Quran son sәmavi müjdәdir. Hansı ki, sonuncu Peyğәmbәrә (s), yәni һәzrәt Mәһәmmәdә (s) göndәrilәrәk

TƏKAMÜL VƏ NÖVLƏRĠN DƏYĠġMƏZLĠYĠ 
KONSEPSĠYALARININ ĠZAHI 
Öncә  dә  qeyd  olunduğu  kimi  tәbiәtĢünaslıq  elmlәri  ilә 
mәĢğul  olan  alimlәr  arasında  hәyatın  vә  insanın  (canlı 
tәbiәtin) mәnĢәyi haqqında iki nәzәriyyә mövcuddur. 
1.  Növlәrin  tәkamülü  vә  ya  transformizm  nәzәriyyәsi. 
Bu  nәzәriyyәyә  görә  üzvi  alәmdә  mövcud  olan  növlәr 
sabit  deyil.  Ġndi  yaĢayan  növlәr  әvvәl  yaĢayan  növlәrdәn 
tәbii  yolla  әmәlә  gәlmiĢdir.  Demәli,  indiki  bütün  üzvi 
alәm,  bitkilәr,  heyvanlar  vә  insan  özü  dә  milyon  illәr 
davam  edәn  inkiĢaf  prosesinin  mәhsuludur.  BaĢlanğıcda 
ibtidai formalar, birhüceyrәlilәr okeanlarda xüsusi Ģәraitdә 
(cansız  varlıqdan)  törәmiĢdir.  Bu  mikroskopik  varlıqlar 
ibtidai  hәyati  formalardan  ali  formalara  doğru  qradasiya 
istiqamәtindә  dәyiĢmәyә  baĢladılar.  Okeanlardan  sahilә, 
sahildәn  havaya  keçdilәr.  Tәkamül  prosesinin  әn  kamil 
nümunәsi  bugünkü  insanlardır.  Onlar  insanabәnzәr 
meymunların tәkamülü nәticәsindә meydana gәlmiĢlәr. 
2.  Növlәrin  dәyiĢmәzliyi  nәzәriyyәsi.  Bu  nәzәriyyәyә 
görә üzvi alәmi tәĢkil edәn növlәr indiki Ģәkildә yaradılmıĢ 
vә  dәyiĢmәzdir.  Heç  bir  növ  digәr  növә  çevrilmәmiĢdir. 
Ġnsan da ayrıca yaradılmıĢ vә dәyiĢmәmiĢdir. 
Hәr iki nәzәriyyәnin tәrәfdarları öz fikirlәrini qәtiyyәtlә 
müdafiә  etmiĢ  vә  elmi  dairәlәrdә  dәrin  çәkiĢmәlәr 
müĢahidә  olunmuĢdur.  Lamark  vә  Darvin  Tәkamül 
nәzәriyyәsini  yeni  dәlillәrlә  elmi  ictimaiyyәtә  tәqdim 
etdikdәn  sonra  mövcud  çәkiĢmәlәr  daha  da  Ģiddәtlәndi
1
. 
                                                 
1
 Qeyd etmәk lazımdır ki, Lamarkizm vә Darvinizm tәkamülü 
büsbütün bir-birinә әks olaraq Ģәrh edir. Lamarkizm tәkamülü 
uyğunlaĢma (adaptasiya) ilә, darvinizm isә uyğunlaĢmanı tәkamüllә 
izah edir. 

---

140 
 
ġübhәsiz,  tәbiәtĢünaslıq  elmi  dairәlәrindә  Tәkamül 
tәlimini müdafiә edәn elm adamları çoxluq tәĢkil edir.