12.5-rasm. Buxgalteriya hisobi jurnal-order shaklining
umumiy chizmasi.
Bosh daftarga joriy (oylik) oborotlar jurnal-orderlardan o‘tkazil-ganda,
tegishli schot kredit oborotlarining jami bitta yozuv bilan, debet oborotlar esa
bog‘lanuvchi, ya’ni kreditlanuvchi schotlar ko‘rsatilib aks ettiriladi.
Shunday qilib, sintetik schotlarning debet oborotlari, kreditla-nuvchi
schotlari ko‘rsatilgan holda Bosh daftarda (№18-ASK shakl), kredit
oborotlari esa debetlanuvchi schotlari ko‘rsatilgan holda jurnal-orderlarda
aks ettiriladi. Balans bosh daftar ma’lumotlari asosida, ayrim hollarda hisob
registrlari ma’lumotlaridan foydalanib tuziladi.
Yozuvlarning yozilish ketma-ketligi, texnikasi va tamoyili tushunarli
bo‘lishi uchun Bosh daftarning bitta sintetik schot uchun ochilgan varag‘ini
misol tariqasida ko‘rsatamiz (12.7-jadval).
Dastlabki hujjatlar
Vedomostlar va kartochkalar
(analitik va sintetik hisobni
birlashtirish iloji bo‘lmaganda
qo‘llaniladi)
Kassa daftari
Sintetik hisob schotlari
bo‘yicha jamlovchi va
guruhlovchi vedomostlar
Jurnal-orderlar (kredit belgisi
bo‘yicha)
Analitik hisob schotlari
bo‘yicha oborot vedomosti
Bosh daftar
(debet belgisi bo‘yicha)
Balans va hisobotlar
331
№18-ASK shakl.
B O SH D A F T A R
5010-«Milliy valutadagi pul mablag‘lari» schoti
12.7-jadval
Debet oboroti schotlarning kreditidan
Kt
Obor
oti
Saldo
Oy
9010
schot
K-ti
№1 j-
o dan
5110
schot
k-ti
№3 j-
o dan
5530
schot
k-ti
№3
ASK
j-o
dan
5710
schot
k-ti
№3 j-
o dan
6870
schot
k-ti
№7 j-o.
dan
va
ho
ka
zo
Debet
bo‘yi
cha
jami
Dt
Kt
Yan-
var
40
82950
2000
-
610
-
85600
85602
10
-
Fev-
ral
-
92410
1200
400
840
-
94850
94846
8
-
Mart
120
88750
10120
-
475
-
99465
99450
12
-
Jurnal-order shakli bo‘yicha hisob yuritishda hisob ishlarini to‘liq
avtomatlashtirish uchun hisoblash mashinalaridan samarali foydalanish
mumkin. Klavishali hisoblash mashinalarini qo‘llash uchun jurnal-order
shaklidagi hisob registrlarini ko‘p o‘zgartirish talab qilinmaydi. Bunda
sintetik va analitik hisobni yuritish tamoyili buzilmaydi, registrlarning o‘zaro
bog‘lanish va ularni nazorat qilish tizimi o‘zgarmasdan qoladi.
Misol tariqasida 1-ASK jurnal-orderning shakli o‘zgartirilib, hisoblash
mashinasida to‘ldirilgan namunasini keltiramiz (12.8-jadval).
Hisobning jurnal-order shaklida klavishali hisoblash mashinala-ridan
foydalanish hisobning tezkorligini oshiradi va hisob xodimlarining sonini
kamaytiradi.
Ko‘pchilik registrlardan hisob uchun tayyor ma’lumotlar olish
mumkinligi sababli hisob yuritishning jurnal-order shakli buxgalteriya
hisobotini tuzish muddatini ancha qisqartiradi. Bundan tashqari, ko‘pchilik
jurnal-orderlar, qo‘shimcha vedomostlar va rasshifrovka varaqlaridan tezkor
boshqarish va iqtisodiy tahlil qilish maqsadida muvaffaqiyatli foydalanish
mumkin.
332
«Qangli»
fermer
xo‘jaligi mart
2020-yil
1-ASK J U R N A L – O R D E R
5010-«Milliy valutadagi pul mablag‘lari»
schotining krediti bo‘yicha
12.8-jadval
Debetlanuv-chi
schotlar
Sana (yoki davr)
Oylik
jami
Belgilar
01.03
02-06
va h.k.
5110
100
-
440
6710
120
-
42000
4420
80
40
680
8720
120
150
310
4690
-
110
1870
va h.k.
Jami
420
300
45300
Shu jumladan,
savdodan
B O SH – J U R N A L
12.9-jadval
Memori
al-
order-
ning
tartib
raqami
Order
sanasi
Ope-
rat-
siya
№
Hujjat
va muo-
mala
mazmu-
ni
Oborot
sum-
malar
№1010-
«Materiallar»
schoti
«Turli
debitorlar va
kreditorlar
bilan hisob-
kitoblar
va
h.k.
D-t
K-t
D-t
K-t
Saldo
15000
55000
78000
12000
1
10.01
1
material-
lar keli-
shi ve-
domosti
54000
54000
54000
va
h.k.
Qishloq xo‘jalik korxonalarida hisob yuritishning jurnal-order shaklini
qo‘llash amaliyoti uning ma’lumotlarini qo‘lda ishlash va klavishali
hisoblash mashinalaridan foydalanish sharoitida samarali ekanligini
isbotlamoqda.
|