QəRİb məMMƏdov mahmud xəLİlov

ŞÜMŞƏ (PIRKAL) 

FƏSİLƏSİ,  (Aquifoliaceae). Bu fəsiləyə üç cins və 300-dən artıq 

növ daxildir. Azərbaycanda təbii halda təkcə şümşə cinsi bitir. 

Şümşə (pırkal) cinsinin (Ilex) Qafqazda 2, Azərbaycanda bir növü – 

Hirkan  şümşəsi  (I.hyrcana)  Talış dağlarında  əsasən fıstıq meşələrinin 

çətri altında bitir.  

ŞÜMŞƏD FƏSİLƏSİ – Buxaceae. Fəsilə 5 cinsi və 80 növü özündə 

birləşdirir. 

Şümşəd cinsi  (Buxus) Qafqazda və Azərbaycanda təbii halda iki 

növü bitir. 

Hirkan  şümşədi  (B.hyrcana) – Azərbaycanda Talış meşələrində 

düzəndən başlamış orta dağ qurşağında bitir. 

Kolxida  şümşədi  (B.colchica) – Zaqatalada kiçik sahələrdə 

meşələrdə  təsadüf edilir. Hər iki növ bir çox yaşayış  məntəqələrində 

---

 

422 

 

yaşıllaşdırmada və dibçəklərdə bəzək bitgisi kimi becərilir. Qayçılamanı 

yaxşı qəbul edir. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

423 

 

T 

 

TAFROFİTLƏR (yun. tophros – xəndək və ...fit) – kanal və arxlar-

da bitən bitkilər.  

TAXIL FƏSİLƏSİ – (Poaceae) Bu fəsiləyə aid olan nisbətən iri-

boylu cinslərdən yarpaqsünbül və ya bambuk cinsi (600-dən artıq növü 

məlumdur), psevdosoza cinsi (3 növü məlumdur) və qarğı cinsini 

(Arundo) göstərmək olar. 

Azərbaycanda T.f.-nə aid olan adi qarğı  (A.donaks)  və pampas otu 

(Gynerium) bitir. Adi qarğı respublikamızın aran rayonlarında su 

hövzələrinin, axmazların kənarlarında, çay vadilərində yayılmışdır. Xalq 

arasında dam örtüyü, çəpər çəkmə, çətən düzəltmə və s.-də istifadə edi-

lir.