Quran son sәmavi müjdәdir. Hansı ki, sonuncu Peyğәmbәrә (s), yәni һәzrәt Mәһәmmәdә (s) göndәrilәrәk

partlayıĢı  baĢ  verәn  ulduzların  üst  qabıqları  kәnara 
sıçrayacaq. Can vermәkdә olan ulduz  yalnız bir neçә saat 
enerji yayacaq‖
2
.  
ELMĠ SĠRLƏR 
Bәzi tәfsirçilәr mәlum ayәlәrin dünyanın sonu ilә bağlı 
kosmoloji  nailiyyәtlәrlә  üst-üstә  düĢdüyü haqqında söhbәt 
açmıĢlar. 
1.
 
Ayәtullah  Mәkarim  ġirazi,  ―Pәyami-Quran‖  adlı 
tәfsir  әsәrindә  dünyanın  sonu  ilә  bağlı  ayәlәri  tәhlil 
edәrkәn ―Tәkvir‖ surәsinin 1-2-ci ayәlәri haqqında yazır: 
                                                 
1
 Yenә orada, 54-55. 
2
 ―Kosmos vә qalaktika yolu‖, sәh. 25-26
.
 

---

113 
 
―دسْک‖ [kuvvirət] sözü, bükülmәk, yığılmaq (sıxılmaq) 
mәnalarını  ifadә  edir.  Bәzәn  isә  sönükmәk  kimi  tәrcümә 
olunur.  Ehtimal  ki,  GünәĢә  nisbәtdә  hәr  iki  mәna 
keçәrlidir.  Belә  ki,  günәĢ  tәdricәn  sıxılaraq  (büzüĢәrәk) 
parlaqlığını itirәcәk (sönükәcәk). 
―دسذکًا‖  [inkədərət]  sözü  sönükmәk,  qaralmaq, 
çökmәk,  parçalanmaq  mәnalarını  ifadә  edir.  Demәli, 
Qurana görә dünyanın sonunda GünәĢ sisteminin әn parlaq 
cismi sönükәcәk. Digәr ulduzların da taleyi belәdir. 
Alimlәrin  fikrincә  GünәĢin  enerjisi  onun  daxilindә 
gedәn  istilik-nüvә  reaksiyalarından  törәyir.  Onun  çәkisi 
hәr  gün  1  milyard  ton  azalır  vә  bu  onun  tәdricәn 
sönükmәsinә, parlaqlığını itirmәsinә gәtirib çıxarır‖
1
.  
O, GünәĢ vә Ayın cәmlәĢmәsi (―Qiyamәt‖, 8) haqqında 
yazır: 
―Çox  güman  ki,  GünәĢ  vә  Ayın  cәmlәĢmәsindәn 
mәqsәd  Ayın  cazibә  müvazinәtinin  pozulması  nәticәsindә 
mәrkәzә, yәni GünәĢә doğru cәzb olunmasıdır
2
. 
 
―Ġnfitar‖ surәsinin 1-2-ci ayәlәri haqqında yazır: 
―Ulduzların 
da 
düzümü, 
cazibә 
müvazinәti 
pozulacaqdır. Çox güman ki, Quran da buna iĢarә vurur‖
3
. 
 
O,  ―Ġnfitar‖  surәsinin  3  vә  ―Tәkvir‖  surәsinin  6-cı 
ayәlәrini izah edәrkәn üç ehtimalı qeyd edir: 
Birinci  ehtimal:  Su  iki  ünsürdәn  -  oksigen  vә 
hidrogendәn  tәĢkil  olunmuĢdur.  Bunlar  hәr  ikisi  yanmaq 
qabiliyyәti  olan  qazlardır.  Suyun  tәrkibi  ayrılacaq  vә 
böyük yanğınlar törәnәcәk. 
Ġkinci  ehtimal:  Qiyamәt  öncәsi  böyük  zәlzәlәlәr 
nәticәsindә Yer yarılacaq vә dәnizlәr bir-birinә qovuĢacaq. 
                                                 
