Quran son sәmavi müjdәdir. Hansı ki, sonuncu Peyğәmbәrә (s), yәni һәzrәt Mәһәmmәdә (s) göndәrilәrәk
LEġ ƏTĠNĠN (YEYĠLMƏSĠNĠN) QADAĞAN
Yüklə 2,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ُ ْيَلَع َمَّرَح اََّ ِإ َةَتْ يَمْلا ُم
- QISA TARĠX LeĢin iyrәnc olduğu hәlә Ġslamdan öncә Tövratda tәsdiqlәnmiĢdir. ZәrdüĢt dinindә dә bu haqda qәti hökmlәr mövcuddur. HÖKMLƏR
- ELMĠ SĠRLƏR
|
4. LEġ ƏTĠNĠN (YEYĠLMƏSĠNĠN) QADAĞAN
OLUNMASI LeĢ insan vә ya heyvan ölüsünә (cәsәdinә) deyilir. ġәriәtdә isә özü ölmüĢ, yaxud da Ģәri qaydalarla kәsilmәyәn heyvana deyilir. ُ ْيَلَع َمَّرَح اََّ ِإ َةَتْ يَمْلا ُم “O (Allah) sizə ölmüş heyvanı haram etmişdir” 1 . Yuxarıdakı ayә dörd surәdә tәkrarlanmıĢdır. Bu bәnzәrsiz tәkrarlanmanı müxtәlif sәbәblәrlә әlaqәlәndirmiĢlәr: 1. Mövzunun әhәmiyyәti (orqanizm üçün tәhlükәsi). 2. O dövrün insanlarının bu mәsәlәyә aludә olmaları 2 . QISA TARĠX LeĢin iyrәnc olduğu hәlә Ġslamdan öncә Tövratda tәsdiqlәnmiĢdir. ZәrdüĢt dinindә dә bu haqda qәti hökmlәr mövcuddur. HÖKMLƏR Ġslam dinindә leĢ haqqında bir neçә ayrıca hökm mövcuddur. 1 Bәqәrә, 173; Maidә, 3; Әnam, 145; Nәhl, 115. 2 ―Tәfsiri-nümunә‖, c. 1, sәh. 588. 194 Birinci: LeĢ yeyilmәsi qadağan olunmuĢ qida mәhsulları sırasındadır. LeĢ әtini yemәk haramdır vә günah hesab olunur. Ġkinci: Atıcı qanı olan heyvanın ölüsü (leĢi) murdardır. Üçüncü: Müsәlmanın cәsәdini dәfn etmәk vacibdir. Hәr bir müsәlmana onu iyi yayılmayacaq, heyvanların eĢә bilmәyәcәyi Ģәkildә dәfn etmәk vacibdir. Әlbәttә, kafirlәrin vә ya iylәnmiĢ hevanların ölüsünün basdırılması da zәruridir. Çünki әtraf mühitin çirklәnmәsinә, xәstәliklәrin törәmәsinә gәtirib çıxarır. Dördüncü: ―Mәss-meyyit‖ qüslü ölüyә (insan cәsәdinә) әl vuranlara (müәyyәn Ģәrtlәrlә) vacibdir. BeĢinci: Müsәlman qәbrinin açılması (hәtta uĢaq, yaxud dәli belә olsa) haramdır. ELMĠ SĠRLƏR Әhli-beytdәn (ә) gәlәn bәzi rәvayәtlәrdә mәlum ayәdә mövcud olan sirlәrә toxunulmuĢdur. Bir çox tәfsirçi vә tibb mütәxәssislәri dә ayә ilә bağlı elmi mәqamları qeyd etmiĢlәr. 1. Hәdislәr Ġmam Sadiq (ә) bütün bu mәsәlәlәrin (hökmlәrin) insanların xeyrinә olduğunu vurğulayaraq buyurur: ―LeĢ yeyәnin bәdәni zәiflәyir, gücü azalır, nәsli kәsilir. Bunu davam etdirәn Ģәxs qәfil ölümlә (infarkt vә s.) dünyadan köçür‖ 1 . Ġmam Rza (ә) buyurur: ―LeĢ yemәk bәdәndә pis iy әmәlә gәtirir. Tündmәcazlığa, әsәbiliyә, qәlbin daĢlaĢmasına vә ülfәtin 1 ―Vәsail әĢ-Ģiә‖, c. 16, sәh. 310. 195 azalmasına sәbәb olur. LeĢ yeyәn Ģәxsin öz övladını, atasını, dostunu öldürmәyәcәyini söylәmәk çәtindir‖ 1 . Ġmam Sadiqdәn (ә) nәql olunan digәr rәvayәtdә oxuyuruq: ―LeĢdәn qan xaric olmur, qatılaĢaraq (daxildә) qalır. Buna görә dә leĢ әti ağırdır‖ 2 . Qeyd: Rәvayәtlәrdә leĢ yemәyin orqanizm üçün törәtdiyi fәsadlardan baĢqa mәnәvi zәrәrlәri dә açıqlanmıĢdır. Müasir tibdә dә bu mәsәlәlәrә diqqәt yetirilir. 