Qutadg‘u bilig” dostonida muallif ijtimoiy-siyosiy qarashlari

XULOSA
“Qutadg‘u bilig” axloqiy-ta’limiy yo‘nalishga ega doston bo‘lib, unda kishilar o'rtasidagi muomala-munosabat madaniyatining eng oddiy ko'rinishidan eng yuksak insoniy fazilatlari haqida fikr yuritiladi.
Yusuf Xos Hojib «Qutadg'u bilig» dostonini donolar so'zidan ilhomlanib, ulardan ijodiy foydalanib vujudga keltiiganligini e’tirof etadi. Shunga ko'ra, aytish mumkinki, shoir turkiy og'zaki va yozma adabiyot an’analarini juda yaxshi o‘zlashtirgan, ulardan ta’sirlanib o‘z davri uchun nihoyatda muhim va bugungi kunda ham ma’naviy-ma’rifiy qadr- qimmatga ega bo'lgan “Qutadg‘u bilig” dostonini yozdi. Asaming deyari har bir sahifasida irsoli masal badiiy san’atiga murojaat qilinishi, xalq maqol, masal va hikmatlarining satrlar mag'zida keltirishi shoiring og‘zaki badiiy ijod xazinasidan pishiq xabardorligidan dalolat beradi.
“Qutadg'u bilig”ning 71- va 72-boblari, ya’ni ikki qasida va bir to'rtligi mutaqoribi musammani solim bahrida, qolganlari esa mutaqoribi musammani mahzuf va mutaqoribi musammani maqsurda bitilgan. Bu vazn dostonning deyarli barcha baytlarining ohangdor va ta’sirchan chiqishini ta’min etgan.Yusuf Xos Hojib arab va fors-tojik adabiyotidan ham pishiqqina xabardor bo‘lgan ijodkordir. “Qutadg'u bilig”da buyuk fors-tojik shoiri Firdavsiyning “Shohnoma” asari qahramonlaridan Faridun, Nushiravon, Afrosiyob, Zahhok, Rustam kabilar nomlarining uchrashi, shoiming bu doston bilan yaqindan tanishligi va undan ijodiy ta’sirlanganligini dalillaydi. Yana har ikkala asaming ham mutaqorib bahrida bitilganligi fikrimizni yanada quwatlantiradi. “Qutadg‘u bilig” yuksak badiiy ahamiyatga ega bo‘lgan yirik hajmli ilk turkiy doston bo‘lishi bilan bir qatorda, qoraxoniylar davri tarixi, etnografiyasi, madaniyati, tili va adabiyotini o‘rganish uchun ham qimmatli adabiy manba hisoblanadi.


FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1. 
   
   Mirziyoyev SH. Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik – har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo’lishi kerak. T.: 2017-yil.
   
2. 
   
   Mirziyoyev SH. “Kitob mahsulotlarini nashretish va tarqatish tizimini rivojlantirish, kitob mutolaasi va kitobxonlik madaniyatini oshirish hamda targ’ib qilish bo’yicha kompleks chora-tadbirlar dasturi to’g’risida”gi Qarori. T.: 2017-yil.
   
3. 
   
   Karimov I. Adabiyotga e’tibor – ma’naviyatga, kelajakka e’tibor. –T.: O‘zbekiston, 2009.
   
4. 
   
   Karimov I. Yuksak manaviyat-yengilmas kuch.T.,Manaviyat. 2009.
   
5. 
   
   Ahmad Yugnakiy. Hibat ul-haqoyiq. Toshkent, G’afur G’ulom nomidagi badiiy adabiyot nashriyoti, 1971.
   
6. 
   
   Umurov H. Adabiyot nazariyasi. Toshkent, “Fan”, 2004. 185-B.
   
7. 
   
   Jumaxo’ja N. Satrlar silsilasidagi sehr. Toshkent, “O’qituvchi”, 1996.
   
8. 
   
   Mallaev N.M. O’zbek adabiyoti tarixi. 1-kitob. 3-nashri:-Toshkent: «O’qituvchi», 1976.
   
9. 
   
   Mualliflar jamoasi. O’zbek adabiyoti tarixi. 5 tomlik. 1-tom.-Toshkent: «Fan», 1977..
   
10. 
    
    Nadjip E.P. Issledovanie po istorii porskix yazûkov XI-XIV vekov.-M. «Nauka», 1989. 284 s.
    
11. 
    
    Folkin M.S. Sokroviùnisa Vostochnoy mudrosti. Yusuf balasaguni. Blagodatnoe znanie-L.: Sov: pis, 1990.-s. 5-59.
    
12. 
    
    Hasanov S. Xorazm ma’naviyati darg’alari. – Toshkent: «Adolat», 2001.
    
13. 
    
    Xayrullaev M.M. Farobiy. — Toshkent: «O’zbekiston», 1991. — 78 b.
    
14. 
    
    Yusuf Xos Hojib. Qutadg’u bilig.-Toshknt: «Fan», 1972.-964 b.
    
15. 
    
    Yusuf Xos Hojib. Qutadg’u bilig -Toshkent.
    
16. 
    
    «Yulduzcha», 1990.
    

http://fayllar.org