Tüstülü, tüstüsüz ocaqlar üstə
Aşları buğlanan biganələrdi.
Mən ki, hər ölənlə ölə bilmirəm,
Mən ki, bölünməzi bölə bilmirəm.
Üzü dönüklərdən dönə bilmirəm.
Məni bağışlayan olarmı? -
Çətin!
Demədim kimə "şah", kimə "yetimsən",
Bu qara millətin, bu ağ millətin,
Dedim ki, yemini Allah yetirsin
Ağlı gödəninə calaq millətin!
Payını it qapar maymaq millətin!
Yamaq millətlərə, yamaq millətin!
Qadını ər doğmaz qorxaq millətin!
Məni bağışlayan olarmı? -
Çətin!
Dünənim, bu günüm ayağım altda,
Baxıram: üfüqdə sabah görünür,
İnsandır çıxaran insanı yaddan:
Sabahın əlində silah görünür,
Sabahın dilində silah səslənir,
İlahi, nə böyük günah səslənir:
Şair dodağında bir ah səslənir:
Məni bağışlayan olarmı? -
Çətin!
23 may, 1991
ƏGƏR MƏN ÖZÜMLƏ
ÜZ-ÜZƏ GƏLSƏM...
Bu dünyada, o dünyada, hardasa bir gün
İkiləşir, özü ilə üzləşir insan.
Bir yaxşı bax: nəyi çatmır bütövlüyünün?
Gərək özün öz qarşında utanmayasan.
Günü sabah mən özümlə üz-üzə gəlsəm,
Məni mənlə üzləşdirən qüvvədir - haqdan.
İkiliyə bir tel olsa ikicə kəlməm
Qorxum yoxdu bu sınaqdan, bu olacaqdan.
İlk baxışdan tanımasaq bir-birimizi,
Ortalıqda at oynadar vicdanı yanan!
Biz əkməsək, biz dərməsək birliyimizi
Yalanımız doğru olar,
Doğrumuz yalan.
Bir səs deyir:
Ayıq ol ki, sürüşkəndir əsrin aşrımı,
Hər ağrı da, hər ləzzət də sənindi, ancaq
Bu əməllə əlin bircə düyün açdımı…
Udsan, quru səs udarsan quru ədanla.
Bu günündən sabahına nə dartır gəmin,
Bircə bellik su açdınmı qurumuş arxa?
Qafasına çətin sığa ağıldan kəmin:
Bəd əməldən uçrum qalır, ağıldan arxa.
Qəbahəti eynilərdi çox üzləşənlər,
Nadanları tutaşdırıb zövq alan azmı?
Bir ayının məşqi ilə qalib çıxsa şər,
Bunu yalnız şərəfsizlər alqışlamazmı?
Etirafdır etibarın bünövrə daşı,
İçimizdə beçə verən güvədi, qurddu,
Bir yalançı heykəli var hər addımbaşı,
Topdağıtmaz qalaları yalan uçurtdu.
Bu - vəsiyyət! Bu, özündən özünə məktub!
Varlığı yox, "var" - desə də beləsi, vallah.
İkiləşsək "mənin" - biri ölümə məhkum,
O biri də öz-özünə öləsi, vallah!..
6 sentyabr, 1991
YA RƏBBİM,
BU DÜNYA SƏN QURAN DEYİL
İnsandan insana körpümüz sınıb,
Ya rəbbim, hamımız sənə sığınıb.
Özünü özündə itirib insan,
Didişmə dişləri bitirib insan.
İçdiyi zəhərdir, qusduğu zəhər,
Qəhəri bəhərdir, bəhəri qəhər.
Ya rəbbim, bizlərə qaytar bizləri,
Şeytan qulağında axtar bizləri,
Tələsi yoxların cələsi işlək;
Cələsi yoxların tələsi işlək;
Çaparlıq istəsək - yolumuz kəsik,
Qılınca əl atsaq - qolumuz kəsik.
Ya rəbbim, əl açdıq, tut əlimizdən,
Çıxmasın bu doğma yurd əlimizdən.
Sən bizi kiçiklər kinindən qoru,
Fil tutur, şir tutur hörümçək toru.
Ya rəbbim, adilsən, hifz elə bizi,
Halal ocaqlara üzv elə bizi.
Gör harda, gör necə Məcnunuq hələ,
Qəbir qazmağınan məşğuluq hələ;
Külüng də bizimdi, torpaq da bizim,
Batmış da, yatmış da, oyaq da bizim.
Yalanı tuş elə öz ünvanına,
Özün çək nahaqqı haqq divanına.
Hələ mürgülüyük, xeyli mürgülü,
Zurnalı, qavallı, neyli-mürgülü.
Hələ öz içində batanımız çox,
Düşmən laylasına yatanımız çox.
Hələ qoltuqlara sığan nə qədər,
Hələ töküləni yığan nə qədər.
