”Qurilish materiallari va buyumlari” fanidan o‘quv-uslubiy majmua

17- LABORATORIYA ISHI: YOG’OCHNING NAMLIGINI 
ANIQLASH.O’RTACHA ZICHLIGINI ANIQLASH 
Ta’rif. Yog‘ochning har bir xossasini aniqlashda uning tabiiy namligi 
oldindan aniqlangan bo‘lishi kerak. YOrochning namligi deb, uning tabiiy 
holatdagi massasi bilan turg‘un vazngacha quritilgan massasi orasidagi farqqa (% 
da) aytiladi. Buni aniqlashda sinash uchun tayyorlangan reykadan tomonlari 
20x20x20 mm li namuna arralanadi. Bu yog‘och namuna mutlako nuqsonsiz 
(ko‘z, darzsiz) va chirimagan bo‘lishi kerak. 
Asbob va uskunalar. Quritish shkafi, dastarra, chizg‘ich,
shisha stakan, 
analitik tarozi, tarozi toshlari, yog‘och namunasi. 
Ishlash tartibi. Tabiiy nam reykadan arralab tayyorlangan beshta 
namunaning har birini alohida-alohida qilib analitik tarozida 0,001 g aniqlikkacha 
tortiladi (m
1
) va ularni beshta shisha stakanchaga solib, temperaturasi 100-105°S li 
quritish shkafida turg‘un vazngacha quritiladi. Agar sinalayotgan yog‘och 
namuna yumshoq jinslar guruhidan (qarag‘ay, archa, terak va hakazo) bo‘lsa 6 soat, 
qattiq jinslardan bo‘lsa (eman, qora qayin, shumtol, tiloroch va hakazo) 10 soat 
quritiladi. Shunda ham namunalar turg‘un vaznga ega bo‘lmasa, ularni yana 2 soat 
quritib, keyin tortiladi. Namunaning keyingi massasi oldingi massasiga teng bo‘lsa 
yoki 0,002 g farq qilsa, quritish to‘xtatiladi. Stakanchalarda kuritilgan namunalar 
usti mahkam qilib yopilgan holda kalsiy xlor yoki sulfat kislotasi solingan 
eksikatorga solinadi. Namunalar eksikatorning Yuqori panjarasi ustiga qo‘yilgan 
holda xona temperaturasigacha (+20°S) sovitiladi va namunalarni yana tortib, 
quritilgan holatdagi massasi (m
2
) topiladi. Yog‘och namunaning namligi (W) 1-
formuladan aniqlanadi. Olingan natijalar 1-jadvalga yoziladi. 
Jinsi - Havo harorati -.......... 
Havo namligi - ...... namlikning o‘rtacha qiymati - % 
№ 
Namuna massasi. g 
Yog‘och namligi, 
% 
quritishd
an oldin 
quritishda
n 
keyin 
bug‘lanib 
ketgan namlik 
1 
Hisoblash formulasi:
%,
100
2
2
1



m
m
m
W
(1) 
bu yerda m
1
- namunaning tabiiy holatdagi massasi, g; 
m
2
– namunaning quritilgandan keyingi massasi, g. 
a) N.N. Chulitskiy diagrammasi bo‘yicha yog‘och namligini aniqlash. 

---