2. ―Tәfsiri-nümunә‖dә oxuyuruq: ―Hәzm sistemi leĢi yararlı qana çevirә bilmir. Bundan baĢqa leĢ mikrob yığınıdır. Buna görә dә Ġslam leĢ yemәyi haram etmәklә yanaĢı, onun murdar olduğunu da bildirmiĢdir ki, müsәlmanlar tam uzaqlaĢsınlar‖ 3 . Bәzi hәkimlәr yazırlar: ―Qan, tәrkibinә nәzәrәn (ölümdәn öncә bәdәnin әn yaxĢı müdafiәçisi olmasına baxmayaraq) ölümdәn sonra mikrobların inkiĢafı üçün әlveriĢli mәkana çevrilir. LeĢin qanı, öldükdәn 1 saat sonra bәdәninә hopur. 3-4 saatdan sonra әzәlәlәr sıxılır vә (fosfor, fermium vә s.) turĢularının mövcudluğu nәticәsindә quruyur. Sonra orqanizm qәlәvilәĢir, quruluqdan çıxır vә mikroblar fәaliyyәtә baĢlayır. Nәticәdә bәdәn parçalanır vә iylәnir. Qanın daxildә qalması mikrobların çoxalmasını sürәtlәndirir. Lakin heyvan Ģәriәtdә göstәrilәn qaydada kәsildikdә (vena vә arteriyanın kәsilmәsi ilә) qan bәdәndәn tam çıxır. Kәsilәn heyvanın çapalaması qanın tam çıxıĢına kömәk edir‖. 1 ―Bihar әl-әnvar‖, c. 65, sәh. 165. 2 Yenә orada , sәh. 162. 3 ―Tәfsiri-nümunә‖, c.1, sәh. 585. 196 Elm adamlarından biri yazır: ―LeĢ hansı heyvana aid olmasına baxmayaraq, onda olan üzvi maddәlәr tez sıradan çıxır vә iylәnir. Hava nә qәdәr isti olsa, onun tәsirli iyi vә vәba vibrionları o qәdәr tez yayılır. Bәdәndә olan mikroblar orqanizmin fәaliyyәti vә mövcud antibakteriyaları (leykosit - ağ qan cisimciyi – kürәciyi) tәsiri nәticәsindә mәhv edilir. Ölümdәn sonra isә mikrobların fәaliyyәti baĢlayır vә bütün bәdәni әhatә edir. Buna görә dә cәsәd murdardır vә ona toxunduqda mütlәq, qüsl verilmәlidir‖ 1 . YEKUN 1. Ġlahi dinlәrin bәĢәr mәdәniyyәtinә xidmәtlәrindәn biri leĢ (ölü heyvanın) әtinin yeyilmәsi ilә mübarizә, meyidin dәfn olunması vә әtraf mühitin çirklәnmәsinin qarĢısı alınmasıdır. Bu, Ġslam dinindә ağıla müvafiq Ģәkildә vә mötәdillik çәrçivәsindә verilmiĢdir. 2. LeĢin (heyvan ölüsünün) yeyilmәsini qadağan edәn ayәlәr Quranın elmi möcüzәsi deyil. Çünki hәlә Qurandan öncә sәmavi kitablar bu hökmә toxunmuĢlar. Lakin bu mәsәlә (leĢin yeyilmәsinin gigiyenik fәsadlarının bәlli olmadığı bir dönәmdә qadağan olunması) ilahi peyğәmbәrlәrin haqq olduğunu göstәrәn bir möcüzә hesab oluna bilәr. 3. Quranda sözügedәn hökmlәrin sәbәbi açıqlanmadığından gigiyenik fәsadları yeganә sәbәb olaraq göstәrmәk olmaz. Bu yalnız hökmün ardında duran sәbәblәr silsilәsinin kiçik bir hissәsidir. Çox güman ki, leĢin yeyilmәsinin haram olması, murdarlığı, ―mәssi- meyyit‖ qüslu vә ölünün dәfn olunması zәrurәtinin digәr 1 ―Hökmlәrin fәlsәfәsi‖, sәh. 151-153. 197 sirli sәbәblәri dә mövcuddur. Hansı ki, elm inkiĢaf etdikcә bu sirlәrin dә üstә açılacaq. Buna misal olaraq, leĢin yeyilmәsinin psixi vә mәnәvi ziyanlarını göstәrmәk olar. Müsәlman cәsәdinin dәfn olunmasında müsәlmana göstәrilәn hörmәt dә xüsusi qeyd olunmalıdır. Bu mәlum hökmlәrin sәbәblәrinin yalnız gigiyenik olmadığını göstәrir. 4. LeĢ vәba vibrionları törәtmir. O, xәstәlik törәdici bakteriyaları, o cümlәdәn vәba vibrionlarını inkiĢaf etdirir. Yüklə 2,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|