QəRİb məMMƏdov mahmud xəLİlov

ŞÜALANMANIN XRONİKİ DOZASI – orqanizmlərin uzun 

müddət, bəzən bütün ömrü boyu davam gətirə bildiyi çox olmayan (sub-

letal) radiasiya dozası. 

ŞÜANIN GENETİK TƏSİRİ  –  Radiasiya mutagenezi  – 

orqanizmlərin  şüalanması zamanı irsi dəyişkənliklərin (mutasiyaların) 

meydana çıxması.  Ş.k.t. radiasiya genetikası ilə  tədqiq olunan 

ionlaşdırıcı şüaların bioloji təsirinin mühüm hissəsidir. 

İonlaşdırıcı şüaların bütün tipləri, həmçinin ultrabənövşəyi şüalar vi-

rus və bakteriyalardan tutmuş, insan da daxil olmaqla bütün yüksək 

quruluşlu orqanizmlərin cinsiyyət hüceyrələrində yeni olan qametlərdə, 

eləcə  də  bədən hüceyrələri sayılan somatik hüceyrələrdə, bilavasitə 

onların irsi strukturunda mutagen təsirə malikdir. Mühitdə radioaktiv-

liyin yüksəlməsi insan da daxil olmaqla orqanizmlərin 

populyasiyalarında gizli zərərli mutasiyaların toplanmasına səbəb olur. 

Radiasiya seleksiyasında təsərrüfat  əhəmiyyətli mutantların 

alınmasında  Ş.g.t.-nin təcrübi  əhəmiyyəti var. Bu üsulla bir neçə sort 

yaradılmışdır.