R. D. Dusmuratov, A. S. Boltayev moliyaviy tahlil

12.2. Investisiya loyihalarining iqtisodiy samaradorligini
baholash metodlari 
Investisiya loyihalarining iqtisodiy samaradorligini baholash uchun 
investisiyalar hajmi, qoplanish muddati va ulardan kelgusida olinadigan 
daromadlarni hisob-kitob qilish hamda taqqoslash lozim. Investisiyalarni amalga 
oshirish va daromadlar olinishi turli davrlarda sodir bo‘lishi sababli, ularni 
qiyoslashda ayrim muammolar vujudga keladi. 
Mamlakatimizda 
investisiya 
jarayonlarining 
faollashishi 
natijasida 
investisiyalarning samaradorlik ko‘rsatkichlarini hisob-kitob qilish zarurati yanada 
kuchaymoqda. Xususan, muqobil investisiya loyihalarini baholash, ulardan 
maqbulini tanlash va amalga oshirish muammolarini hal etish jarayonida ularning 
samaradorligini prognozlash zarurati vujudga keladi. Shu bois, investisiya 
loyihalari iqtisodiy samaradorligini baholashning asosiy metodlarini mazmuni va 
ahamiyatliligi bo‘yicha ikki guruhga bo‘lib taqdim etamiz. 

---

268 
1. Investisiya loyihalari iqtisodiy samaradorligini baholashning statik 
metodlari: 
-
investisiyalarning qoplanish muddati
 (Payback Period, RR)
; 
-
investisiyalarning rentabellik koeffitsiyenti 
(Accounting Rate of Return, 
ARR).
2. Investisiya loyihalari iqtisodiy samaradorligini baholashning dinamik 
metodlari: 
-
sof joriy qiymat 
(Net Present Value, NPV)
(daromadlarni diskontlash); 
-
investisiyalarning ichki rentabellik normasi
 (Internal Rate of Return, IRR)
; 
-
investisiyalarning rentabellik indeksi
(Profitability Index, PI)
; 
-
investisiyalarning diskontlangan qoplanish muddati
(Discounted Payback 
Period, DRR)
. 
Ushbu metodlar mohiyatini va amaliy ahamiyatini amaliy misollar 
yordamida keyingi paragraflarda batafsil to‘xtalib o‘tamiz.