Qozogʻiston davlati taʼlim tizimi

Qozogʻiston davlati taʼlim tizimi
Begamatova Nilufar
Sovet Ittifoqidan mustaqillikka erishgandan soʻng, Qozogʻistonda taʼlimni „davlat tomonidan moliyalashtirish“ qisqartirildi. 1991-yilda yalpi ichki mahsulotning 6 foizidan 1994-yilda 3 foizga tushdi, 1999-yilda esa bu koʻrsatkich 4 foizgacha koʻtarildi. Boshlangʻich va oʻrta maktab oʻqituvchilari yomon maosh oladilar; 1993-yilda 30,000 dan ortiq oʻqituvchilar (yoki 1990-yildagi oʻqituvchilarning yettidan bir qismi) taʼlimni tark etdilar, ularning aksariyati koʻproq daromadli ish qidirish uchun ketdilar.
1994-yilda Qozogʻistonda 8575 boshlangʻich va oʻrta maktabga (birdan oʻn birgacha), taxminan 3,2 million oʻquvchi qatnashdi. 1992-yilda Qozogʻistondagi 8500 ga yaqin bolalar maktabgacha taʼlim muassasalariga qatnadilar. 1994-yilda respublikaning oltmish bitta oliy oʻquv yurtida 272,1 ming talaba tahsil oldi. Talabalarning ellik toʻrt foizi qozoq, 31 foizi ruslar edi.
1994-yilda Qozogʻistonda 8575 boshlangʻich va oʻrta maktabga (birdan oʻn birgacha), taxminan 3,2 million oʻquvchi qatnashdi. 1992-yilda Qozogʻistondagi 8500 ga yaqin bolalar maktabgacha taʼlim muassasalariga qatnadilar. 1994-yilda respublikaning oltmish bitta oliy oʻquv yurtida 272,1 ming talaba tahsil oldi. Talabalarning ellik toʻrt foizi qozoq, 31 foizi ruslar edi.
Qozogʻistonning 1995-yilgi konstitutsiyasi majburiy, ijtimoiylashtirilgan oʻrta maktab taʼlimini beradi. Fuqarolar ijtimoiylashtirilgan oliy oʻquv yurtlari uchun raqobatlashadi. Xususiy taʼlim mamlakatda oʻsib bormoqda, oʻquvchilarning 5 foizga yaqini xususiy maktablarda oʻqiydilar, ular asosan oʻzboshimchalik bilan davlat nazorati ostida qoldirilgan.
2002-yilda Osiyo Taraqqiyot Banki Qozogʻistonga taʼlim sohasidagi muhim muammolar va ustuvorliklarni aniqlash va hukumatning taʼlim sohasini rivojlantirish strategiyasini kuchaytirishga hissa qoʻshish uchun texnik yordam koʻrsatdi[1]. Amerika Qoʻshma Shtatlari 2004-yilda Tinchlik korpusining 137 aʼzosiga „taʼlim va NNTni rivojlantirishda“ ishlashni taʼminladi
1999-yilda Qozogʻistonda erkaklarning 99,1 % va ayollarning 97,7 % oʻqish yozishni bilgan
2016 yildan Qozog‘iston maktablarida 12 yillik ta'lim dasturi bo‘yicha o‘qitish boshlanadi. Bu haqda Qozog‘iston ta'lim va fan vaziri o‘rinbosari Toxir Balikboyev Qozog‘iston parlamenti senatining ijtimoiy-madaniy rivojlanish va fan bo‘yicha qo‘mitasining kengaytirilgan tarkibdagi yig‘ilishida aytib o‘tdi.
“Biz 12 yildan beri 12 yillik ta'limga o‘tish haqida gapirmoqdamiz. Shuning uchun dastlabki tajribalar o‘tkazildi. Endi biz joriy yilda 30 ta maktabda yangi o‘quv dasturini joriy qilish bo‘yicha tajribani boshlaymiz. Bu, birinchidan, 1-sinf uchun dastur, ikkinchidan, maktabgacha ta'lim tizimi uchun maktaboldi sinfi. Keyingi yilda maktaboldi sinfiga keladigan barcha bolalar yangi dastur bo‘yicha ta'lim olishni boshlaydilar.
Shu tariqa, 12 yillik ta'lim tizimi quyidagicha bo‘ladi: hozir bizda 11 yillik ta'lim, unga pastdan yana bitta sinf – maktaboldi sinfi qo‘shiladi. 2016 yildan maktaboldi sinfi boshlanadi, 2017 yilda 1-sinf, undan keyin esa jadval bor va bu jadval to‘liq o‘tgandan keyin bizda maktab strukturasi quyidagicha ko‘rinish oladi: 5 + 5 +2”, deb tushuntirib o‘tdi Balikboyev.

Qozog’iston Respublikasida so’ngi yetti yildan buyon amalga oshirib kelinayotgan talabalar jamoasini shakllantirish modeli talabalar uchun universitet tanlash erkinligi va aholi jon boshiga moliyalashtirishga asoslangan bo'lib, u ta'lim muassasalariga mulk shaklidan qat'iy nazar, davlat tomonidan moliyalashtirishdan teng foydalanish imkoniyatini beradi.

• Qozog’iston Respublikasida so’ngi yetti yildan buyon amalga oshirib kelinayotgan talabalar jamoasini shakllantirish modeli talabalar uchun universitet tanlash erkinligi va aholi jon boshiga moliyalashtirishga asoslangan bo'lib, u ta'lim muassasalariga mulk shaklidan qat'iy nazar, davlat tomonidan moliyalashtirishdan teng foydalanish imkoniyatini beradi.

Qozog'iston qonunga ko'ra, barcha fuqarolar o'rta va boshlang'ich kasb-hunar ta'limi bepul olishingiz mumkin, va faqat tanlov o'tish uchun - oliy bepul o'rta maxsus va oliy o'quv yurtidan keyingi ta'lim uchun grantlar (bu holda, bu birinchi daraja bo'lsa). davlat kreditlari tizimi ham mavjud.

• Qozog'iston qonunga ko'ra, barcha fuqarolar o'rta va boshlang'ich kasb-hunar ta'limi bepul olishingiz mumkin, va faqat tanlov o'tish uchun - oliy bepul o'rta maxsus va oliy o'quv yurtidan keyingi ta'lim uchun grantlar (bu holda, bu birinchi daraja bo'lsa). davlat kreditlari tizimi ham mavjud.

E'tiboringiz uchun rahmat