Qrup: t ələbə

T
əfəkkür 
cisim v
ə hadisələrin, onlar arasındakı əlaqə və asılılıqların 
ümumil
əşmiş və vasitəli inikasından ibarət olan psixi prosesdir. 
T
əfəkkürün duyğu və qavrayışdan fərqi ondan 
ibar
ətdir ki, duyğu və qavrayış bilavasitə inikasdır. 
T
əfəkkür isə vasitəli inikasdır. 
T
əfəkkür və şüurun ümumi cəhəti ondan ibarətdir ki, 
h
ər ikisi beynin məhsuludur, varlığı əks etdirir. 
F
ərqləndirici cəhəti ondan ibarətdir ki, şüur ideal 
inikas kimi yalnız və yalnız ictimai insana məxsusdur. 
Şüur münasibətdə olan münasibətin inikasıdır. 
T
əfəkkür daha qədim tarixə malikdir. Təfəkkür varlığın 
inikasının ali səviyyəsidir. Təfəkkür — obyektiv 
varlığın vasitəli, ümumiləşdirilmiş, nitqin köməyilə 
daha d
əqiq inikasından ibarətdir. 
T
əfəkkürün əsas keyfiyyətləri 
aşağıdakılardır: 

T
əfəkkür obyektiv varlığın vasitəli inikasıdır (cismin temperatur xassələrinin 
t
əyin edilməsi).Təfəkkür obyektiv varlığın ümumiləşmiş inikasıdır (ayn-ayrı 
hallardan ümumi hala keçm
ək). 

T
əfəkkür digər psixi proseslərdən fərqli olaraq, varlığın daha dəqiq, daha 
düzgün inikasıdır. 

T
əfəkkür obyektiv varlığın nitq vasitəsilə inikasıdır. Nitqsiz təfəkkür yoxdur. 
T
əfəkkürsüz nitq var. 

---

H
ər bir psixi proses antogenetik inkişafda inkişaf dinamikasına malikdir. Belə ki, 
t
əfəkkür də digər psixi proseslər kimi fərdi inkişafa malikdir. Təfəkkürün inkişafı 
haqqında müxtəlif yanaşmalar var. İsveçrəli Jan Piaje qeyd edir ki, təfəkkür öz 
inkişafında 4 əsas mərhələni keçir. I — 
sensomotor 
— hissi — hərəki mərhələdir. 
Bu 
m
ərhələdə təfəkkürün inkişafı əsasən nitqin inkişafı ilə paralel getməyə başlayır. 
Ayrı-ayrı hərəkətlər vasitəsilə uşaq fikirləşməyə başlayır. II — 
əməliyyatlara qədərki 
m
ərhələ 
adlanır. Bu mərhələdə demək olar ki, uşaq müəyyən əməliyyatlara başlayır. 
Burada nitql
ə təfəkkürün inkişafı fərqlənir. Nitq təfəkkürü üstələyir. III — 
konkret 
əməliyyatlar 
m
ərhələsidir. Burada uşaq bir qədər mücərrəd düşünməyə başlayır. IV 
— 
formal 
əməliyyat 
m
ərhələsidir ki, insan abstrakt düşünməyi öyrənir. 
T
əfəkkürün xarakterik xüsusiyyətlərindən biri də onun nitqlə əlaqədə, vəhdətdə 
ol
masıdır. İnsan daim sözlər əsasında fikirləşir. Həm nitqin, həm də təfəkkürün 
əsasını ikinci siqnal sistemi təşkil edir. Lakin nitq təfəkkür prosesinin özü deyil. 
T
əfəkkürün 3 forması vardır: məfhum, hökm, əqli nəticə və ya istidlal. 
Cisim v
ə hadisələrin ümumi və mühüm olan əlamətlərin inikasına