R e j a: Turkiy tillar leksikasi haqida umumiy ma’lumot

Turkiy tillar fonetikasi sohasida jiddiy yutuqlarga erishildi. Eksperi- mental-fonetik tekshirishlar asosida turkiy tillarning fonematik siste- masi (unli va undosh tovushlar tizimi), aksentuatsiyasi, gap intonatsiyasi yoritildi. Turkiy tillar leksikologiyasi, leksikografiyasi bo'yicha olib borilgan ishlar turkiy tillar leksikasini ham sinxron, ham diaxron aspektda tekshirishga qaratilgan tadqiqotlar uchun zamin yaratdi. Turkiy tillarga oid ikki tilli lug‘atlarda turkiy boLlmagan til (masalan, rus tili)ning leksik- grammatik xususiyatlarini turkiy til vositasi orqali aks ettirish, ko‘chma ma’nodagi so‘z va iboralarni tarjima qilish, old qo‘shimcha (prefiks) li so'zlaming turkiy tillardagi muqobilini topish, ularning semantik xususiyatlarini har jihatdan yoritish masalalariga e’tibor qaratildi.

• Turkiy tillar fonetikasi sohasida jiddiy yutuqlarga erishildi. Eksperi- mental-fonetik tekshirishlar asosida turkiy tillarning fonematik siste- masi (unli va undosh tovushlar tizimi), aksentuatsiyasi, gap intonatsiyasi yoritildi. Turkiy tillar leksikologiyasi, leksikografiyasi bo'yicha olib borilgan ishlar turkiy tillar leksikasini ham sinxron, ham diaxron aspektda tekshirishga qaratilgan tadqiqotlar uchun zamin yaratdi. Turkiy tillarga oid ikki tilli lug‘atlarda turkiy boLlmagan til (masalan, rus tili)ning leksik- grammatik xususiyatlarini turkiy til vositasi orqali aks ettirish, ko‘chma ma’nodagi so‘z va iboralarni tarjima qilish, old qo‘shimcha (prefiks) li so'zlaming turkiy tillardagi muqobilini topish, ularning semantik xususiyatlarini har jihatdan yoritish masalalariga e’tibor qaratildi.

Turkiy tillar morfologiyasi, xususan, so'z turkumlarining leksik-se- mantik, morfologik va sintaktik xususiyatlari ilmiy asosda tadqiq qilindi. Ot, sifat, ravish va fe’l turkumiga xos kategoriyalar o‘rganildi. Turkiy tillar sintaksisi bo'yicha ham bir qator ishlar amalga oshirildi. So‘z birikmalari, sodda va qo‘shma gap sintaksisiga oid fundamental tadqiqotlar yaratildi Turkiy tillar dialektologiyasi masalalariga bag‘ishlangan ilmiy konferensiyalarning muntazam ravishda o4kazilishi, “Turkiy tillar dialektologiyasi masalalari” to‘plamining nashr etilishi dialektologiyaning turkiy tillar fonetik, leksik, grammatik sohalariga doir masalalarni hal qilishdagi ahamiyatini yoritishga xizmat qiladi. Turkiy tillarning sheva va lahjalari monografik tarzda o’rganilgan- ligi sababli turkiy tillarning qiyosiy-tarixiy grammatikasi uchun muhim qiymatga ega boigan fonetik, grammatik va leksik xususiyatlar aniqlandi. Turkiy tilli respublikalaming dialektologlari tomonidan dialektologik atlaslarning tuzilishi soha taraqqiyotidagi muhim qadamlardan hisoblanadi.

• Turkiy tillar morfologiyasi, xususan, so'z turkumlarining leksik-se- mantik, morfologik va sintaktik xususiyatlari ilmiy asosda tadqiq qilindi. Ot, sifat, ravish va fe’l turkumiga xos kategoriyalar o‘rganildi. Turkiy tillar sintaksisi bo'yicha ham bir qator ishlar amalga oshirildi. So‘z birikmalari, sodda va qo‘shma gap sintaksisiga oid fundamental tadqiqotlar yaratildi Turkiy tillar dialektologiyasi masalalariga bag‘ishlangan ilmiy konferensiyalarning muntazam ravishda o4kazilishi, “Turkiy tillar dialektologiyasi masalalari” to‘plamining nashr etilishi dialektologiyaning turkiy tillar fonetik, leksik, grammatik sohalariga doir masalalarni hal qilishdagi ahamiyatini yoritishga xizmat qiladi. Turkiy tillarning sheva va lahjalari monografik tarzda o’rganilgan- ligi sababli turkiy tillarning qiyosiy-tarixiy grammatikasi uchun muhim qiymatga ega boigan fonetik, grammatik va leksik xususiyatlar aniqlandi. Turkiy tilli respublikalaming dialektologlari tomonidan dialektologik atlaslarning tuzilishi soha taraqqiyotidagi muhim qadamlardan hisoblanadi.