Yolu çox genişdir gedər-gəlməzin,
Ağlımız bu yolla gəlsin-gəlməsin?
Bu gəliş nə gəliş,
Bəllisə sonu?
Bu gediş nə gediş
Kim qovur onu?
Ya rəbbim, xəlbirlə lovğa "mənləri",
Ələyib sovur da bölünənləri,
"Bizliyə", "sizliyə" bölünənləri,
Dağlıya, düzlüyə bölünənləri,
Keçir ələyindən lovğa "mənləri",
Keçir bölünməklə öyünənləri.
Çoxluğa sədd olan "azlığı" uçur,
Çoxluğu azlığın üzərində qur.
Kimdir qıl verəni fəndgir azların?
Kimdir yaradanı yaramazların?
"Əhdini cəhdinə girov qoyanlar?!"
Adını deməyək, deyək ki, "onlar"...
Gəlir qulağıma bir səs dərindən:
"Qoru sən özünü həndəvərindən!
Bir dinlə zamanın sevdiyi səsi:
Tülkü qaqqıltısı, qurd mələrtisi!.."
Ya rəbbim, sən qaytar bizi bizlərə,
Cala boz günləri ağ gündüzlərə,
Nə qədər itik var, -
Min artıq tapan,
Naxırsız naxırçı, sürüsüz çoban!
Qarışıb: xalq kimdi,
Xalqı çapan kim!
İşıq paylayan kim, işıq qapan kim...
Bu necə yuxudu... ayılmaq olmur,
Qaçanı qovandan ayırmaq olmur...
Nə qədər qaçacaq bu qaçan yazıq?
Nə qədər qovacaq bu qovan yazıq?
Ona "qaç" deyiblər - qaçır beləcə,
Buna "tut" deyiblər - qovur beləcə...
Ya rəbbim, mən sənə olanı dedim,
Azacıq yadımda qalanı dedim.
Bizə qalmayacaq nə bizə qalsa,
Dağ dağa qovuşsa, düz-düzə qalsa,
Qalan dərdimizi yükləsək əgər -
Kəl olsa, nər olsa - qəddi əyilər.
Ya rəbbim, arabir düş yanımıza,
Arabir ölçü qoy vicdanımıza.
Harda dinimiz var,
İmanımız yox,
İmana gəlməyə gümanımız yox;
Gəlsən tufanla gəl,
Tufanla qayıt,
Bu yeri, bu yurdu sahmanla, qayıt...
Ya rəbbim, bu dünya sən quran deyil.
Qudurğan sən görən qudurğan deyil,
İndi qudurğanın altında yatır...
İndi qudurğanlar uzun ömürlü,
Meymunlar yenə də ağacda yatır,
Fağırlar yenə də quzu ömürlü...
Ya rəbbim, bu dünya sən görən deyil!
Bü sədlər, sərhədlər sən hörən deyil.
Adını, soyunu dəyiş dünyanın,
Odunu, suyunu dəyiş dünyanın,
Yolunu, yönünü dəyiş dünyanın,
Ya rəbbim, bu dünya sən quran deyil,
Fəzada yerini dəyiş dünyanın...
1991
BİZİ VƏTƏN ÇAĞIRIR!
İndi bizim ölümlə,
Çarpışan çağımızdı.
Ölümün boğazından,
Yapışan çağımızdı.
Ölümlə tərcümansız
Danışan çağımızdı.
Qılınc qap, Vətən oğlu,
Bizi Vətən çağırır!
Bu, ölüm - qan yoludur,
Ölümdən, qandan keçir.
Bir qolu da qıvrılıb
Azərbacyandan keçir.
Dövran bizdən bac alır,
Şöhrət bizdən yan keçir.
Qılınc qap, Vətən oğlu,
Bizi Vətən çağırır!
Bu yolda əyilənə:
“Ölüm haqdı”, - deyirik.
Əbədi məzarımız
bu torpaqdı, deyirik.
Vətən göyü dəyişməz
Göy bayraqdı, deyirik.
Qılınc qap, Vətən oğlu,
Bizi Vətən çağırır!
Bu, səhra məhkəməsi,
Bu, onun qərarıdı:
“Bircə addım arxada
Son ümid divarıdı!”
Bu yurdda yaşamağa
Haqqı yox, - fəraridi!”
Qılınc qap, Vətən oğlu,
Bizi Vətən çağırır!
Gücünə qəzəbini,
zəhmini də qata bil,
Düşmənin marığında
pələng kimi yata bil.
Bu dağları baba bil,
Bu daşları ata bil!
Qılınc qap, Vətən oğlu,
Bizi Vətən çağırır!
Bizi Vətən çağırır!!!
20 may 1992-ci il
AYAĞA DUR, AZƏRBAYCAN!
Nə yatmısan, qoca vulkan, səninləyəm!
Ayağa dur, Azərbaycan, səninləyəm!
