Qishloq xo`jaligi texnikasi va qurollarini loyihalash va modellashtirish

Ishchi hujjatlar.

Texnik loyiha belgilangan tarzda tasdiqlangandan keyin unga ko‘rsatilgan e’tirozlar va berilgan takliflami hisobga olgan holda ishchi hujjatlarini tayyorlashga o‘tiladi. Ishchi hujjatlarda yangi mashinani tayyorlash uchun kerak bo‘lgan barcha ma‘lumotlar keltirilgan bo‘ladi. Ularning tarkibiga mashinani ishchi chizmalari, yig‘uv va montaj sxemalari, umumiy spetsifikatsiyalar, tayyorlash uchun texnik shartlar va h.k. keltiriladi.
Ishchi hujjatlar uni tayyorlagan konstruktorlik byurosida tayyorlovchi zavod bilan kelishilgan holda tasdiqlanadi.
Mashinaning tajriba-sanoat nusxasini tayyorlash va sinash.
Tasdiqlangan ishchi hujjatlar - ishchi loyiha asosida mashinasozlik zavodi mashinaning tajriba-sanoat nusxasini tayyorlaydi. Bu davrda ishchi hujjatlami tayyorlovchi zavod tomonidan o‘zgartirishlar faqat konstruktorlik tashkiloti roziligi bilan kiritiladi. Paxta tozalash mashinasining tajriba nusxasi zavod va qabul sinovlaridan o‘tkaziladi. Zavod sinovlari yangi mashinaning amaldagi texnologik ko‘rsatgichlari va texnik tavsiflarini tekshirish uchun o‘tkaziladi. Zavod sinovlaridan muvaffaqiyatli o‘tgan mashinani idoralararo qabul komissiyasi tekshiradi. Buning natijalari bo‘yicha tuzilgan mashina tajriba nusxasining texnik darajasi kartasida uning asosiy texnologik,texnik iqtisodiy ko'rsatgichlari shunday chet el mashinalarining engyaxshi namunalari ko‘rsatgichlari bilan solishtirish asosida baholanadi va mashinani seriyali ishlab chiqarishga tavsiya qilish masalasi hal qilinadi.
Seriyali ishlab chiqarishdan oldin texnik hujjatlarga idoralararo qabul komissiyasining qabul aktida ko‘rsatilgan barcha o'zgartinshlar va qo‘shimchalar v.a ko'rsatmalar kiritiladi. Mashinasozlik ztevodida seriyalik mashinani tayyorlash mobaynida belgilangan tartibda zavod nazorat sinovi o‘tkaziladi.
Seriyalik mashinaning kafolatli ishlash davrida loyiha tuzgan konstruktorlik tashkiloti va tayyorlovchi zavod mashinaning ishlatilishini nazorat qilishlari kerak. Paxta tozalash mashinasini modernizatsiyalash, Paxta tozalash mashinasini ishlatilish davomida olingan tajriba, ilmiy tadqiqot ishlarining natijalari, qilingan ixtiro va ratsionalizatorlik takliflari asosida uni modernizatsiyalash mumkin. Bunda mashina konstruktsiyasini yaxshilash, unimdorligini oshirish, mahsulot sifatini yaxshilash, mashina ish muddatini uzaytirish, ishonchliligini oshirish, ta’mirbopligini yaxshilash, tayyorlash sarflarini kamaytirish, mehnat xavfsizligini yaxshilash kabi maqsadlarga mashinaning asosiy qismlari, ishchi a’zolari va kinematikasiga katta o'zgartirishlar kiritmagan holda erishish ko‘zda tutiladi.
Mashinani moderinizatsiyalash bo'yicha ishchi hujjatlar tuzilib, ular bo'yicha tayyorlovchi zavod bilan kelishiladi va konstruktorlik tashkilotida tasdiqlanadi. Yangi mashinani yaratishda quyidagi strukturaga amal qilinadi:

• 
  «BUYURTMACHI» - Vazirlik yoki, oʻzpaxtasanoat uyushmasi;
  
• 
  «LOYIHANI TUZUVCHI» - Loyihalash tashkiloti» Paxtajin» KB;
  
• 
  «TAYYORLOVCHI» - «Toshkent mashinasozlik zavodi» OAJ;
  
• 
  «ISTE’MOLCHI» - Paxta tozalash korxonasi.
  

