Qurilish ekologiyasi ” fanidan

Qurilish transporti turlari. Qurilish tashqi transporti markaziy yuk omboridan, daryo
va dengiz qo‘shilmalaridan shunga o‘xshash joylarga tashish kiradi. Tashqi transportni 
tanlashda avtomobillar 100 km gacha qabul qilinganda samarali hisoblanadi. Qurilish ichki
8
Neil S. Grigg (2003) Water, wastewater, and stormwater infrastructure management. USA - p. 

243.

---

63
transporti qurilish maydonida harakatlanadi. Masalan: inshootlar, sexlar o‘rtasida. Texnologik 
transport turi korxona ichida harakatlanadi.

Qurilish tizimlari va texnogenezi to‘g‘risida asosiy tushunchalar. Qurilish ishlab 

chiqarish jarayoni har xil bosqichlarining barcha majmuasiga qurilish tizimlari deb 

ataladi, ishlab turishida yakuniy natija sifatida tugallangan qurilish ob’ekti xizmat qiladi.
Qurilish tizimlari ob’ektlariga fuqaro, sanoat, energetika va boshqa inshootlar, muxandislik 
kommunikatsiya, sanoatda har xil tog‘ jinslari va minerallarning bir-biriga yopishuvidan hosil
bo‘lgan g‘ovak to‘plam hamda qurilish mahsulotining boshqa ko‘rinishlari kiradi. Qurilish 
ob’ektlari chizmada o‘zining joylashuvi bo‘yicha ixchamligi (bino, to‘g‘on, ko‘prik va sh.k.),
chiziqligi (temir yo‘l, uzatuvchi quvurlar va sh.k.) va kengligiga (shahar, suv ombori, sanoat 
kompleksi va sh.k.) bo‘linadi.


Qurilish jarayoni – bu nafaqat har xil inshootlarni loyihalash, yaratish va foydalanish, 
balki qurilish materiallari va konstruksiyalarini tayyorlash bilan bog‘liq ishlab chiqarish
jarayonidir.
Qurilish industriyasi yoki qurilish materiallari sanoati deb nomlangan ushbu tarmoqga 

temir beton buyumlari va po‘lat konstruksiyalar ishlab chiqarish bo‘yicha korxonalar, g‘isht

ishlab chiqarish zavodlari, yengil to‘ldirgich va mineral momiq plitalar ishlab chiqarish 
bo‘yicha zavodlar, shisha va gips ishlab chiqarish zavodlari, asbosement buyumlari ishlab
chiqarish bo‘yicha korxonalar kiradi. Shuning uchun ba’zi mutaxassislar qurilish jarayoni 
emas, balki sanoat qurilish jarayoni deb aytishni to‘g‘ri hisoblaydilar.