və növə uyğun ərazidən istifadə tipini əks etdi-

rir.  Ərazidə  fərdlərin qanunauyğun yayılması (paylanması) mühüm bioloji əhəmiyyət kəsb edir və  əslində 

---

 

55

populyasiyanın normal fəaliyyətinin bütün formalarının əsası sayılır. Məkanca strukturlaşma hər şeydən əvvəl 

mühit resurslarından (qida, qoruyucu, mikroiqlim və s.) daha effektiv istifadə etməyi müəyyənləşdirir, populya-

siya daxilində  fərdlərin rəqabətlik münasibəti səviyyəsini aşağı salır. Bunun əsasında növün biokütləsinin və 

bioloji aktivliyinin yüksək səviyyədə qalmasına imkan yaranır. Bu, həmin populyasiyanın biosenozun digər 

növləri ilə qarşılıqlı əlaqəsində mövqeyini möhkəmlədir və onun sabit mövcudluğu ehtimalını artırır. 

Ərazi strukturlaşmanın bioloji rolunun digər aspekti fərdlər arasında populyasiyadaxili kontaktı  (əlaqəni) 

lazımi səviyyədə sabit saxlamağın əsası sayılır. Populyasiyanın həm növ (çoxalma, yayılma və s.), həm bioseno-

tik funksiyasının (dövranda iştirakı, bioloji məhsulu yaratmaq, digər növlərin populyasiyalarına təsir) yerinə 

yetirilməsi yalnız ayrı-ayrı  fərdlər və onların qruplaşmalarının arasındakı sabit qanunauyğun qarşılıqlı  təsirlər 

əsasında mümkündür. Strukturlaşmış sistemdə belə qarşılıqlı  təsirin saxlanması  ərazidə populyasiya 

elementlərinin nizamsız, təsadüfi yayılmasına nisbətən daha etibarlı təmin olunmuşdur.