Səndən qeyri
biz hər şeyi bölə billik!
Səndən qeyri
biz hamımız ölə billik!
Bu, Şəhriyar harayıdı,
Bu, Bəxtiyar harayıdı!
Hanı sənin tufan yıxan,
Gurşad boğan yurda oğul
oğulların!
Qara Çoban, Dəli Domrul oğulların.
Çək sinənə-qayaları yamaq elə,
Haqq yolunu ayağına dolaq elə,
Bayrağını Xəzər boyda bayraq elə,
Enməzliyə qalxmış olan bayrağını!
Azərbaycan, Azərbaycan,
Azərbaycan bayrağını!
Ayağa dur, Azərbaycan!
Bunu bizə zaman deyir,
Məzarından baş qaldıran baban deyir!
Nər oğlu nər, səninləyəm!
Səninləyəm, silah tutan,
Külüng tutan, yaba tutan,
Kösöy tutan, nişanlı ər, səninləyəm!
Səninləyəm, qız atası,
Hanı nərən, hanı səsin!
Hanı andın!
Yoxsa sən də yatmışlara, batmışlara,
Qeyrətini satmışlara xırdalandın!!!
Gözünü sil, Vətən oğlu,
ayağa qalx!
Üfüqünə bir yaxşı bax.
Sərhəddinə bir yaxşı bax.
Sərhəddinin kəməndinə bir yaxşı bax!
Dur, içindən qorxunu boğ,
Ölümünlə, qalımını ayırd elə.
Dur, içindən qorxağı qov,
Dur, özünü Bozqurd elə!
Bir səsindən min səs dinər,
Neçə-neçə daşa dönmüş dinməz dinər!
Oddan bitər, qandan bitər əyilməzlər!
Mərd oğullar-mərdliyilə öyünməzlər!
Torpaq altda ölümlüyə gömülməzlər.
Varım, yoxum, səninləyəm,
Azım, çoxum, səninləyəm,
Şirin yuxum, səninləyəm.
Yıxın məni söz atından,
Atın məni tank altına.
Əzin məni xıncım-xıncım,
Kəsmir əgər söz qılıncım,
Didin məni didim-didim,
Atın məni tank altına.
Qundaqdakı bir körpəni
xilas edim.
Neçə "səni", neçə "məni" xilas edim.
Səninləyəm,
Sözü qəmli, özü dəmli
rəhbər adam!
1918-də vuruşurdu,
Danışmırdı rəncbər atan,
rəncbər atam!
Səninləyəm, haqq-ədalət, səninləyəm,
Milli qürur, milli qeyrət, səninləyəm!
Səpil quma, göyər yerdə, bit qayada,
Gizli nifrət, açıq nifrət, səninləyəm,
Oyat bizi, ey yaradan, səninləyəm!
Ya bilmərrə yatırt bizi,
Ya bilmərrə oyat bizi,
Ya yenidən yarat bizi,
Ey yaradan, səninləyəm,
Səninləyəm, yatmış vulkan,
Səninləyəm!
Ayağa dur, Azərbaycan,
Səninləyəm!
19 mart, 1992
BİZ OLMAYANLAR...
Hikmət Ziya üçün
Biz də Ay deyilik, Günəş deyilik,
Bizim də əlimiz günah bitirir.
Tüstüsüz, qurumsuz atəş deyilik,
Bizim də zorumuz çomaq bitirir.
Bizim də körpəmiz, əsalımız var,
Keşikçi olmağa əsasımız var;
Belə də nəyiksə, biz olmalıyıq,
Belə də biriksə, yüz olmalıyıq,
Belə də yüzüksə, min olmalıyıq.
Qançanaq gözlərə mil olmalıyıq.
Hardasa insana qurd olur insan,
Cəllad gözlərindən doğulur insan,
Biz nə qurd olanıq, nə cəllad olan.
Nə kölə olanıq,
Nə azad olan;
Yaş-yaş üyüdərik öz dənimizi,
Çörək dənimizi, söz dənimizi.
Sürünən yanında balaca yortar,
Nə yaxşı pərəstik, nə də pis!.. Orta.
Biz kimik, bizimçün ölənlər bilir,
Bizim havamızı bilənlər bilir,
Bizi çox astaca bölənlər bilir,
Bizi çox ustaca bölənlər bilir.
Qapımız açıqdır dost qədəminə,
Halal düşmənə də açıqdır elə.
O kəs ki qəm qatdı insan qəminə
Min dəfə alçalan alçaqdır elə.
Biz arxa! Biz arxa qədər arxayıq,
Biganə nə qədər! O, biz deyilik.
Suyu pak, dupduru bulağıq, çayıq,
Çirkab çalxalayan dəniz deyilik.
Bizim də bəs qədər böhtan əkməyə
Kotançı varımız, kotan varımız.
Taxıl becərməyə, bostan əkməyə
Bizi borclu qoyub babalarımız.
