R valijonov, O. Qobulov, A. Ergashev

nazariyasini yaratdi. (Porter — Louler modeli).
Porter — Louler modeli bo'yicha, erishilgan natija xodimlar tom onidan
qilingan harakatiga, uning qobiliyati va xarakter xususiyatiga hamda o ‘z rolini
idrok qilishiga bog‘liq.
Xulosa qilib aytsak, natija mehnat qoniqishi hosil qilishga olib keladi.
Shuning uchun menejer motivlashtirish y o ‘llarini bilishi kerak: birinchidan —
xodim xulqiga kuchli ta ’sir k o ‘rsatadigan m ezonlar to ‘plam ini belgilash;
ikkinchidan — ishchilami motivlashtirish uchun ijobiy ta’sir ko‘rsatadigan muhit
yaratish; uchinchidan — o ‘z xodimlari bilan faol muloqot olib borishi, chunki
xodim to ‘la motivlashgan b o‘lsa, undan nima kutayotganini his qilishi va
tushunishi lozim.
Shunday qilib, motivlashtirishning yuqoridagi nazariyalari boshqarishda ruhiy
usullami qo‘llashning asosini tashkil qiladi.
Bu usul xodimlaming ishlab chiqarishni boshqarishda keng miqyosda ishtirok
etishiga asoslangan bo‘lib, bu usulni q o‘llashdan sog‘lom ijtimoiy-ruhiy muhit
yaratishdir. Boshqarishning ijtimoiy-ruhiy uslublari mehnat aktivligini oshirishga
qaratilgan. Bu uslubning o ‘ziga xosligi shundaki, u xodimlarga ulaming m a’naviy
va ijtimoiy xulqiga ta’sir etish orqali amalga oshiriladi:
— g ‘oyaviy ishonchi va mehnat aktivligi;
— targ‘ibot va tashviqot, tanqid va o ‘z-o‘zini tanqid;
— tajriba almashish, ko‘rik konkurslar, tantanali yig‘Uish;
— rahbarning shaxsiy namunasi.
N A Z O R A T F U N K S I Y A S I
Shunday qilib, tashkilot rejasi tuzilgan, uning strukturasi yaratilgan, ishchi
joylari to ‘ldirilgan, xodimlaming xulqiy motivlari aniqlangan. Faqat boshqarish
funksiyasiga qo‘shiladigan elementlardan biri qoldi — bu nazoratdir.
95

---

E n g u m u m iy t a r z d a n a z o r a t a m a ld a r e j a l a s h t i r i l g a n n a t i j a l a r n i o ‘l c h a s h , 
ta q q o s l a s h ( q iy o s la s h ) ja r a y o n i d i r .