R. D. Dusmuratov buxgalteriya hisobi
Yüklə 8,08 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sintetik schotlarning OBOROT VEDOMOSTI, 2020-yil iyul
|
birinchi juftlik
– barcha schotlarning boshlang‘ich debet qoldiqlari va boshlang‘ich kredit qoldiqlar yig‘indisining o‘zaro tengligi. ikkinchi juftlik – debet oborotlari va kredit oborotlari yig‘indi- sining o‘zaro tengligi bo‘lib, xo‘jalik muomalalarini schotlarga ikkiyoq- lama aks ettirish usulining qo‘llanilishi bilan tushuntiriladi. Bunda har bir xo‘jalik muomalasi bir xil summa bilan tegishli schotlarning debet va kreditiga yoziladi. uchinchi juftlik – barcha schotlarning oxirgi debet qoldiqlari va kredit qoldiqlari yig‘indisining o‘zaro tengligidir. Bu qoldiqlar oy oxiri- da yangi balansda aks ettirilishi lozim bo‘lgan mablag‘lar va manbalar- ning tarkibini tavsiflaydi. Yuqorida ko‘rsatilgan tengliklardan birortasining buzilishi xo‘jalik muomalalarini schotlarga yozishda yoki summalarni jamlashda xatoga yo‘l qo‘yilganligidan dalolat beradi. Agar korxonada «Xo‘jalik operatsiyalarini ro‘yxatga olish daftari» yuritilsa, u holda sintetik schotlar bo‘yicha to‘g‘ri tuzilgan oborot vedo- mosti jami nazorat summasini tekshirishga ham imkon beradi. Ya’ni sintetik schotlar bo‘yicha oborot vedomostidagi debet va kredit oborotlarining yig‘indisi ko‘rsatilgan daftardagi oborotlar yig‘indisiga teng bo‘lishi lozim. 109 Sintetik schotlarning OBOROT VEDOMOSTI, 2020-yil iyul 5.1-jadval № Sintetik schotlar nomi 1-iyulga qoldiq Iyul oyidagi oborot 1-avgustga qoldiq Debet Kredit Debet Kredit Debet Kredit 1 Asosiy vositalar 1 480 000 - - - 1480 000 - 2 Xomashyo va materiallar 2 820 000 - 1 548 000 1 332 000 3 036 000 - 3 Asosiy ishlab chiqarish 164 400 240 000 1 332 000 - 1 496 400 240 000 4 Kassa 3 900 - 400 000 400 000 3 900 - 5 Hisob-kitob schoti 3 186 700 - 2 200 000 3 000 000 2 386 700 - 6 Boshqa debi- torlar qarzi 3 400 000 - - 2200 000 1200 000 - 7 Boshqa majburiyatlar - 140 000 140 000 110 000 110 000 8 Ustav kapitali - 3 000 000 - - - 3 000 000 9 Taqsimlanma gan foyda - 395 000 - - - 395 000 10 Xodimlar bi- lan mehnat haqi bo‘- yicha hisob- lashuvlar - 680 000 461 000 491 000 - 710 000 11 Mol yetkazib beruvchilar va pudratchi- larga to‘lana- digan schot- lar - 6 600 000 3 000 000 1 548 000 - 5 148 000 J a m i 11 055 000 11 055 000 9 081 000 9 081 000 9 603 000 9 603 000 Sintetik schotlar bo‘yicha oborot vedomosti avvalo nazorat ahamiyatiga ega. Uning tuzilishi joriy buxgalteriya hisobidagi xatolarni aniqlashga imkon beradi. Agar oborot vedomostidagi juftliklardan birortasida debet va kredit oborotlari o‘zaro teng chiqmasa, buning sababi quyidagicha bo‘lishi mumkin: 1. Qaysidir bitta schotning debeti bo‘yicha summa to‘g‘ri yozilgan, ammo uning bilan korrespondensiyalangan schotning krediti 110 bo‘yicha summa tushirib qoldirilgan yoki noto‘g‘ri ko‘rsatilgan yoki aksincha bo‘lishi mumkin. 2. Buxgalteriya provodkasining summasi bitta schotning debetiga ikki marta yozilib, ammo boshqa schotning kreditida ko‘rsatilmagan yoki aksincha, bitta schotning kreditida ikki marta yozilib, uning bilan korrespondensiyalanadigan schotning debetiga yozilmagan bo‘lishi mumkin. 3. Buxgalteriya provodkasining summasi bitta schotning debetiga ikki marta va boshqa schotning kreditiga ikki marta yozilgan. 4. Bitta schotning qoldig‘i va (yoki) debet oboroti boshqa schotning kredit qoldig‘i va (yoki) debet oboroti sifatida yozilgan bo‘lishi mumkin. 5. Ayrim schotlar bo‘yicha qoldiqlar va oborotlar tushirib qoldirilgan yoki noto‘g‘ri ko‘rsatilgan bo‘lishi mumkin. Xo‘jalik operatsiyalarining soni kam sodir bo‘ladigan va o‘z mulklariga ega bo‘lmagan, noishlab chiqarish sohasidagi kichik kor- xonalarda joriy buxgalteriya hisobi yozuvlarining to‘liqligi va ishonchliligi «Xo‘jalik operatsiyalarini hisobga olish daftari» yordamida nazorat qilinadi. Ushbu daftarni 4-Bob 4.3-paragrafida keltirilgan ma’lumotlaridan foydalanib to‘ldiramiz. Xo‘jalik operatsiyalarini hisobga olish Daftari (5.2-jadval) mazmunidan ko‘rinadiki, korxona tomonidan amalga oshirilgan barcha xo‘jalik operatsiyalari bo‘yicha umumiy summa 46000 so‘mni tashkil etgan. Uni tashkil etuvchi yig‘indi debet bo‘yicha ham (10000+30000+3000+3000), kredit bo‘yicha ham (33000+10000+3000) bir xil, ya’ni 46000 so‘mga teng. Balansida asosiy vosita va boshqa mulklarga ega bo‘lgan, bir turdagi mahsulot ishlab chiqarish, ish bajarish yoki xizmat ko‘rsatish bilan shug‘ullanadigan kichik tadbirkorlik subyektlari moliya-xo‘jalik faoliyatining oylik natijalarini umumlashtirish uchun shaxmat vedo- mostidan foydalanadi. Uni to‘lg‘azishning asosiy tartibi shundan iboratki, u hisobot davrida sodir bo‘lgan xo‘jalik muomalalari bo‘yicha schotlar korrespondensiyalari asosida tuziladi. Shaxmat vedomosti istalgan satrining navbatdagi ustun bilan kesishgan har bir katagi debetlanuvchi va kreditlanuvchi schotning jami summasini bildiradi. Boshqacha aytganda, summa bitta schotning debeti u bilan korrespondensiyalanadigan boshqa schotning krediti bilan kesishadigan katakka bir marta yoziladi. |