2. “Əl-Möcüzә әl-Quraniyyә”, Doktor Mәhәmmәd
Hәsәn Hitu.
O da Hüseyn Nacinin fikirlәrini tәkrar vә tәsdiq edir.
3. “Quranda 19 möcüzәsi”, Bәssam Nәhad Cәrrar.
O özü Quranda 19 әdәdi ilә bağlı möcüzәni qәbul etsә
dә RәĢad Xәlifәnin yanlıĢ fikirlәrini açıqlayaraq yazır:
―Hәrflәrin surәlәrdә tәkrar olunmasını araĢdırdıqdan
sonra gördüm ki, RәĢad Xәlifә istәdiyi nәticәni almaq
üçün bilәrәkdәn yalan danıĢmıĢdır‖.
4. “Quranın әdәdlәrlә bağlı möcüzәsi vә riyazi
düzümü”, Abbas Yәzdani.
O, uyğun mәqalәsindә Quranın әdәdlәrlә bağlı riyazi
ecazkarlığını qәbul edәnlәrin yanlıĢlıqları haqqında danıĢır
vә bu tәmayülçü cәrәyanın insanlarda çaĢqınlıq
yaratdığını bildirir.
RәĢad Xәlifә yazırdı: الله الرحمن الرحیم مسب ayәsi 19 hәrfdәn
ibarәtdir. Bu ilk ayәnin bütün sözlәri 19-a bölünәndir. Belә
ki, ümumilikdә ― الله نسث‖ 19, الله 2698, يودس 57, نیدس 114
dәfә iĢlәnmiĢdir. Halbuki bu rәqәmlәrdәn yalnız 57 rәqәmi
doğrudur. Әgәr الله sözündәn mәlum nәticәni almaq istәsәk
للهبث ،للهبر ،لله ،للهبف نِللا sözlәrini dә hesablamalıyıq. نِللا sözü isә
127
hesablanmamalıdır. نسا sözü Quranda 22 dәfә, نسث isә
yalnız 7 dәfә iĢlәnmiĢdir.
O, Әdnan Rәfainin مْي [yəvm] (gün) sözünün Quranda
365 dәfә iĢlәnmәsi fikrinә cavab olaraq yazır: ―O, مْي
[yəvm] sözünün tәk Ģәklini nәzәrdә tutmuĢ, زئهْي ، نکهْي ،
نِهْي ifadәlәrini hesablamadığı bir halda مْیلبث ، مْیل بف
sözlәrini nәzәrdәn qaçırmamıĢdır‖.
Ümumilikdә bu növ hesablamalarda mәntiqi üsluba
riayәt olunmamıĢdır.
O, KuruĢ CәmniĢana cavab olaraq yazır:
―Bu fikrin әsaslı iradı ondadır ki, Quranın ecazkarlığını
sübuta yetirmir. Çünki istәnilәn qәlәm sahibi kitab yazıb
onun fәsillәrinin, cümlәlәrinin sayında belә bir düzüm
nәzәrdә tuta bilәr‖.
Әbd әr-Rәzzaq Nofelә irad tutaraq yazır:
―Ġblis sözünün Quranda 11 dәfә iĢlәnmәsi doğru olsa da
ٍربؼزسا sözü 17 dәfә deyil, 7 dәfә iĢlәnmiĢdir. Bundan baĢqa
hәr biri 75 dәfә iĢlәnәn müsibәt vә Ģükür anlayıĢları
arasında nә әlaqә olduğu aydın deyil. Әgәr söylәnilәn
riyazi ahәngdarlıqlar doğru olsa belә bu Quranın bәĢәr
qüdrәti xaricindә bir kitab olduğunu isbat etmir. Çünki
istәnilәn Ģәxs bu kimi riyazi düzümә malik bir kitab yaza
bilәr‖
1
.
O, sonda aĢağıdakı nәticәlәri qeyd edir:
1. RәĢad Xәlifәnin önә çәkdiyi riyazi ecazkarlığın izlәri
Syutinin ―әl-Ġtqan‖ әsәrindә mövcuddur.
1
Bu әsaslandırma yanlıĢdır. Öncәdәn bir alim tәrәfindәn riyazi
mәqsәdlә yazılan kitabı Quranla müqayisә etmәk olmaz. Çünki Quran
23 il әrzindә tәhsilsiz bir Ģәxs tәrәfindәn tәqdim olunmuĢdur. Bundan
baĢqa әgәr hәqiqәtәn bu riyazi düzümün möcüzә olduğu sübut
olunarsa, gәlәcәkdә belә bir iĢin görülә bilәcәyi ehtimalı indiki
möcüzәni istisna etmir. Çünki bu cür uzaq ehtimallar daim olmuĢdur.
128
2. Bu yanlıĢ cәrәyandır vә Quran maarifinin
yayılmasına heç bir xidmәt etmәmiĢdir. RәĢad Xәlifә
mәlum yanlıĢ fikirlәri nәticәsindә Qiyamәtin vaxtını
dәqiqlәĢdirdi (h. q. 1709) vә peyğәmbәrlik iddiası etdi
(sonda isә öldürüldü).
3. Quranın riyazi düzümü haqqında verilәn statistik
rәqәmlәr bir çox hallarda yanlıĢdır.
4. Söz vә hәrflәrin sayılmasında vahid bir metod
nәzәrdә tutulmayıb.
5. Әgәr Quranda sözlәrin tәkrar olunmasında xüsusi bir
ahәngdarlıq varsa da bu Quranın ecazkarlığını isbat etmir.