Yüz dəfə yusalar, assalar belə,
Namərd əlidirsə, o, təmiz deyil.
Bizimlə baş-başa yatsalar belə,
Biz onlar deyilik, onlar biz deyil.
Bizim içimizdə bizdən uzaqlar;
Bəzən qurd ağzından qoyun saldırar,
Əyrilər, quldurlar, yekə qulaqlar
Bizim adımızdan bayraq qaldırar...
Bizim içimizdə biz olmayanlar...
1992
QOŞ MƏNİ DAĞ KÜLƏYİNƏ
Tanrım, məni məndən qopar,
Qoş məni dağ küləyinə.
Dağların bəyaz qarından
Rəng alan ağ küləyinə.
Öz nəğməsi daşın, qumun...
Nəyim qalır, nə də umum...
Söykənim doğma yurdumun
Xəfif, yumşaq küləyinə.
Nə vaxt qəmim dəm olacaq,
Onda qəmim kəm olacaq.
Heyif ömrüm yem olacaq
Əsrin sarsaq küləyinə.
Tanrım, məni məndən qopar,
Qoş məni dağ küləyinə...
15 noyabr 1992
"NİŞANÇI ÖZÜMÜZ, HƏDƏF ÖZÜMÜZ..."
Böyük Sabir demişkən...
Qorxum yox heç nədən, qorxum var haqdan,
Qorxuram haqq bizə arxa çevirə;
Xalq öz qəzəbini gizlədə xalqdan,
Xalq öz qəzəbini xalqa çevirə,
Biz niyə bu günə düşdük, ay dədə?!
Bəs hanı yurddaşlar atası ölkəm?
Biz gümüş dənizlər sahili idik!
Sözümüz var idi ötkəmdən ötkəm,
Biz qızıl taxtı-tac sahibi idik!
Biz niyə bu günə düşdük, ay dədə?!
Gülşəni pay umur bir gül əkməyən,
Belə dünyagirə dünya az olar.
Ömründə ayağı yerə dəyməyən
Yer gəzir, yer qura, yerlibaz ola,
Biz niyə bu günə düşdük, ay dədə?!
Tamah var - daşkəsən mişardan iti,
Gödən var - bir qara yarğandan dərin.
Doğru da, yalan da bir şumda bitir,
Əlası tez solur yaxşı günlərin,
Biz niyə bu günə düşdük, ay dədə?!
Duru göyümüzə kim kül atdı, kim?
Kim haqqa uzanan əlləri kəsdi?
Babalar qəbrinə baş əyib deyim:
Bizim dünənimiz örnəkdi, dərsdi!
Biz niyə bu günə düşdük, ay dədə?!
Hardasa Tanrıya ağ olduq yəqin,
Hardasa şeytanı başa çıxartdıq.
Hardasa yükünə yük olduq qəmin,
Hardasa düz yolu daşa çıxartdıq,
Biz niyə bu günə düşdük, ay dədə?!
Sən çoxdan demişdin: "güc sayda deyil,
Yığma düz tərəfə düz olmayanı!"
Bu indi çoxillik döyüşdü, deyim,
Seçək "biz" olandan "biz" olmayanı,
Biz niyə bu günə düşdük, ay dədə?!
"Nişançı özümüz, hədəf özümüz"...
Beləsə... çürümüş dirəyik belə.
Bir süfrə başında iki sözümüz
Bir ola bilmirsə, ta nəyik belə?..
Biz niyə bu günə düşdük, ay dədə?!
2 may 1992
BU MİLLƏTİN DƏRDİ-SƏRİ
Nəhrləri döndər belə haqqa sarı,
Haqq qapısın açmır, atam, haqq açarı.
İmanınla, gümanınla haqqa sarın,
Bu millətin dərdi-səri min şaxəli.
Hökmü bircə: yüz niyyətin, min niyyətin,
Asan yolla asan yola çıxmaq çətin;
Sayğısı çox, qayğısı çox bu millətin;
Bu millətin dərdi-səri min şaxəli.
Tanrım, məni tuş eləmə satqına, tuş;
O, milləti şöhrətinə girov qoymuş,
Heç görmədim qan tökəni qannan doymuş,
Bu millətin dərdi-səri min şaxəli.
Özü hakim, özü dustaq öz içində,
Qızıl sözü itir lilli söz içində;
Milyonları sel ağzında, toz içində...
Bu millətin dərdi-səri min şaxəli.
Gözgörəti taxtdan salır əyri düzü,
Əyri qələm, əyri fikir, əyri düzüm,
Bu düzlükdə düzlük özü əydi düzü,
Bu millətin dərdi-səri min şaxəli.
Bu, beləcə içimizdən gələn səsdi,
Bu, beləcə yolumuza çıxan dərsdi;
Düşmən əli əlimizlə bizi kəsdi,
Bu millətin dərdi-səri min şaxəli.
