|
YARARSIZ SÜXURLAR – tərkibində bitkilərin və torpaq
orqanizmlərinin normal inkişafına toksiki təsir göstərən maddələrlə (su-
da həll olunan duzların, sulfidlərin oksidləşmə məhsulları) zəngin olan
dağ və ya çöküntü süxurları.
YARARSIZ TORPAQLAR-BEDLENDLƏR – quru iqlim, çətin
keçilən, çox parçalanmış və torpaq örtüyü tamamilə yuyulmuş yararsız
relyef sahələri. Ən çox səhra və yarımsəhra zonasındakı su keçirməyən
gilli süxurların leysan yağışları ilə yuyulmasından əmələ gəlir.
Azərbaycanda Bozdağ silsiləsində, Qobustanda və s.-də Y.t. var. Y.t.
respublikamızda yaylaqlarda və meşə zonasında da insanların
təsərrüfatsız fəaliyyəti nəticəsində əmələ gəlir.
YARĞAN – nisbətən hündür-düzənlik sahələrdə, xüsusən yumşaq
çöküntülərdən (məs: lös) ibarət olan yerlərdə müvəqqəti və ya kiçik
axarı olan suların fəaliyyəti ilə ovulmuş, dik yamaclı çüxura deyilir. Y-
ın baş tərəfində eroziya daha şiddətli gedir. Meşənin olmaması və
yamacların şumlanması Y-ın genişlənməsinə səbəb olur. Yaylaq
zonasında intensiv mal-qara otarılması ilə əlaqədar bitki və torpaq
örtüyünün pozulması yarğanların inkişafına şərait yaradır. Y-lar əsasən
kənd təsərrüfatına böyük zərər verir, əkin sahələrini parçalayır, yararsız
hala salır. Y-larla mübarizə etmək üçün onun yamaclarında və ona
bitişik sahələrdə ağac və kollar əkilir. Genişlənməsi dayanmış,
yamacları yastı və dibi hamarlanmış Y. quru Y. və ya qobu adlanır.
| 