Çünki bu dәqiq yazılar bәĢәr yazı nümunәlәrindә dә
mövcuddur.
6. Alınan nәticәlәr arasında mәntiqi әlaqә yoxdur.
7. Bu tәmayülçü cәrәyan Quranın tәhrif olunduğunu
söylәyәnlәr üçün dayaq nöqtәsidir. Onlar,
riyazi
hesablamalar nәticә etibarı ilә yanlıĢ olduqda bunu
Quranın tәhrif olunduğuna dәlil kimi göstәrirlәr.
8. Bәzi bu kimi uyğunluqlardan Ģairanә istifadә yol
verilәndir. Lakin bunu elmi Ģәklә salmaq olmaz.
9. Quran vә hәdislәrdә Quranın riyazi düzümü haqqında
heç bir iĢarә yoxdur. Quran hidayәt vә әmәl kitabıdır.
10. Quranın ecazkarlığını anlamaq üçün әrәb dilinin
incәliklәrini bilmәk, davamlı tilavәt edәrәk düĢünmәk
lazımdır
1
.
YEKUN
1
―Quranda 19 möcüzәsi‖, sәh. 21, 140. Bәzilәrinә görә Doktor RәĢad
Xәlifәyә qarĢı radikal mövqelәrin kökündә onun bәzi mәzhәblәrә
meyilli olması dururdu. Çox güman ki, onun öldürülmәsinә sәbәb dә
bu radikal mövqelәr olmuĢdur.
129
Quranın әdәdlәrlә bağlı riyazi möcüzәsi haqqında bir
neçә mәqama diqqәt yetirmәk zәruridir.
1.
Öncә dә qeyd etdiyimiz kimi bir çox müsәlman
alimlәri Quranın riyazi düzümü haqqında tәdqiqatlar
aparmıĢ vә maraqlı nәticәlәr әldә etmiĢlәr. Tәbii ki, bәzәn
yanlıĢ nәticәlәr dә alınmıĢdır. Müxalif vә müvafiqlәrin
söylәdiklәrinә nәzәr saldıqda görürük ki, Quranın riyazi
möcüzәsi müәyyәn mәnada hamı tәrәfindәn qәbul olunur.
Daha dәqiq desәk xüsusi iqrari Ģәkildә qәbul, ümumi iqrari
Ģәkildә isә rәdd olunur.
2.
Öncә dә qeyd olunduğu kimi Quranda 19 әdәdinin
tәmәl prinsip olması fikri yanlıĢdır. Amma bu hәmin
fikirdә olan müsәlman mütәfәkkirlәrin bәhai vә ya
tәmayülçü olduğunu söylәmәyә әsas veriri. Fikrimizcә
elmi mәsәlәlәrdә bu Ģәkildә davranmaq doğru deyil.
Maraqlı burasıdır ki, RәĢad Xәlifәni yanlıĢ tәfәkkürә malik
tәmayülçü adlandıranlar özlәri bu vә ya digәr Ģәkildә
Quranın riyazi möcüzәsini qәbul edirlәr.
3.
Quranın riyazi düzümü (hәr iki tәrәfin qәbul etdiyi
mәhdud vәziyyәt) heyrәtlәndiricidir. Çünki heç bir tәhsil
görmәyәn, oxumaq, yazmaq bilmәyәn bir Ģәxs 23 il
әrzindә, fәrqli Ģәraitdә -döyüĢ zamanı, sülh vә
әminamanlıq zamanı belә bir kitab tәqdim edilmiĢdir (yәni
adәtәn kitab yazan alimlәr kimi hәr Ģeydәn kәnarda tam
sakit
kitabxana
Ģәraitindә
yazmayıb).
Bu
çox
heyrәtlәndiricidir. Lakin mövcud riyazi düzüm Quranın
ecazkarlığını isbat edirmi?
Burada iki әsaslı irad mövcuddur. Birincisi, bu mәsәlә
kiçik müqәddimә (fәrdi hökm) baxımından natamamdır.
Çünki xüsusi iqrari Ģәkildә qәbul olunur. Ġsbat olunan
mәsәlәlәr Quranın ecazkarlığını sübuta yetirәcәk qәdәr çox
deyil.
130
Ġkincisi, böyük müqәddimә (ümumi hökm) baxımından
da natamamdır. Çünki Quranın insanları mübarizәyә
çağırması ümumi bir iddia deyil vә Quranın bütün
tәrәflәrinә aid olmur. Bu iddianın әhatәsindә olan tәrәflәr
içindә isә әdәdlәrlә bağlı ecazkarlıq yoxdur (yәni Quranda
buyurulmamıĢdır).
Biz birinci fәsildә ikinci irada cavab verәrәrәk bildirdik
ki, Quranın mәlum iddiası ümumi olub bütün tәrәflәri
әhatә edә bilәr. Lakin birinci irad hәlә dә öz qüvvәsindә
qalır.
4. Yuxarıdakı qeyd olunanlara әsasәn Quranın riyazi
ecazkarlığı qәti olaraq isbat edilmәmiĢdir vә RәĢad
Xәlifәnin әldә etdiyi nәticәlәr qәbulolunmazdır.
5. Quranın riyazi ecazkarlığını qәbul edәn bәzilәri onu
Quranın tәhrif olunmamasının dәlili kimi göstәrirlәr.
Halbuki göstәrilәn sadәcә riyazi düzümdür. Lakin bu
riyazi düzümün necә olmalı olduğu bәlli deyil. Demәli,
Quranın mövcud riyazi düzümü onun tәhrif olunub
olunmamasına dәlil ola bilmәz.
|