Dağ Aranda, Aran dağda olan yerdə,
Yurddaş adlı yurd dağıdan olan yerdə.
Baş gödəndən aşağıda olan yerdə,
Bu millətin dərdi-səri min şaxəli.
3 iyun, 1992
BU, İNSAN ADLANAN İNSAN
İlahi, sən saxla, kallaşır insan,
Ölüm adiləşir, dərd adiləşir.
Bu insan yanında insan da yansa
Sanır tamaşadır - bu haray-həşir...
Baş əyir, and içir ana torpağa,
Aşınan, daşınan torpağı görmür.
And içir ulduzlu, aylı bayrağa,
Böyründə dilənən uşağı görmür.
Bu insan qara daş, paslıca dəmir,
Görmür, görə bilmir səpilən dəni.
Seçmir, seçə bilmir, seçmək istəmir
Qara geyinəndən ağ geyinəni.
İndi bu insanı ayır, tap-tanı
Qələm görə-görə, söz görə-görə!
Qadın təhqirlənir, qoca tapdanır
Qanun görə-görə, göz görə-görə.
Ölüm adiləşir, kallaşır insan...
Onsuz da ah-vayı ölü eşitmir,
Kallaşa-kallaşa karlaşır insan,
İçinin səsini çölü eşitmir...
Görmür göz yaşını, çay görən insan,
Vay deyən, saç yolan ananı görmür,
Özü də özünün çıxır yadından,
Özünün oduna yananı görmür.
O qədər qan tökən əl var ki, görür:
O, axan qanı da axan su bilir.
O qədər qəribə hal var ki, görür;
Ulayan iti də qonşusu bilir...
Gözümün aynası, oyat nurunu,
Boylan ürəyimə bir səhər çağı,
Gəzdirib sinəmdə boyat nurunu,
İnsanı harayla, insanı çağır.
Bir gör ürəyimdə insan yatırmı?
İnsanla baş-başa insaf yatırmı?
İlahi, sən saxla, kallaşır insan,
Kallaşa-kallaşa karlaşır insan...
5 sentyabr, 1992
AY YAZIQ
Göz ki, gördüyün demədi
O gözü oyub tullaram.
Ağılsıza yedək ağlı
Sapanda qoyub tullaram.
Özümü səndə quylaram,
Bəs səni neynim, ay yazıq!
Nə yazıqlar cərgəsində,
Nə pozuqlar cərgəsində
İzin yox, ləpirin yox,
Daşın yox, dəmirin yox,
Ələyin yox, xəlbirin yox,
Mən səni neynim, ay yazıq!
Düzün kəhəri sürüşkən,
Mənsəb yəhəri sürüşkən,
Sənin doğrun yalan olmaz,
Səni alsam, satan olmaz,
Səni satsam, alan olmaz,
Mən səni neynim, ay yazıq!
Əyilib ayaq yalamaz,
Hər görünəni görməzsən.
Qurda qoşulub ulamaz,
İtə qoşulub hürməzsən,
Tələ qurub, tor hörməzsən...
Mən səni neynim, ay yazıq!
Sənə sarı səs-soraqlı
Gələn yollar yolu bağlı.
Nə göydə Allah eşidir,
Nə də yerdə bəndə səni,
Heç duymadım mən də səni...
Yazıq ürəyim, ay yazıq!..
14 fevral, 1993
DÜŞMƏN QABAĞINDAN QAÇAN "KİŞİLƏR"
Başını qorudu boş papağınan,
Pay verdi düşmənə zər tabağınan;
Tökdü namusunu it qabağına
Düşmən qabağından qaçan "kişilər".
Əl versə, əlindən əlim yapışmaz,
Yansaq bir ocaqda külüm yapışmaz.
Adını tutmağa dilim yapışmaz...
Döyüş meydanından qaçan "kişilər".
Dərədə quzğuna leş olsa yaxşı,
Özü öz başına daş olsa yaxşı,
Mal kimi naxıra qoşulsa yaxşı
Düşmən qabağından qaçan "kişilər".
Qaçır varlığından, varından qaçır,
Qaçır qeyrətindən, arından qaçır.
Oğlundan, qızından, yarından qaçır
Döyüş meydanından qaçan "kişilər".
Ha qaçsın - hardasa dirənər dağa,
Haqqı yox özünə qəbir qazmağa.
Haqqı yox bu yurda ayaq basmağa -
Düşmən qabağından qaçan "kişilər".
Qəsdə, xəyanətə quyruq olandır,
Buyruqçu olandır, buyruq olandır,
Yurdsuz duyğulara duyğu olandır
Düşmən qabağından qaçan "kişilər".
Qaçır hiddət dolu nifrətə doğru,
Qaçır nifrət dolu hiddətə doğru.
Qaçır düşmənlərə xidmətə doğru
Döyüş meydanından qaçan "kişilər".
2 noyabr 1993
MUROVA QAR YAĞIRDI
Axşamdan başlamışdı;
Murova qar yağırdı;
Qar altda donmuşların
üstünə qar yağırdı.
Düşmənin qəfil hücum-qəsdinə qar yağırdı.
Kürəkçayın nəfəsi batmış idi elə bil
Mürgü bilməz küləklər
yatmış idi elə bil;
Keşikdəki əsgərin baxışı, zəndi oyaq...
Murova qar yağırdı.
Murova qar yağacaq,
Min illərlə belə sıldırımlar qalacaq...
Qalacaq dilsiz yatan hər qaya-hər qalaça
Bu dəli uçrumlara ələnən qar qalacaq.
Döngəni düz, düzü döngə eyləyən
O qarların altından
gizli cığır keçəcək,
O qarların üstündən açıq cığır keçəcək,
O, qorxmazlar cığırı, igid ərlər cığırı,
O, cəsarət cığırı,
yenməz hünər yoludur,
O, dönməzlər yoludur, qalib əsgər yoludur;
Murova qar yağırdı...
Hardasa, kimlərinsə
dəminə qar yağırdı...
Nigaran anaların qəlbinə qar yağırdı...
Bir azdan qar tutacaq
keçidləri, yolları;
Bİrcə əsgər nəfəsi,
Sayıq əsgər nəfəsi
Əridəcək o qarı
Murova qar yağırdı...
Murovdağ - Bakı, noyabr, 1994
SƏNƏ İNANIRAM
Nə dona girsə də ilandır, ilan,
Lənət ağına da, qarasına da.
Nə dildə danışsa, - şeytandı, şeytan,
Lənət bozuna da, alasına da.
Bunu mən demirəm. babalar deyib:
Qurdunan yoldaş ol, çomağı bərk tut;
Göz qırpdın qapacaq o üzə gülən,
Az oldu yaltaqdı, çox oldu cəllad.
"Böyüklər" dalında gizlənə bilən
Fərqi yox kişidi, fərqi yox arvad.
İçində gizlənər eşik görkəmi;
Sümsünər it kimi, sinər qurd kimi,
"Böyüklər" dalında görünməz onlar.
Beləcə, kiçilər "böyük olanlar"
Beləcə böyüməz kiçik olanlar.
Ayaq yalayanlar - küçük olanlar,
Kiçiklər zənciri böyük əlində,
Yüz səmtə qısqırdar yeri gələndə.
Yüz yol söz verildi, and da içildi,
Unutduq: "bu itlər girəvəcildi
,
Çevrildin, qəfildən qapacaq səni,
Qapıb öz baltanı çapacaq səni,
Hələlik bu düşüb baxtımıza, bu,
Hələlik doğrudur bu acı doğru.
Ayıq olmalıyıq hər yerdə ayıq,
Süfrədə, yataqda, səngərdə ayıq,
Mən ayıq, sən ayıq, sərkərdə ayıq...
O kimdi dəm olan özgə yasından?
O kimdi haqsızı haqlı eləyən?
Ayını təzdirib mağarasından,
"Bu mənim tarixi muzeyim..." - deyə!
İçər sağlığına bir məkri varsa,
Yoluna bir qucaq təbriklə çıxar.
Süfrəndə yağlıca bir tikə görsə,
Ağzında dişinə şərikli çıxar.
Bundan da betərdi öz olanımız,
Əyri olanlardı düz olanımız.
Bundan da betəri: bölgəbazlarıq,
Badələr dalında ölkəbazlarıq.
Qeyrətdən güc alar gücü az ölkə,
Ölkə yox, ölgədir qorunmaz ölkə.
Bu, mənim vəzifəm: əli qələmdə,
Bu, mənim vəzifəm: sözü kürsüdə...
Bu, sənin vəzifən: əli tətikdə,
Bu, sənin vəzifən: gözü üfüqdə...
Başımın üstündə müqəddəs Quran,
Sənə inanıram, ölkə rəhbəri.
Sənə inanıram, keşikdə duran
Ayıq Vətən oğlu, Vətən əsgəri!
8 may, 1995
GÖYDƏN DÖRD ALMA DÜŞDÜ
Nağıl istəyirəm, şirin bir nağıl,
Nağıl istəyirəm, təzə bir nağıl.
Köhnə nağılları yeyib qurtardıq
Köhnə nağılları içib qurtardıq:
Bir az duzlu idi, bir az da şirin.
Üç alma düşmədi nağıldan sonra,
Heç alma düşmədi nağıldan sonra.
Xəlbirlə su dartan divlər - görmədik;
Fillər məğlub oldu qarışqalara,
Şirlər təslim oldu qarışqalara,
Dovşan tələsinə canavar düşdü!
İnsan cələsinə sərçə - görmədik;
Üç alma düşmədi göydən - görmədik;
Heç alma düşmədi göydən - görmədik.
