R. D. Dusmuratov, A. S. Boltayev moliyaviy tahlil
Yüklə 5,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
16.10-jadval
“NAMUNA” mas’uliyati cheklangan jamiyatda material qaytimi va uning o‘zgarishiga ta’sir ko‘rsatuvchi omillar tahlili № Ko‘rsatkichlar Reja Haqiqatda Qayta hisoblan- gan O‘zgarishi (+;-) shu jumladan yalpi mahsulot hajmi o‘zgarishi hisobiga moddiy xarajat hajmi o‘zgarishi hisobiga 1 Yalpi mahsulot hajmi, ming so‘m 500000 577720 577720 +77720 x x 2 Moddiy xarajat-lar, ming so‘m 150000 175627 150000 +25627 x x 3 Material qaytimi, so‘m 3,33 3,29 3,85 -0,04 +0,52 -0,56 16.10-jadval ma’lumotlariga ko‘ra, materiallar qaytimi (1 so‘mlik xarajat hisobiga olingan mahsulot hajmi) haqiqatda rejaga nisbatan 0,04 so‘mga yoki 1,2 % ga kamaygan. Mazkur o‘zgarish ikki omil ta’siri natijasida yuzaga kelgan bo‘lib, birinchi omil, yalpi mahsulot hajmining haqiqatda rejaga nisbatan 77720 ming so‘mga ko‘payishi, material qaytimini 0,52 so‘mga oshirgan. Ya’ni, 1 so‘mlik material xarajati hisobiga ishlab chiqarilgan yalpi mahsulot hajmi 0,52 so‘mga ko‘paygan: 3,85 – 3,33 = +0,52 so‘m Ikkinchi omil, moddiy xarajatlar hajmining haqiqatda rejaga nisbatan 25627 ming so‘mga ko‘payishi, material qaytimi darajasiga salbiy ta’sir ko‘rsatgan bo‘lib, uning 0,56 so‘mga kamayishiga ta’sir ko‘rsatgan: 3,29 – 3,85 = -0,56 so‘m Demak, “NAMUNA” mas’uliyati cheklangan jamiyat rahbariyati material qaytimi darajasini oshirish uchun moddiy xarajatlar hajmini kamaytirish choralarini ko‘rishi lozim. Moddiy resurslardan foydalanish samaradorligini ifodalovchi boshqa ko‘rsatkichlar va ularning o‘zgarishiga ta’sir ko‘rsatuvchi omillar ham tegishli tahlil usullaridan foydalangan holda yuqoridagi kabi tahlil qilib o‘rganiladi. Shuningdek, mazkur ko‘rsatkichlarning o‘zgarishiga omillar ta’sirini birlamchi omillardan kelib chiqqan holda ikkilamchi omillar ta’sirini ham tahlil qilib 391 o‘rganish mumkin. Masalan, material qaytimining o‘zgarishiga birlamchi omil sifatida yalpi mahsulot hajmi ta’sir ko‘rsatishini ko‘rib chiqdik. Yalpi mahsulot hajmi birlamchi omil sifatida o‘z navbatida quyidagi ikki omil ta’siri natijasida o‘zgaradi: ishlab chiqarilgan mahsulot miqdorining o‘zgarishi; mahsulot birligi bahosining o‘zgarishi. Chunki, mazkur omillar ko‘paytmasi yalpi mahsulot hajmiga teng bo‘ladi. Shuningdek, material qaytimining o‘zgarishiga ta’sir ko‘rsatuvchi yana bir birlamchi omil moddiy xarajatlar hajmi quyidagi ikkilamchi omillar ta’siri natijasida o‘zgaradi: ishlab chiqarilgan mahsulot miqdorining o‘zgarishi; bir birlik mahsulot uchun sarf bo‘lgan moddiy resurs miqdorining o‘zgarishi; bir birlik moddiy resurs qiymatining o‘zgarishi. Bunday tartibda moddiy resurslardan foydalanish samaradorligini ifodalovchi ko‘rsatkichlarning o‘zgarishiga omillar ta’sirini tahlil qilib o‘rganish, korxonada moddiy resurslardan foydalanish darajasiga xolisona baho berish va oqilona boshqaruv qarorlarini qabul qilish imkonini beradi. Yüklə 5,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|