R. X. Maksudov

6.4-§ Tasm alarning tortish darajasi va ishlash muddati
i 
j 
'
V
 i 
: 
I
Ebsiik. sirpanish 
j 
f
 
7°nasi
i J
/ 1 1
Щ
- j 1 
-
i
1 
! 
!
! 
j
c,i
С* й* 
$7
\
6.6-rasm.
F.l.K qiymati aylanm a kuch 
F,
qiymati oshishi bilan oshadi. Bu 
qiymatni en g katta qiymati tortish koeffitsiyenti 


boMganda bo'ladi.
Tortish koeffitsiyenti qiymatni 


dan 
tpm„
gacha oshirganim izda, 
elastik sirpanish bilan birga sirpanish hodisasi ham r o ‘y b e r a d i . ^ iaN
126
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

b o ‘lganda t o i i q sirpanish hodisasi ro ‘y beradi. Shuning uchun aylanma 
kuch 
Ft
ni qiymatni tortish koeffitsiyenti 
ga yaqinroq olish kerak, 
bunda F.I.K ni qiymati ham eng katta b o i a d i .


ning qiymati hr bir 
tasma uchun aniqlangan.
Demak, tasmalarning ishlash layoqati tortish koeffitsiyenti bilan belgilanadi, natijada ruxsat etilgan aylanm a kuch qiymatni 
aniqlash mumkin.
[F ] =2

[6.14]
Yassi tasmali uzatmalar uchun 


=0,4...0,5; 
ponasim on va yarim 
ponasimon tasmalar uchun 


=0,7.. 0,8. .
Tasm alarning ishlash muddati faqat kuchlanishlarga emas balki bu 
kuchlanishlarni qiymati, takrorlanishi har bir siklda bu kuchlanishlarni 
o ‘zgarishiga b o g i i q . Kuchlanishlardan egilishdagi kuchlanish qiymati 
boshqa kuchlanish qiymatlaridan katta b o ig a n lig i uchun, tasmaning 
ishlash muddatiga bir siklda necha marta egilishidagi kuchlanish 
takrorlanishi ham ahamiyatga ega.
T asm aning bir sekundda shkivni necha marta aylanib o i i s h i
quyidagicha aniqlanadi.
Л- y s W
[6.15]
bunda: v-tasmaning tezligi; m/s;l-tasmaning uzunligi. [Л] -tasma uchun 
ruxsat etilgan qiymat.
Tasmali uzatm alar uchun [л] qiymat chegaralangan b o i i b , yassi 
tasmali uzatmalar uchun [д]< Юс-1; yassi sintetik tasm alar uchun 
[л]< 50c'1 
;ponasimon tasmalar uchun