Radioelektronika asoslari

E^cosd


n

iodning qiyalik koeffitsientini bilgan hoida, tg8 - 0 ni hisoblab, jadvaldan mos ravi'shda kesish burchagini topish mumkin.
Kesish burchagi kichraytshi biian puislanish ham kamayib boradi. Ikkinchi tomondan, kesish burchagi kichrayishi bilan to‘g‘ri!agichning foydali ish koeffitsienti ortadi. Sababi bunda diodga kam yuk tushadi va u osonroq ishlaydi hamda. umrtg energiya uzatish qobiliyati t»1adi.
Bitta yarim davrii to‘g‘rilash sxemasida o‘zgaruvchan tok manbai energiyasining faqat bir qismidangina foydaianiladi. Undan to‘liq foydalanish uchun ikkitayarim davrii to‘g‘riiash sxemasi tuziladi. U ikkita bitta yarim davrii to‘g‘ri)ash sxemasining ketma-ket ulanishidan iborat. Ulardan biri transformator kuchlanishining birinchi yarim davrida ishlasa, ikktnchisi esa, ikkinchi yarim davrida ishlaydi.
o
Tr


O


3-rasm. ikkita yarim davrli to^Lg‘rilash sxemasi (aj va to‘g‘ri[angan tok va kiHliJiiJiivlnrine vaqt diagramniasi (b).



Ikkita yarim davrli to‘g‘rilash sxemasi asosida tuzilgan to‘g‘rilagichning prinsipial sxemasi va chiqish kattaliklarining vaqt dtagrammasi 3-rasmda ko‘rsatilgan. Undan ko‘rinadiki, sxemaning ishlaskii xuddi bitta yarim davrli to‘g‘ri[ash sxemasining ishJashi kabi bo‘Iadi. Lekin chiqish kuchlanishining pulslanish chastotasi f_p=2f_r ikki marta
ortiq bo‘lib, uning amplitudasi kichik boiadi. Sababi kondensatoming R„ qarshitk orqali zaryadsizianishi uchun kamroq vaqt talab qitinadi. Natijada undagi qoldiq kuchlanish katta boiadi. Demak, to*g‘rilash sxemalari faqat ikki xil boiadi. To‘g‘rilagichlar ana shu sxemalar asosida yasaladi. Lekin unda chiziqli boimagan element nagruzka qarshiligiga nisbatan turli usulda ulanishi mumkin. Masalan, shutardan biri 4-rasmda ko‘rsatilgan. U
ko ‘priksimon sxema bo'lib, Grets sxemasi deb ataladi. Uning asosini ikkita yarim davrli to'g'ritash sxemasi tashkil etadi.
T


4-rasm. Ko'priksiatoii suma.
rans fomiator kuchlanisbining birinchi yarim davrida va D₃ diodlar ishlasa, ikkinchi yarim davrida - D? va D₄ diodlar ishlaydi. Grets sxemasining asosiy afzailiklari shundaki, to‘g‘rilangan tok amplitudasining pulslanishi yetariicha kichik bo'ladi. Undan tashqari, o'rta nuqtali
transformatorga hojat qolmaydi. Har bir diodga to'g'ri keluvchi teskari kuchlanish qiymati transformator kuchianisfiim'ng anipfituda qiymatidan ortmaydi. Grets sxemasining kamchiiigi shundaki, diodlar ketma-ket utangani uchun tarmoqning to'liq qarshiligi ortadi va ko'proq energiya sochadi.
Tekislovchi filtriar
To'g'rilangan tok yoki kuchlanish amplitudasining pulslanishi ular spektrida o‘zgarmas tashkil etuvchi bilafl bir qatorda karrali chastotaga ega bo'Igan o'zgaruvchan tashkil etuvchilar mavjudligidan kelib chiqadi. Burtga ishonch hosil qilish uchun to'g'rilangan kuchianishni Fur'e qatoriga yoyish kerak. Masalan, ikkita yarim davr davrli to‘g‘ri!ash sxemasining chiqish kuchlanishi quyidagtcha ifodalanadi: