Quality of Service (QoS)

Quality of Service (QoS)
Şəbəkə Bağlantı Xidmət Keyfiyyəti (İngiliscə: Quality of Service, qısaca QoS), Şəbəkə üzərindəki tətbiqləri prioritetləndirərək zaman itkisini azaltmağı hədəfləyən bir şəbəkə xidmətidir. Bir şəbəkə əlaqəsi üzərindən çalışan bir trafik və ya proqram növünə prioritet verən müxtəlif texnikalara uyğun gəlir.
QoS dəstəkli modemlər və şəbəkə təchizatları haqqında. Bir kompüterdə birdən çox, fərqli internet əlaqəsini istifadə edən proqramların və ya eyni təchizata bağlı olaraq birdən çox istifadəçinin eyni vaxtda internet üzərindən məlumat transferi nəticəsində, bandwidth normal olaraq düşür. Bu vəziyyət nəticəsində məlumat gecikməsi deyilən “lag” olaraq təbir edilən bir vəziyyət meydana gəlir.
Mövcud məlumat trafikinin doğru ehtiyaclara cavab verə bilməsi üçün bəzi tətbiqlərə prioritet vermək lazımdır. Məsələn p2p proqramları uzun müddətli fayl endirim əməliyyatları etdiyi üçün normalda p2p proqramları işlədiyi zaman kobud bir misalda desək, p2p internet üzərində 1 gb-lıq bir məlumat endirir, amma internet səhifə kinomexaniki tərəfdən hər hansı bir internet səhifəsindəki 1 mb məzmunlu html səhifə faylı normal şərtlər altında p2p istəkçisinin tələb etdiyi məlumat transfer paketləri arasında sıralanaraq gecikəcək, tez gələcək bir səhifənin açılma müddəti uzanacaq.
QoS həm də bir çox gerçək vaxt oyunlarında əhəmiyyətli olan lag probleminin öhdəsindən gəlmək üçün əhəmiyyətli bir həll üsuludur.
Port prioriteti sırası, ümumiyyətlə, istifadəçinin mövcud prioritetli ehtiyacına görə dəyişiklik göstərsə də, ümumiyyətlə ev istifadəçilərin seçimləri bu sıranı izləyir:
1 - Kompüter oyunları üçün uyğun portlar;
2 - İnternet səhifələri üçün 80. port və 8080. portları;
3 - İnternet üzərində səsli və görünüşlü ünsiyyət və xəbərləşmə proqramlarının istifadə etdiyi portlar.
QoS un daha yaxşı anlaşılması üçün əvvəlcə bir neçə terimin yaxşı aydın olması lazımdır. Bunlar delay (gecikmə), jitter (fərqlilik), bandwidth(bant genişliyi), packet loss (paket itkisi), throughput (data həcmi) –dur.
Delay- Gecikmə mənasına gələn delay bir neçə formada qarşımıza çıxır. Bir cihazın bir paket'i alıb onun çıxışa istiqamətləndirməsinə qədər keçən vaxta əməliyyat gecikməsi (processing delay); bir paket'in iki port arası ötürülməsi arasında keçən müddətə ardıcıl olaraq gecikməsi (serialization delay); yenə bir paket qaynağından yığıldıqdan sonra çıxıb hədəfdə şərh qədər keçən vaxta nöqtələr arası gecikmə (end-to-end delay) adı verilir.
Jitter-Paketlərin gecikmə vaxtlarındakı fərqlilikdir. Eyni növdən paket’lərin qaynaq ilə hədəf arasındakı ötürülməsi əsnasında keçən müddətlər arası fərqliliyi ifadə edər.