1
 ―Pәyami- Quran‖, c. 6, sәh. 33-34. 
2
 Yenә orada, sәh. 35. 
3
 ―Pәyami-Quran‖, c. 6, sәh. 35 

---

114 
 
Üçüncü  ehtimal:  Dağların  parçalanaraq  dәnizlәrә 
tökülmәsi  vә  yaxud  göydәn  yağan  bәrk  cisimlәrin 
okeanlara  düĢmәsi  suyun  daĢmasına  vә  bütün  quru 
әrazilәri su basmasına gәtirib çıxaracaqdır. 
2.  Yazıçılardan  biri  Qiyamәt  surәsinin  9-cu  ayәsinә 
toxunaraq  gerçәkliyә  hakim  olan  mövcud  düzümün 
pozulması haqqında yazır: 
―Atom  nüvәsi  ilә  onun  әtrafına  fırlanan  elektronlar 
arasındakı boĢluq onların kütlәlәrinә nisbәtdә çox geniĢdir. 
Әgәr  bir  atomun  1 
km
  olduğunu  ĢәrtlәĢsәk,  onun  yalnız  1 
m
-ini  nüvә  vә  proton  tutur.  Elektron  isә  1 
km
-lik  fasilәdә 
nüvә әtrafında hәrәkәt edir (fırlanır). 
Әslindә bütün varlıqlar (canlı vә ya cansız) atomlardan 
tәĢkil  olunmuĢdur.  Әgәr  atomlar  arasındakı  mәsafә  vә 
boĢluq  aradan  getsә,  bütün  varlıqlar  öncәki  çәkilәrini 
qorumaq  Ģәrtilә  olduqca  kiçik  varlıqlara  çevrilәr  vә  bu 
zaman  bütöv  maddi  alәm  bir  göz  qırpımında  dağılar.  Yer 
kürәsi kiçik bir narınc Ģәklini alar
1
.  
Sonra  göy  cisimlәri  kiçik  yumaq  (Ģar)  Ģәklinә  düĢәrәk 
bir-biri  ilә  toqquĢacaqlar.  Bu  elmi  hәqiqәt  (böyük  Köpәk 
bürcündә)  Sirius  adlanan  çox  böyük  bir  ulduzun  bir  anda 
kiçik bir ulduza çevrilmәsi zamanı isbat olundu‖
2
.  
3.  Bәzilәri  Tәkvir,  3  ayәsini  suyun  tәrkibindә  oksigen 
atomunun hidrogendәn ayrılması kimi izah edirlәr
3
. 
 
                                                 
1
  Joliot
 
adlı  bir  alim  yazır:  ―Әgәr  insan  bәdәninin  atomlarının 
mәsafәlәri  aradan  qalxarsa,  o,  çәkisini  qorumaqla,  misal  üçün,  70  kq 
çәkili  insan  70  kq  mikrob  Ģәklinә  düĢәr.  Belә  ki,  onu  yalnız  
mikroskopla görmәk mümkün olar. 
2
 ―Quranın heyrәtlәndirici mәsәlәlәri‖, sәh. 129-131. 
3
  ―Tәkamülün  yolu‖,  sәh.  c.  3,  sәh.  189;  ―Quranın  heyrәtlәndirici 
mәsәlәlәri‖, sәh. 132. 

---

115 
 
4.  Bәzi  müasir  yazıçılar  Tәkvir  surәsinin  1,  Ġnfitar 
surәsinin  1  vә  2-ci  ayәlәrinә  toxunaraq  GünәĢ  vә 
ulduzların  sönükmәsi  haqqında bir neçә nәzәriyyәni  qeyd 
etmiĢlәr: 
a) Doktor C. Qamov
 
yazır: 
―Elә  bir  gün  gәlәcәk  ki,  Yer  (elәcә  dә  digәr  planetlәr) 
böyük 
bir