nazariya ehtiyojlar mavjudligiga da’vo qilmaydi, balki odamlar xulqi faqat ular bilangina emas, ijtimoiy ehtiyojlar bilan ham belgilanadi deb hisoblaydi. Motivlashtirishning uch asosiy protsessual nazariyasi mavjud: kutish nazariyasi, odillik nazariyasi va Porter-Louler modeli. Kutish nazariyasining asosiy m a’nosini insonni umidi tashkil qiladi, chunki u tom ondan tanlangan xulq tipi uning xohishini qondirishga ishonadi. Kutish — m a’lum voqealarga ishonch bo‘yicha shaxsning bahosidir. Kutish nazariyasi uch o ‘zaro bog‘liqlikni uqtiradi: Mehnat sarfi — natija; natija — mukofot; mukofot — valentlik. Odamlar qanday qilib maqsadga erishish uchun o ‘z kuchlarini taqsimlash va y o ‘naltirishiga odillik nazariyasi javob beradi. 94
Boshqarish amaliyotida odillik nazariyasining xulosasi shundan iboratki, agar odam lar o d il m ukofot olishga k o ‘zlari yetm asa ular m ehnat faolligin i kamaytirishga harakat qiladi. A m m o menejer odillikni baholash absolyut xarakterga emas, balki nisbiyligini yoddan chiqarmasligi kerak. Kimdir o ‘zi haqida yuqori fikrda b o ‘lishi, ma’lumotliligini namoyish etishi mumkin. Am m o xohish va haqiqat doim o mos tushavermaydi. Haqiqatda mas’uliyatli mansabni egallash xohishi va unga mos funksiyani bajarishning real imkoniyati orasidagi ziddiyat, hamda o ‘z harakati uchun javob berish tayyorgarligi — ko‘pincha achinarli natijalarga ohb keladi. Haqiqatgo‘ylik nazariyasini shunday ifodalash mumkin: «Kim qo‘lidan keladigandan ortiqchasiga intilsa, u haqiqatdan mahrumdir». L. Porter va E. Louler kutish nazariyasi va odillik yoki haqiqatgo‘ylik nazariyasining elementlarini o ‘z ichiga olgan motivlashtirishning kompleks
