Íqshamlı dúzilistiń járdeminde Plank turaqlısınıń mánisin anıqlaw Eksperimentlerdiń obyektleri
Ólshewlerdi júrgiziw ushın missal
Yüklə 69,42 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Bahalawlar hám nátiyjeler
- Qosımsha informaciyalar
|
Ólshewlerdi júrgiziw ushın missal
Tolqın uzınlıǵı λ hám jiyilik ν diń funkciyası sıpatındaǵı kernewdiń sheklik mánisininiń ólshewlerde alınǵan shamaları Reń λ, нм ν, ТГц 𝑈 0 , 𝑉 Sarı 578 519 0,59 Jasıl 546 549 0,70 Kók 436 688 1,23 Fiolet 405 741 1,40 Eskertiw : Joqarı basımlı sınap lampasınıń hár qıylı sızıqlarınıń jiyiligi prizmanıń yamasa reshetkalıq spektrometrdiń járdeminde anıqlaw múmkin (bunday eksperimentler P5.7.1.1 hám P5.7.2.1 jumıslarında ótkeriledi). 4-súwret. Kernewdiń sheklik mánisi 𝑈 0 jiyilik ν diń funkciyası sıpatında. Bahalawlar hám nátiyjeler Kernewdiń sheklik mánisi 𝑈 0 shamasınıń joqarı basımlı sınaplı lampadan shıqqan jaqtılıq spektrindegi sızıqlardıń jiyiliginen ǵárezligi 4-súwrette keltirilgen. Ólshewdiń nátiyjesinde alınǵan noqatlar bir sızıqtıń boyınsha jaylasqan. Usı tuwrı sızıqtıń qıyalıǵınan ∆𝑈 0 ∆𝜈 = 0.38 · 10 −14 𝑉 · 𝑠 shamasın, al elementar zaryadtıń 𝑒 = 1.6 · 10 −19 𝐶 ekenligin esapqa alsaq, onda Plank turaqlısı ushın ℎ = 6.1 · 10 −34 𝐷𝑗 · 𝑠 shamasın alamız. Ádebiyattaǵı mánisi bolsa ℎ = 6.62 · 10 −34 𝐷𝑗 · 𝑠 shamasına teń. Fotokatodtıń betinen julıp alınǵan fotoelektronlardıń kinetikalıq energiyası jiyilikten ǵárezli. Solay etip Plank turaqlısın hár qıylı jiyilikler ushın kernewdiń sheklik mánisi bolǵan 𝑈 0 shamasınıń mánislerin ólshew arqalı anıqlaw múmkin eken. Qosımsha informaciyalar 1. Shıǵıw jumısınıń mánisi materialdan ǵárezli. Kaliydi katodtıń materialı sıpatında paydalanıw siltili metallar ushın shıǵıw jumısınıń kishi bolatuǵınlıǵı menen baylanıslı. Bunday metallardaǵı sırtqı elektron atom menen ázzi baylanısqan. 2. Fotoemissiya menen baylanıslı bolǵan processlerdi tereńirek túsiniw ushın metallardaǵı elektronlardıń energiyalar boyınsha tarqalıwın úyreniw kerek. Elektronnıń kinetikalıq energiyası 𝑒 · 𝑈 0 diń kelip túsiwshi jaqtılıqtıń jiyiliginen ǵárezligin sáwlelendiriwshi grafikten shıǵıw jumısınıń mánisi (2)-formulaǵa sáykes ordinatanı kesip ótiw noqatınıń mánisi boyınsha anıqlaw múmkin. Biraq bul shama katodtıń shıǵıw jumısı emes. Haqıyqatında da tómendegi sebeplerge baylanıslı katod ushın shıǵıw jumısınıń shamasın ólshew múmkin emes: Katodtaǵı elektronlar 𝐸 𝐹 Fermi qáddinen baslap esaplanǵanda tereńligi 𝑊 𝐶 bolǵan potencial shuqırda jaylasadı. Usınıń saldarınan anodtıń elektronları da tereńligi 𝑊 𝐶 bolǵan potencial shuqırda jaylasqan boladı. Eger anod penen katod arasında elektr toǵın ótkeriwshi baylanıs payda etilgen bolsa, onda olar ushın Fermi qáddileriniń biyikligi birdey boladı (5-súwret). Eger anod penen katodtıń arasına U kernewi túsirilgen bolsa, onda Fermi qáddileriniń biri ekinshisine salıstırǵanda e·U shamasına jılısadı. Bunday jaǵdayda katodtıń elektronları 𝑊 𝐴 + 𝑒 · 𝑈 0 (6) shamasına teń biyik potenciallıq baryer arqalı ótiwge májbúr boladı. Bunday potenciallıq baryer arqalı ótiw ushın zárúrli bolǵan energiya foton tárepinen beriledi. Al ℎ · 𝜈 = 𝑊 𝐴 + 𝑒 · 𝑈 0 (7) teńligi orınlanǵanda anod toǵınıń shaması nolge teń boladı. Biraq kristallıq orientaciyaǵa jáne gaz atomlarınıń bettegi toplanıwınıń sebebinen 𝑊 𝐴 shamasınıń mánisin ańsatlıq penen anıqlaw múmkin emes. Tariyxıy jaqtan (2)-teńlemede berilgen jaqtılıqtıń kvantlıq qásiyeti jaqtılıqtıń korpuskulyarlıq qásiyetin tastıyıqlaǵan Kompton eksperimenti ótkerilmesten burın tallandı. Biraq Kompton effektinde fotonnıń energiyasınıń bir bólimi ǵana elektronǵa beriledi. Al fotoelektrlik processte fotonnıń energiyası tolıǵı menen jutıladı. 5-súwret. Shıǵıw jumıslarınıń mánisleri hár qıylı bolǵan metallar (anod penen katod) ushın energetikalıq shártler. Yüklə 69,42 Kb. Dostları ilə paylaş:
|