Bu il nağılçılar göylə danışıb:
Dörd alma düşəcək nağıldan sonra.
Tələsin, tələsin nağılçı dostlar;
Nağıl dinləyənlər siz də tələsin,
Göyün də vədinə inanmaq olmaz:
Nağıl qurtarmamış düşsə almalar...
Onda nağılçıya kim inanacaq!
Heç alma düşmədi göydən bəlkə də...
Bir şirin nağıl da bitəcək belə.
Üç alma düşəcək, üç alma göydən;
Dörd alma düşərsə, biri bizimdi...
ATALAR
Qədəm aldıq qədəmindən
Alovludur ilk odumuz.
Söz mülkümüz, söz ordumuz
Atalardır, atalardır.
Sözünü yendirib yenməz atalar!
Dönməz mərdliyindən, dönməz atalar!
Ata ömrü axan çaydı,
Ata əli qayığımız.
Sahillərdən sahillərə
Körpü salar hər qayığımız.
Atalar, atalar yolu yorulmaz!
Hünəri əyilməz, qolu yorulmaz!
Qəzəbinə güllə deyin,
Gülüşünə həzin bulaq.
Hara getsək ömrümüzə
Səhər kimi boylanacaq.
Atalar, övlada qanad atalar!
Şirin analara Fərhad atalar!
Ata eşqi dağdan uca,
Ana Vətən - ata andı!
Ata ərzə işıq səpən,
Ata işıq qoruyandı!
YANIN, İŞIQLARIM
Payız axşamıdır...hava xoş, təmiz,
Öpür sahilləri yenə göy dəniz.
Bəzən də zamanın xoş nəfəsi tək
Arabir üzümə toxunur külək.
Mən tənha deyiləm, minlərlə insan
Xəzər sahilində gəzir bu zaman.
Dikilir gözlərim mənim bu ara
Sahil boyu yanan gur işıqlara.
Onlara baxdıqca mən aram-aram,
Gəlir xatirimə, gəlir bu axşam-
Müharibə ili-qırx ikinci il...
O gün xatirimdən silinən deyil.
Onda sahillərə baxanda mənim
Hirsimdən titrədi daim bədənim:
Nə işıq görərdim, nə də izdiham,
Coşardı qəlbimdə nifrət, intiqam...
Düşmən təyyarəsi görməsin-deyə,
Pərdə çəkilərdi hər pəncərəyə.
Siz ey işıqlarım, döyüş illəri
Bəzən üzünüzü pərdələdim mən.
Dedim qoy yurdumun gözəllikləri
Qorunsun düşmənin nəzərlərindən.
Yox, bir də qoymaram, qoymaram ki, mən
Əlvan işığımı keçirə düşmən.
Axı siz nursunuz, siz işıqsınız,
Axşama, gecəyə yaraşıqsınız,
Yanın işıqlarım, yanın vüqarla,
Yurduma nur saçın min iftixarla...
1952.
ŞƏRQİN ÇAĞIRIŞI
Bu gün yenə qoca Şərqin
Çağırışını eşidirəm.
Bu gün Böyük Səhra kimi
Od içində yanır sinəm...
Bu gün elə coşuram ki...
Ağ Nil nədir, Göy Nil
nədir,
Neçə dəniz, neçə ümman,
Sanki mənim qəlbimdədir.
Qəlbim qara daş deyildir,
Bəşər dinə, mən lal olam,
Port-Səidə alov yağa,
Mən evimdə xoşhal olam.
Yox, Nil üstə yağan
mərmi
Yağır mənim otağıma.
Qoca Şərqin çağrış səsi
Gəlir yenə qulağıma...
Deyir hava, deyir torpaq,
Ey Şərq oğlu, ayağa qalx!
Səs verirəm bu səsə mən,
Səsim atəş, sözüm mərmi...
Gurşad yağıb sel qopanda
Şəlalələr kiriyərmi?
Bu gün Böyük Səhra kimi
Od içində yanır sinəm.
Bu gün yenə qoca Şərqin
Nidasını eşidirəm.
Səs verirəm bu səsə mən.
Çək əlini, çək Misirdən!
Hansı ərəb kreyseri
L-Manşında lövbər salıb?
Hansı Misir təyyarəsi
Alp üstündə qanad çalıb?
Hansı Misir balıqçısı
De, Senaya tor atmışdır.
Hansı ərəb, hansı lordu
Yuxusundan oyatmışdır?
Orda xurma əkməmisən,
Orda ehram tikməmisən.
Ağ çalmalı fəllahla bir
Orda şəhər salmamısan.
Axı Süveyş çəkiləndə
Bir damla tər
salmamısan.
Bəs nəyin var Afrikada
Avropalı, ey qəsbkar?
Misirlinin atanıza-
babanıza
Söylə görüm borcumu var?