Barcha yaratiladigan mashinalarni oʻz vazifasiga qarab markalanadi. Mashina markasida u va uning tarkibiy qismlari to‘g‘risidagi malumotlar keltirilgan strukturaga muvofiq o‘z ifodasini topadi. Paxta tozalash mashinalari nisbatan og‘ir sharoitlarda ishlatiladi. Avvalo paxta tarkibida jilvirlovchi xusutozalashdagi ko‘pgina jarayonlar katta miqdordagisiyatli zarrachalar mavjud bo‘lgan chang ajralib chiqishi bilan kechadi. Bu esa ishchi a’zolaming, birinchi navbatda jin arralarining ish muddatini keskin qisqarishiga olib keladi va bu shu kundagi eng o‘tkir muammolardan biri hisoblanadi.

• 
  Ikkinchidan, paxta tozalash korxonalarida havoni mo‘tadillash tizimlari mavjud emasligi uchun havo harorati va namligi mavsumga qarab katta oraliqda o‘zgarib turadi.
  
• 
  Uchinchidan, tozalanayotgan paxtada uchrab turadigan qattiya yosh qo‘shilmalar ayrim ishchi a'zolarga favqulodda yuklama hosil qilib turadi. Bundan tashqari, ishchi organlarning yuklama va tezlik rejimlari juda xilma xil bo‘ladi.
  
• 
  To‘rtinchidan, paxta tozalash mashinalari kichik seriyalab ishlab chiqariladi.
  

Yuqorida keltirilganlardan qisqacha xulosa shuki, paxta tozalash mashinalar konstruksiyasi va ayniqsa, ishchi a’zolari uchun mashinasozlik ashyosini va tayyorlama olish usulini to‘g ‘ri tanlash nihoyatda katta ahamiyatga ega.Hozirgi paytda paxta tozalash mashinalari uchun eng ko‘p qo‘llaniladigan ashyo cho'yanning turli navlari bo‘lib, tayyorlama olishning eng ko‘p qoilanadigan usuli quymakorlikdir. Ish sharoitlariga ko‘ra turli cho‘yanli navlarining qo‘llanishi quyidagichadir. Сч - 00 navli kulrang cho‘yan mas’uliyati kam, kuch ta’siri yo‘q yoki kam boMgan qopqoq, poydevor plita va ramalari kabi detallar uchun ishlatiladi. Сч - 12 navli kulrang cho'yan past kuchlanishli va kam ishqalanib yeyiladigan, yuklanishlar nozarbiy tavsifli stanina, qovirg‘a, dastaklar va ramalar singari detallar uchun ishlatiladi. Сч - 18 va Сч 15 navli kulrang cho‘yanlar o'rtaeha yuklanishli, kichik bosim ostida yeyilishga ishlovchi, ayrim zarbiy yuklanishlarga duchor bo‘luvchi, egilish va burilishga ham ishlovchi tishli g‘ildirak, yulduzcha, maxovik, kronshteyn, sirpanish podshipniklari, dastaklar kabi mas’uliyatli detallar uchun ishlatiladi. Сч - 21 navli kulrang cho‘yan va Кч 33 — 8 navli bolg‘alanuvchan cho‘yan yuqori kuchlanishli, bosim ostida tez yeyiluvchi, egilish va buralishga ishlovchi hamda o‘lchamlari chegaralangan mufta va yarimmufta, tishli g‘ildiraklar, sobachka va kulachoklar kabi yuqori mas’uliyatli detallar uchun ishlatilad. Paxta tozalash mashinalarida mustahkamligi oshirilgan konstruksion silikokalsiy, ferrosilisiy, silikoalyuminiy va surma bilan modifikatsiyalangan cho‘yanlami qo‘llash istiqbolli hisoblanadi.
Modifikatsiyalangan cho‘yandan tayyorlangan detallar yuqori darajadagi pishiqlikka ega bo Uadi va murakkab shaklli og‘ir yuklama va tez yeyilish sharoitida ishlovchi detallaming o‘lcham va massalarini kamaytirishga imkon beradi. Paxta tozalash mashinalari uchun ko‘p qo‘llaniladigan muhim ashyolardan biri turli navli po‘latlar bo‘lib, tayyorlamalar asosan, tayyor prokat va profillardan qirqish yo‘li bilan tayyorlanadi.