Quran son sәmavi müjdәdir. Hansı ki, sonuncu Peyğәmbәrә (s), yәni һәzrәt Mәһәmmәdә (s) göndәrilәrәk

YEKUN 
1. Balın müalicәvi әhәmiyyәti Ģübhәsizdir. Bu Quranda 
da  öz  әksini  tapmıĢdır 
سانلل ءافش هيف
  (Onda 
insanlar  üçün 
şəfa var).
  
2.  Hәlә  erkәn  tәbabәtdә  balın  müalicәvi  әhәmiyyәtinin 
dәrk  olunmasını,  hәtta  Tövratda  da  yad  edilmәsini  nәzәrә 
alsaq,  bunun  Quranın  elmi  möcüzәsi  olmadığı  anlaĢılar. 
Quranda verilәn bu ibarә (Onda 
insanlar üçün şəfa var) 
sadәcә bal haqqında mövcud olan fikirlәrin tәsdiqidir.  
3.  Balın  kimyәvi  tәrkibi  bitkinin  növündәn  vә  hava 
Ģәraitindәn  asılıdır.  Elә  buna  görә  dә  qeyd  olunan 
xüsusiyyәtlәr  (balın  mәdә-bağırsaq,  qaraciyәr,  öd  yolu, 
böyrәk, 
ürәk-damar, 
sinir 
vә 
s. 
xәstәliklәrin 
müalicәsindәki rolu) hәr balda olmaya bilәr. 
ORUC 
Oruc, 
obaĢdandan 
ilk 
axĢam 
saatlarınadәk 
qidalanmadan  çәkinmәyә 
deyilir.  Bu 
әmәl  insan 
orqanizminә,  elәcә  dә  onun  psixoloji  durumuna  olduqca 
müsbәt  tәsirlәr  göstәrir.  Quranda  bu  әmәl  haqqında  bir 
neçә mәrhәlәdә söhbәt açılmıĢdır.  

---

262 
 
Ġlk mәrhәlәdә oruc tutanlara böyük mükafat vәd edilir.  
“Həqiqətən, Allah məhz müsəlman kişilər və qadınlar, 
mö’min kişilər və qadınlar, (Allaha) müt’i kişilər və 
qadınlar, doğru danışan kişilər və qadınlar, səbirli kişilər 
və qadınlar, təvazökar (yalnız Allah qarşısında kiçilən) 
kişilər və qadınlar, sədəqə verən, oruc tutan kişilər və 
qadınlar, ayıb (övrət) yerlərini (zinadan) qoruyub 
saxlayan kişilər və qadınlar və Allahı çox zikr edən kişilər 
və qadınlar üçün (axirətdə) məğfirət (bağışlanma) və 
böyük bir mükafat (Cənnət) hazırlamışdır!”
1
 
 
Növbәti mәrhәlәdә oruc müsәlmanlara vacib edilmiĢdir.  
“Ey  iman  gətirənlər!  Oruc  tutmaq  sizdən  əvvəlki 
ümmətlərə  vacib  edildiyi  kimi,  sizə  də  vacib  edildi  ki, 
(bunun  vasitəsilə)  siz  pis  əməllərdən  çəkinəsiniz!  (Oruc 
tutmaq)  sayı  müəyyən  olan  (bir  ay)  günlərdir.  (Bu 
günlərdə)  sizdən  xəstə  və  ya  səfərdə  olanlar  tutmadığı 
günlər  qədər  başqa  günlərdə  oruc  tutmalıdırlar.  Oruc 
tutmağa  taqəti  olmayanlar  isə  (hər  günün  əvəzində)  bir 
yoxsulu  doyuracaq  qədər  fidyə  verməlidirlər.  Hər  kəs 
könüllü  xeyir  iş  görərsə  (həm  oruc  tutub,  həm  də  fidyə 
verərsə),  bu  onun  üçün  daha  yaxşı  olar.  Bilsəniz  oruc 
tutmaq  sizin  üçün  nə  qədər  xeyirlidir!  İnsanlara  doğru 
yolu  göstərən,  bu  yolu  açıq  dəlilləri  ilə  aydınlaşdıran  və 
(haqqı  batildən)  ayıran  (Qur’an)  ramazan  ayında  nazil 
edilmişdir.  Aya  (ramazan  ayına)  yetişən  şəxslər  (bu  ayı) 
oruc  tutmalıdırlar;  xəstə  və  ya  səfərdə  olanlar  isə 
tutmadığı  günlərin  sayı  qədər  başqa  günlərdə  tutsunlar. 
Allah  sizin  üçün  ağırlıq  deyil,  yüngüllük  istər  ki,  fövtə 
gedən  günlərin  orucunu  tamamlayasınız  və  sizi  düz  yola 
                                                 
1
 Әhzab, 35. 

---

263 
 
yönəltməsinə görə Ona ("Allahu əkbər" deməklə) tə’zim və 
şükür edəsiniz”
1
.