Yetər Şərqə soxuldunuz,
Şərq çörəyi yeyə-yeyə!
Yetər ərəb nefti ilə
Təyyarəniz qalxdı göyə!
Çək əlini, çək Misirdən
Bəsdir atəş, bəsdir hədə.
O, sənə diz çökdürəcək
Səma Yerlə birləşsə də!
1956.
MƏNİM YOLUM
Bir yolun yolçusuyam,
Sürət də gərək, təmkin də.
Mən şad da olmalıyam,
Əsəbi də, qəmgin də.
Gedən çox, yol uzundur,
Səs də çox, iz də çoxdur.
Bir-birinə bənzəyən
Nəğmə də, söz də çoxdur.
O gur səslər içində
Səsimi tapmalıyam.
Yerimi, yerişimi,
İzimi tapmalıyam.
Özümü axtarmalı,
Özümü tapmalıyam...
15 avqust, 1962.
UZAQ DİYARDA BİR GECƏ
Uzaq, uzaq bir şəhərin
Bir uca mehmanxanasında,
Oturmuşam tənhalıq libasında.
Oturmuşam qələmimlə baş-başa.
Ürəyimlə baş-başa,
Qərib evinin qapısı
Yaşmaqlı-həyalı olarmış.
Qərib olan yerdə
Telefonun da lal olarmış.
Az qalıram duram,
Təcili yardıma zəng vuram.
(Bir milyoner adından).
Yüyürərək həkim gələ,
Dərdimi soruşa.
"Tənhalıq təzyiqim
Həddini aşıb,
Yeddi yüz səksənə yaxınlaşıb..."
Həkimin əlinin təması,
Bir ilıq təbəssüm dəvası
Bəs edə bir neçə
Yuxusuz gecə...
Sonra da yeni bir
"temperatur".
İstəsən, indi dur
Təcili yanğına zəng vur.
Hay-küyçü maşınlar
Ulaşa-ulaşa,
Yanına dırmaşa...
Deyəsən: beləcə
Məcrama sığmadım,
darıxdım.
Təcili yanğını yığdım...
Bir-iki bəd kəlmə,
Bir az da cərimə-
Bəs elər yarım gün.
Deyirəm özümə
Bəlkə sən
Belə bir nəticə düşündün:
Nəyinə gərək axı
İşığı sırtılmış
dəbdəbələr,
Aşağıdan uca,
Yuxarıdan alçaq,
Görünən mərtəbələr?
Nə vermisən
Araz vadisinə,
Qarabağ düzünə:
Yoluna qalxanlı qayalar,
Kəmərli çinarlar düzülə.
Axı səni
Ayağının tozundan tanıyır
Çoban Ələsgərin
əlləş-pəlləş itləri...
Ehey, pasportumu bəri,
Otel xanımı,
Pasportumu bəri...
Arl-Nim, 1969.
Fransa.
FARS MÜĞƏNNİSİNƏ
Oxu, qardaş!
küləkləri, çayları saxla!
Düşmənin də bu lisanı
sevməyə bilməz!
Oxu, qardaş!
Dərələri uc-uca bağla,
Mən bilirəm: nə qüdrətli
fatehdir bu səs.
Bu sənətə mən ülvimi, alimi deyim?
Gözəlliyin qəsbkarlıq gücünə alqış!
Eh, nə qədər bu ürəkdən aludəliyim
Ürəyimin öz haqqını əlimdən almış...
Kəlamının bal duzudur
ən böyük varın,
Bu ləhcənlə bülbüllərlə dəyişə bildin.
Türk atalı, türk analı hökmdarların
Bu lisanla
lisanını dəyişə bildin.
Mən yanmıram.
Köpüklənib lovğalanmıram.
Bahar təbli,
Leysan qəlbli əslim olubdur.
Mən danmıram,
Danmağı da mərdlik sanmıram,
Bu lisana Nizamilər təslim olubdur.
Tariximin min illəri yaşar yadımda:
Qonşusuna od verməyi adət etmişəm.
Nənəm olub, babam olub hörmət adında,
Çalağanın dilinə də hörmət etmişəm.
Firdovsinin nə günahı?
səsi uludur!
Xumarlıqdan kar olanın qulağını qaz!
Bir oğul ki, ana dili üzü quyludur,
O, şahı, abbası olar, Şah Abbas olmaz!
Mən çapmadım yer üzündə söz ələngəsi,
Təbriz kimi qıfıllı bir
mücrüm var orda.
Uçurumdur məhəbbətin
nifrət döngəsi,
Kinli dəvə çox yükünü qulazlar orda...
Oxu, qardaş! Alqışladım məlahətini,
Mən xalqımın mərd oğluyam, adil oğluyam.
İstəməzdim bir nəğməkar məharətini
Nə zamansa səndən alıb iki doğrayam.
Sentyabr, 1970.
Dostları ilə paylaş: |