R. D. Dusmuratov, A. S. Boltayev moliyaviy tahlil

IRR= r, NPV = f(r) = 0.
bo‘lganda,
(12.8) 
Ushbu ko‘rsatkich muayyan loyihaga investisiya qilinishi mumkin bo‘lgan, 
xarajatlarning ruxsat etiladigan eng yuqori nisbiy darajasini ko‘rsatadi. Masalan, 
agar loyiha to‘lig‘icha tijorat bankining ssudalari hisobiga moliyalashtiriladigan 
bo‘lsa, u holda IRR bank foizi stavkasining yo‘l qo‘yiladigan darajadagi yuqori 
chegarasini ko‘rsatadi, undan oshib ketishi investisiya loyihasidan zarar 
ko‘rilishiga olib keladi.
Investisiyalarni rejalashtirishda rentabellik normasini taqqoslash uchun 

---

277 
«kapital xarajatlar» (
Cost of Capital, SS
)
60
asos bo‘lib, u korxonada safarbar 
qilingan kapitalning vujudga kelgan eng kichik qaytimi (rentabelligi)ni ifodalaydi. 
U tashqi moliyalashtirishning barcha manbalari bo‘yicha o‘rtacha arifmetik 
tortilgan usul formulasi yordamida hisoblanadi.
Shunday qilib, investisiyalarni rejalashtirishda ichki rentabellik darajasi joriy 
SS ko‘rsatkichidan past bo‘lmagan loyihalar samarali hisoblanadi. Bunda agar:
IRR > SS bo‘lsa, loyiha ma’qullanadi; 
 
IRR < SS bo‘lsa, loyiha rad etiladi;
 
IRR=SS bo‘lsa, loyiha foyda keltirmaydi, ammo zarar ham ko‘rilmaydi. 
Investisiyalarning ichki rentabellik normasini hisob-kitob qilish uchun 
diskontlanadigan ko‘paytmalar qiymatini tabulyasiyalashdan foydalanilgan holda 
ketma-ket 
iterasiyalash 
uslubi 
qo‘llaniladi. Buning uchun diskontlash 
koeffitsiyentining r
1
2 
bo‘lgan ikkita qiymati jadval yordamida (r
1,
r
2
) intervalda 
NPV=f(r) funksiyasi o‘z qiymatini 
«+»
dan «-»ga yoki «-» dan 
«+»
ga 
o‘zgartiradigan chegara tanlanadi. So‘ngra quyidagi formula qo‘llaniladi: